صنایع خلاق؛ پیشران اقتصاد و حافظ هویت فرهنگی کشور هستند

به گزارش خبرگزاری آنا؛ صنایع خلاق و فرهنگی در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از پیشران‌های مهم اقتصاد دانش‌بنیان و ابزاری مؤثر برای حفظ و گسترش هویت فرهنگی کشور مورد توجه قرار گرفته‌اند. این حوزه نه‌تنها ظرفیت بالایی در ایجاد اشتغال و ارزآوری دارد، بلکه می‌تواند در شرایط بحرانی نیز با تکیه بر نوآوری و خلاقیت، مسیر رشد خود را ادامه دهد. مسئولان و فعالان فرهنگی حاضر در افتتاحیه دومین رویداد تخصصی صنایع خلاق و فرهنگی پارک‌های علم و فناوری کشور نیز بر همین باور بودند که توسعه این صنایع بدون توجه به ریشه‌های فرهنگی، حمایت از کارآفرینان خلاق و فراهم‌سازی زیرساخت‌های تجاری‌سازی، ممکن نخواهد بود. به همین دلیل، سخنان آنان حول محور ضرورت پیوند نوآوری با فرهنگ، سرمایه‌گذاری هدفمند و ایجاد زیست‌بومی پایدار برای شکوفایی استعداد‌ها شکل گرفت.

جایگاه‌ جهانی صنایع خلاق و عقب‌ماندگی ایران  

محمدحسین آشتیانی، دبیر کارگروه توسعه صنایع خلاق وزارت علوم، در سخنرانی خود با اشاره به جایگاه جهانی صنایع خلاق گفت: امروز بیش از ۸ میلیون شغل در اتحادیه اروپا به این حوزه اختصاص دارد و سهم ارزش افزوده صنایع خلاق در اروپا حدود ۴ درصد است. کشورهایی، چون روسیه در شرایط بحرانی اقتصادی و حتی جنگ نیز با سرمایه‌گذاری بر صنایع خلاق توانسته‌اند رشد مثبت را تجربه کنند. نمونه آن رشد ۴ درصدی صنایع خلاق روسیه طی پنج سال اخیر است.

وی در ادامه به تحولات آفریقا اشاره کرد وافزود: صنعت سینمای نیجریه به یکی از قطب‌های مهم جهان تبدیل شده و در سال‌های اخیر تنها در آفریقا دو میلیون شغل توسط صنایع خلاق ایجاد شده است. با وجود این ظرفیت‌ها، ایران در صادرات صنایع دستی و فرش طی سال‌های اخیر با افت شدید مواجه بوده و این هشدار مهمی است که باید با حمایت‌های جدی، جایگاه صنایع خلاق کشور بازسازی شود.

بستر خلاقیت جوانان و تاب‌اوری در بحران 

محمدحسین ایمانی خوشخو، رئیس دانشگاه علم و فرهنگ و مدیر پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی، نیز در سخنان خود از فعالیت ۱۴۰ شرکت در این پارک خبر داد و گفت:میانگین سنی فعالان این حوزه ۳۰ سال است و این نشان می‌دهد صنایع خلاق بیش از همه بستر حضور و خلاقیت جوانان است.

وی با اشاره به تاب‌آوری بالای این حوزه در بحران‌ها، تصریح کرد: در شرایط کرونا و حتی جنگ تحمیلی اخیر، این پارک حتی یک روز تعطیل نشد و همین انعطاف‌پذیری نشان می‌دهد صنایع خلاق می‌تواند نقش مهمی در انسجام اجتماعی و سلامت روان جامعه ایفا کند. خوشخو همچنین از برنامه‌های جدید پارک در حوزه هوش مصنوعی، سینما و موسیقی خبر داد و ابراز امیدواری کرد که این فعالیت‌ها بتواند الگویی ملی در توسعه صنایع فرهنگی باشد.

پرورش جوانان با تکیه بر فرهنگ بومی

علی منتظری، رئیس جهاد دانشگاهی، با تأکید بر اهمیت ایجاد فرصت برای جوانان گفت: همان‌گونه که جهاد دانشگاهی در ابتدای انقلاب بستری برای رشد و تجربه نسل جوان شد، امروز نیز پارک‌های علمی و فرهنگی می‌توانند زبان جدیدی برای پرورش جوانان باشند. نباید این نهاد‌ها تنها به دنبال نام و ظاهر باشند، بلکه باید محلی برای خلق ارزش افزوده و تربیت نیرو‌های اثرگذار شوند.

منتظری همچنین با اشاره به ضرورت توجه به فرهنگ بومی افزود: نباید ادبیات بیگانه را بی‌تأمل وارد کنیم، چرا که اثرات آن در نسل‌های آینده باقی خواهد ماند. صنایع خلاق باید با تکیه بر ریشه‌های فرهنگی و هنری کشور مسیر توسعه را طی کنند.

سینما، موتور پیشران صنایع خلق

رائد فریدزاده، رئیس سازمان سینمایی، نیز سینما را قلب صنایع خلاق دانست و در سخنرانی خود تصریح کرد: سینما صنعتی ترکیبی است که هم از هنر و ادبیات تغذیه می‌کند و هم بر حوزه‌هایی، چون موسیقی، مد، گردشگری و حتی فناوری اثرگذار است؛ تحولات اخیر در حوزه تصویر، از انیمیشن و بازی‌های ویدئویی گرفته تا فناوری‌های نوظهور نظیر AR و VR، نشان می‌دهد سینما همچنان موتور پیشران سایر صنایع خلاق است.

