«خستگی هشدار» چگونه تمرکز ما را می‌بلعد
خستگی هشدار یا (Alert Fatigue) زمانی رخ می‌دهد که فرد در معرض تعداد زیادی اعلان و پیام‌های فوری قرار می‌گیرد. در این حالت، مغز به‌تدریج حساسیت خود را نسبت به همه‌ی آنها از دست می‌دهد و حتی هشدار‌های مهم نیز نادیده گرفته می‌شوند. این روند می‌تواند از یک پیام ساده تلگرام تا ایمیل کاری و اعلان شبکه‌های اجتماعی را شامل شود.
یک پژوهش منتشرشده توسط مؤسسه «رویترز» در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد کاربران تلفن‌های هوشمند به طور متوسط روزانه نزدیک به ۵۰ اعلان دریافت می‌کنند. این حجم بالا باعث شده که حدود ۴۳ درصد کاربران به طور فعال اعلان‌های برنامه‌های مختلف را غیرفعال کنند. این یافته تأیید می‌کند که مسئله فقط تعداد هشدارها نیست، بلکه پیامد روانی آنها بر کاربران هم به معضل بزرگی بدل شده است.
دکتر مارک ویلیامز، عصب‌شناس استرالیایی، در گفت‌و‌گو با (news) توضیح می‌دهد: «هر بار که یک اعلان روی صفحه ظاهر می‌شود، مغز ما آن را همچون یک پیام ضروری پردازش می‌کند. این واکنش مداوم، شبکه‌های شناختی مغز را در حالت آماده‌باش دائمی قرار می‌دهد و همین امر به مرور توانایی تمرکز را کاهش می‌دهد.» او تأکید می‌کند که این چرخه باعث اضطراب و استرس پنهان در بسیاری از کاربران می‌شود.
هزینه پنهان درکار و زندگی
به گزارش (magicbel) پیامدهای خستگی هشدار محدود به روان فرد نیست. در محیط کار، مطالعات نشان داده‌اند که واکنش مکرر به اعلان‌ها می‌تواند بهره‌وری را تا ۴۰ درصد کاهش دهد و بازگشت به تمرکز کامل پس از یک وقفه ساده، گاهی نیم‌ساعت زمان می‌برد. در زندگی اجتماعی نیز حضور پررنگ اعلان‌ها اغلب کیفیت ارتباطات انسانی را پایین آورده و گفت‌و‌گو‌های واقعی را تحت‌الشعاع قرار داده است.
این پدیده فقط به زندگی روزمره کاربران عادی محدود نمی‌شود. همچنین در گزارشی که (psnet) منتشر کرده است، در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نیز حجم بالای هشدارها چالش جدی ایجاد کرده است. گزارشی از «شبکه ایمنی بیمار» آمریکا نشان می‌دهد در یک بیمارستان دانشگاهی، دستگاه‌ها طی یک ماه بیش از دو میلیون هشدار صادر کرده‌اند؛ یعنی به طور متوسط روزانه ۱۸۷ هشدار برای هر بیمار. چنین شرایطی سبب می‌شود کادر درمان بسیاری از هشدارها را نادیده بگیرند و احتمال خطا افزایش یابد.
علت اصلی بروز این پدیده، بار شناختی بالایی است که به مغز تحمیل می‌شود. وقتی کاربر هر چند دقیقه یک بار با پیام جدید مواجه می‌شود، ذهن او نمی‌تواند میان اعلان‌های مهم و کم‌اهمیت تفاوت بگذارد. به همین دلیل، حتی اگر یک هشدار حیاتی دریافت شود، مغز آن را در همان سطح دیگر پیام‌های کم‌ارزش قرار می‌دهد و واکنش مناسب نشان نمی‌دهد.
خستگی هشدار در آسیا و اروپا؛ مقایسه‌ای میان دو قاره
در اروپا، استفاده از اعلان‌های خبری به‌طور کلی متعادل‌تر است. به گزارش «گاردین» کاربران اروپایی به طور متوسط روزانه چند اعلان دریافت می‌کنند، و رسانه‌هایی مانند Tagesschau آلمان به طور میانگین کمتر از دو اعلان خبری در روز منتشر می‌کنند. با این حال، همین میزان نیز برای بخشی از مخاطبان سنگین بوده است؛ به طوری که حدود ۴۳ درصد از کاربران در کشور‌های اروپایی اعلان‌ها را به‌طور کامل غیرفعال کرده‌اند. در کنار این، پژوهش‌های پزشکی(frontiersin) در کشور‌های اروپای شرقی نشان داده‌اند که کارکنان درمانی به دلیل حجم بالای هشدار‌های بیمارستانی، کیفیت خواب و تمرکز پایینی دارند، مسئله‌ای که به ایمنی بیماران نیز آسیب می‌زند.
