کودک تا ۱۰ سالگی نباید در معرض ابزارهای هوش مصنوعی و دیجیتال قرار گیرد
به گزارش خبرگزاری آنا؛ حسین غفاری، معلم و پژوهشگر تربیت و رسانه در نشست تخصصی «آیندۀ فرزندان در عصر هوش مصنوعی و آمادگی خانواده‌ها» که ظهر امروز برگزار شد، با نگاهی انتقادی و تحلیلی به تأثیرات فناوری‌های نوین بر تربیت کودکان و سبک زندگی خانواده‌ها پرداخت.
غفاری در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزار‌ها صرفاً ابزار‌هایی فناورانه نیستند، بلکه نماد‌هایی از سبک زندگی جدید محسوب می‌شوند، گفت: «ما نظریه فناوری را نمی‌پرستیم، اما نمی‌توانیم انکار کنیم که فناوری به شکلی عمیق در زندگی ما نفوذ کرده است. جهان دیجیتال امروز با یکی از اندام‌های حیاتی انسان یعنی مغز در تعامل مستقیم قرار دارد و توانایی‌های ذهنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
وی با اشاره به نقش ابزارهای هوش مصنوعی در تقویت حافظه و حذف فعالیت‌های تکراری، افزود: «فناوری‌های نوین، از تشخیص چهره گرفته تا گفتوگو با ماشین، در حال شکل دادن به الگو‌های جدیدی از یادگیری و ارتباط هستند. اما این ابزار‌ها در کنار اطلاعات دقیق، داده‌هایی مشکوک نیز تولید می‌کنند و گاه پاسخ‌هایی می‌دهند که از نظر فرهنگی یا زبانی با واقعیت جامعه ما همخوانی ندارند.»
غفاری با نقد عملکرد برخی مدل‌های هوش مصنوعی، تأکید کرد: «این ابزار‌ها بر اساس الگوریتم‌های ریاضی و تحلیل داده عمل می‌کنند، نه بر اساس اخلاق انسانی. آنچه به نظر می‌رسد پاسخ انسانی است، در واقع خروجی یک فرمول ریاضی است که برای پاسخ‌گویی سریع به میلیارد‌ها کاربر طراحی شده است. این سیستم‌ها بر پایه احتمالات عمل می‌کنند و خطای ۱۰ درصدی را در ذات خود پذیرفته‌اند.»
وی با بیان اینکه انتخاب ابزار هوش مصنوعی، انتخاب یک سبک زندگی جدید است، گفت: «ما این سبک زندگی را انتخاب نکرده‌ایم، بلکه در آن افتاده‌ایم. فناوری دیجیتال استقلال فردی، عزت نفس و کارآمدی را افزایش می‌دهد، اما در جوامعی که با تبعیض‌های نژادی و جنسیتی مواجه‌اند، می‌تواند افراد را از بافت‌های فرهنگی و اجتماعی خود جدا کند و حیات خلوتی رسانه‌ای ایجاد کند که تربیت را به حاشیه می‌برد.»
غفاری ادامه داد: «اگر این ابزار‌ها بدون مدیریت، قانون‌گذاری و استفاده مشترک در خانواده‌ها رها شوند، به فرهنگ خانوادگی، هویت جمعی و زندگی اجتماعی آسیب می‌زنند. هوش مصنوعی به‌تدریج به دستیار ذهنی افراد تبدیل می‌شود و واسطه‌ای میان انسان و واقعیت بیرونی می‌گردد. این واسطه‌گری، اگرچه در ظاهر مفید است، اما در بلندمدت می‌تواند جایگزین جامعه واقعی شود.»
وی با اشاره به تجربه‌های روزمره، گفت: «وقتی فرزند شما برای رفتن به خیابان نادری از هوش مصنوعی کمک می‌گیرد، این ابزار به جای شما تصمیم می‌گیرد. در مرحله بعد، حتی مدرسه رفتن برای یافتن دوست نیز جای خود را به تعامل با یک دستیار دیجیتال می‌دهد. این روند، نظام ارزشی و هویتی فرزندان را از خانواده و فرهنگ ایرانی جدا می‌کند و گروه‌های مرجع جدیدی برای آنان تعریف می‌کند.»
غفاری تأکید کرد: «برای مقابله با این روند، باید هر فعالیتی که ارتباطات انسانی واقعی را تقویت می‌کند—از تعامل با پدربزرگ و مادربزرگ گرفته تا بازی‌های گروهی و گفت‌و‌گو‌های خانوادگی—در اولویت قرار گیرد. این اقدامات، زهر فردی شدن و جایگزینی فناوری به‌جای جامعه را می‌گیرد.»
وی در پایان با استفاده از استعاره‌ای تربیتی گفت: «یادگیری تعامل با هوش مصنوعی مانند سوارکاری است؛ نمی‌توان بدون آمادگی وارد میدان شد. باید پیش از ورود به این عرصه، تمرین کرد، نرمش داد و سپس با ابزار آشنا شد. کودک تا سنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی باید از این ابزار‌ها فاصله داشته باشد تا فرصت رشد طبیعی و شناختی بیشتری پیدا کند. اگر کودک چهار ساله‌ای می‌گوید ‘این چقدر خوب است’، باید از خانواده‌اش پرسید که چه چیزی را از دست داده‌اند.»
انتهای پیام/