وی با تأکید بر نقش روایت به عنوان بنیان اصلی این صنعت، خاطرنشان کرد: سینما علاوه بر ظرفیت اقتصادی، کارکرد فرهنگی و اجتماعی مهمی دارد و می‌تواند در آینده‌نگری و تبیین مسیر توسعه فرهنگی کشور مؤثر باشد.

از چالش‌ها تا ضرورت توسعه خوشه‌های تخصصی

سید مجید سجادی نیری، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر، سخنان خود را با تشریح چالش‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع خلاق ادامه داد: یکی از مهم‌ترین موانع سرمایه‌گذاری در این بخش، وابستگی به نیروی انسانی خلاق و دشواری مقیاس‌پذیری کسب‌وکارهاست. این موضوع باعث می‌شود ریسک سرمایه‌گذاری بسیار بالا باشد و همچنین با وجود این چالش‌ها، تجربه‌های جهانی مانند فعالیت شرکت اکسل پارتنرز نشان داده است که سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنایع خلاق می‌تواند به نتایج موفق منجر شود؛ بنابراین لازم است سازوکار‌های حمایتی و مدل‌های نوآورانه سرمایه‌گذاری در کشور توسعه یابد.

محمدنبی شهیکی، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، نیز در این مراسم گفت: اکنون حدود ۱۴۰۰ واحد فناور و استارتاپ در پارک‌های فناوری کشور فعال هستند که ۱۰ درصد آنها در حوزه صنایع خلاق فعالیت می‌کنند؛ ۵۵ درصد این واحد‌ها در مسیر رشد قرار دارند و ۴۵ درصد به مرحله بلوغ و توسعه بازار رسیده‌اند و با توجه به ظرفیت‌های گسترده فرهنگی و تمدنی ایران، تجاری‌سازی دارایی‌های فرهنگی باید یکی از اولویت‌های اصلی کشور باشد. برای تحقق این هدف، لازم است خوشه‌های تخصصی کسب‌وکار در پارک‌های فناوری ایجاد شود و شبکه‌سازی ملی و بین‌المللی در این حوزه تقویت شود.

زنان،‌ قلب کار‌آفرینی فرهنگی کشور

در این مراسم زهرا بهروزآذر، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور، نیز به سخنرانی پرداخت و با تأکید بر نقش محوری زنان در توسعه صنایع خلاق ایراد کرد. وی گفت: صنایع خلاق صرفاً یک نگاه اقتصادی نیست، بلکه موتور محرکه‌ای است که همزمان توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور را پیش می‌برد. این صنایع با تکیه بر نوآوری، فرهنگ، هنر و فناوری، هم به اشتغال‌زایی کمک می‌کنند و هم به حفظ هویت فرهنگی کشور.

وی با اشاره به نقش نیمی از جمعیت کشور در این مسیر افزود: زنان علاوه بر جمعیت، نیمی از سرمایه فکری و تخصصی کشور را تشکیل می‌دهند و می‌توانند نقش بی‌بدیلی در توسعه این صنعت ایفا کنند. باور ما این است که قلب صنایع خلاق، کارآفرینی فرهنگی است و این نوع کارآفرینی بر پایه داشته‌های فرهنگی، سنت‌ها و میراث بومی شکل می‌گیرد.

از کارآفرینی تا اقتصاد پایدار 

بهروزآذر سرمایه فرهنگی ایران را فرصتی بزرگ دانست و تصریح کرد: برای توسعه کارآفرینی فرهنگی باید بر جذب و پرورش افراد خلاق و نوآور تمرکز کنیم. خلاقیت تنها به دوران کودکی محدود نمی‌شود و می‌توان با آموزش و تکنیک‌های مناسب، نگاه خلاقانه را در هر سنی پرورش داد. پیش‌نیاز این مسیر، ترویج امید و ذهنیت رشد در جامعه است؛ چرا که بدون نگرش مثبت و امید، خلاقیت و نوآوری شکوفا نخواهد شد. ما تنوع گسترده‌ای از سنت‌ها، آیین‌ها، هنر‌ها و صنایع دستی داریم که باید دوباره احیا شوند و به فرصت‌های اقتصادی و فرهنگی تبدیل گردند.

به گفته معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور، هنر زمانی پایدار می‌شود که به محصولی اقتصادی و بازارپسند تبدیل شود. از این‌رو مهارت‌های مالی، بازاریابی و طراحی محصول باید به طور جدی آموزش داده شود.

بهروزآذر،‌ معاون رئیس‌جمهور در پایان تأکید کرد: شبکه‌سازی ملی و بین‌المللی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و ورود به عرصه اقتصاد دیجیتال از الزامات توسعه صنایع خلاق است. باور داریم که کارآفرینی فرهنگی می‌تواند به تقویت هویت ملی و انسجام اجتماعی کشور منجر شود. امیدوارم این ظرفیت‌ها به فرصتی پایدار برای رشد ایران عزیز تبدیل شود و جایگاه واقعی کشور در عرصه فرهنگ و اقتصاد جهانی محقق شود.