به گزارش (healthmanagement)در آسیا، اما وضعیت متفاوت است. رسانه‌هایی مانند (CNN) اندونزی روزانه تا ۵۰ اعلان برای کاربران ارسال می‌کنند؛ رقمی که چندین برابر بیشتر از متوسط اروپا است. چنین رویکردی به معنای مواجهه دائمی کاربران با سیلی از پیام‌ها و هشدارهاست که به‌طور طبیعی باعث بی‌تفاوتی یا بی‌اعتنایی به بخش بزرگی از این پیام‌ها می‌شود. در حوزه پزشکی نیز مطالعاتی در تایوان نشان داده‌اند که پزشکان و کارکنان با حجم بالای هشدار‌های سیستم‌های تصمیم‌یار بالینی (CDSS) دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هر چه بار کاری و سن افراد بیشتر باشد، حساسیت آنها به هشدارها کمتر می‌شود. افزون بر این، در دوران همه‌گیری کرونا، موج بی‌پایان پیام‌های بهداشتی و هشدار‌های دولتی در بسیاری از کشور‌های آسیایی منجر به «خستگی پیام‌رسانی» شد؛ پدیده‌ای که اثربخشی اطلاع‌رسانی عمومی را کاهش داد.
مقایسه این دو قاره نشان می‌دهد که در اروپا مسئله بیشتر به مدیریت و بهینه‌سازی اعلان‌ها بازمی‌گردد، در حالی که در آسیا مشکل از حجم بالای پیام‌ها و ساختار اطلاع‌رسانی آغاز می‌شود. با وجود این تفاوت‌ها، نتیجه نهایی مشابه است: وقتی کاربران بیش از حد در معرض هشدارها قرار بگیرند، حتی پیام‌های حیاتی هم در میان انبوه اعلان‌ها گم می‌شوند.
در نهایت می‌توان گفت خستگی هشدار پدیده‌ای جهانی است که تنها شدت و شکل بروز آن در مناطق مختلف متفاوت است. اروپا در تلاش برای محدودسازی و مدیریت اعلان‌هاست، در حالی که آسیا با چالش «سیل اطلاعات» روبه‌روست. اما هر دو قاره ناگزیر باید راه‌حل‌هایی برای بازگرداندن تعادل میان اطلاع‌رسانی و آرامش ذهنی کاربران پیدا کنند؛ راه‌حل‌هایی که هم بهره‌وری فردی و هم ایمنی اجتماعی را ارتقا دهد.
چگونه می‌توان از چرخه این هشدارها رها شد؟
با وجود همه این تهدیدها، راهکار‌هایی برای کنترل خستگی هشدار وجود دارد. کارشناسان توصیه می‌کنند کاربران اعلان‌های غیرضروری را غیرفعال کنند و بازه‌های زمانی مشخصی را برای بررسی پیام‌ها در نظر بگیرند. قابلیت‌هایی مثل «Do Not Disturb» یا «Focus Mode» نیز می‌تواند به کاهش فشار شناختی کمک کند. از سوی دیگر، شرکت‌های فناوری نیز نقش مهمی دارند. طراحی هوشمندتر اعلان‌ها، اولویت‌بندی خودکار پیام‌ها و حذف هشدار‌های تکراری می‌تواند بخشی از بار روانی کاربران را کاهش دهد.
بازگرداندن آرامش در جهان پر از اعلان
در نهایت، خستگی هشدار یکی از پیامدهای اجتناب‌ناپذیر زندگی دیجیتال امروز است. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که ارتباطات بی‌وقفه و جریان دائمی اطلاعات، بخشی از هویت روزمره‌مان شده است. اما مدیریت این جریان و بازگرداندن کنترل به دست انسان، ضرورتی است که می‌تواند کیفیت زندگی و آرامش روانی ما را حفظ کند.
انتهای پیام/
