گفتوگو، اعتماد و تعیین مرزها؛ سه‌ضلعی تربیت فناورانه در خانواده‌ها باشند
به گزارش خبرگزاری آنا؛ ظهر امروز، نشست تخصصی «آیندۀ فرزندان در عصر هوش مصنوعی و آمادگی خانواده‌ها» با حضور جمعی از متخصصان حوزه تعلیم و تربیت، فناوری آموزشی و روان‌شناسی کودک برگزار شد. در این نشست، دکتر مهدی واحدی، استادیار تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی، با تأکید بر ضرورت بازنگری در نقش خانواده‌ها در مواجهه با فناوری‌های نوین، به ارائه مجموعه‌ای از پیشنهاد‌های عملی و تربیتی پرداخت.
واحدی در ابتدای سخنان خود با اشاره به ورود سریع کودکان به فضای دیجیتال و تعامل با ابزارهای هوش مصنوعی، اظهار داشت: «این ورود سریع، اگرچه نشانه‌ای از سازگاری نسل جدید با فناوری است، اما بدون آمادگی والدین و مربیان، می‌تواند به چالش‌های جدی در حوزه تربیت منجر شود. نخستین گام، توانمندسازی والدین و معلمان نابلد در حوزه سواد دیجیتال و تربیت فناورانه است. بدون این آمادگی، هیچ فعالیت تربیتی در فضای فناوری موفق نخواهد بود.»
وی با تأکید بر نقش نهاد‌های مختلف در این زمینه افزود: «از وزارت آموزش و پرورش گرفته تا رسانه‌های عمومی مانند صدا و سیما، همه باید در مسیر آموزش والدین و مربیان گام بردارند. ایجاد انجمن‌های تخصصی، تولید محتوای آموزشی و فراهم‌سازی بستر‌های یادگیری برای بزرگ‌ترها، از جمله اقدامات ضروری است.»
ضرورت قانون‌گذاری در فضای تربیت دیجیتال
واحدی دومین پیشنهاد خود را ایجاد قواعد و قوانین مشخص برای فضای رسانه‌ای و تربیت دیجیتال در خانه عنوان کرد و گفت: «سال‌هاست درباره سواد رسانه‌ای و تربیت فناورانه صحبت می‌شود، اما بدون قانون‌گذاری روشن، هیچ‌یک از این گفت‌و‌گو‌ها به نتیجه نمی‌رسد. قوانین باید قابل پایش، اجرایی و متناسب با شرایط فرهنگی و روانی خانواده‌ها باشند.»
تجربه یادگیری مشترک؛ جایگزین رهاسازی کودک در فضای دیجیتال
وی در ادامه به اهمیت تجربه یادگیری مشترک در خانواده اشاره کرد و گفت: «به جای آنکه کودک به‌تنهایی با موبایل یا لپ‌تاپ خود درگیر آموزش شود، باید این تجربه با همراهی یک بزرگ‌تر شکل بگیرد. این بزرگ‌تر می‌تواند والدین، خواهر یا برادر بزرگ‌تر، یا حتی یک مربی باشد. کودکان و نوجوانان در مراحل رشدی خود نیازمند تعاملات واقعی انسانی هستند و رهاسازی آنها در فضای دیجیتال می‌تواند رشد شناختی و بدنی‌شان را به مخاطره بیندازد.»
واحدی با اشاره به اهمیت رشد اجتماعی و هوش هیجانی در کودکان افزود: «بخش مهمی از رشد شخصی کودکان از دل تعاملات واقعی با دیگران شکل می‌گیرد. خانواده‌ها باید به این موضوع توجه ویژه داشته باشند.»
تغییر نقش والدین از کنترل‌گر به راهنمای دیجیتال
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی در بخش دیگری از سخنان خود، به ضرورت تغییر نقش والدین در فضای تربیت رسانه‌ای پرداخت و گفت: «اگر والدین نقش خود را از کنترل‌گر یا ناظر محدودکننده به یک راهنمای دیجیتال تغییر ندهند، به‌تدریج از فضای تربیتی فرزندان حذف می‌شوند. پدر و مادری که نگران تربیت رسانه‌ای فرزند خود هستند، باید خودشان به سواد دیجیتال مجهز شوند. نمی‌توان از کسی که از نظر فناوری عقب‌تر از فرزندش است انتظار راهنمایی مؤثر داشت.»
وی با اشاره به یکی از تجربه‌های شخصی گفت: «وقتی فرزندتان از شما می‌خواهد حقیقت را بگویید، چون می‌داند راه فرار دارد، یعنی شما دیگر تنها منبع اطلاعات نیستید. اگر نقش خود را بازتعریف نکنید، حذف می‌شوید.»
الگوسازی رفتاری و گفتوگو پیرامون فناوری در خانواده
واحدی در ادامه به اهمیت الگوسازی رفتاری از سوی والدین و مربیان اشاره کرد و گفت: «کودکان از بزرگ‌تر‌های خود الگو می‌گیرند. اگر والدین خودشان گرفتار رفتار‌های آسیب‌زا در فضای دیجیتال باشند - مثلاً دائم با گوشی مشغول باشند یا ارتباطات خانوادگی‌شان ضعیف باشد - نمی‌توانند الگوی مناسبی برای فرزندانشان باشند.»
وی در پایان، گفتوگو پیرامون فناوری را یکی از مهم‌ترین ابزارهای تربیتی دانست و افزود: «گفتوگو در خانواده‌ها درباره هوش مصنوعی، اخلاقیات فناوری و تهدید‌های آن باید جدی گرفته شود. وقتی خانواده‌ها بر اساس یک قانون ساده، مثلاً قطع اینترنت در ساعات مشخص، کنار هم می‌نشینند، تازه متوجه می‌شوند که گفتوگو تا چه حد کم‌رنگ شده است. این گفت‌و‌گو‌ها می‌تواند به شناخت بهتر، تقویت اعتماد و تعیین مرزهای تربیتی کمک کند.»
واحدی در جمع‌بندی سخنان خود تأکید کرد: «هوش مصنوعی یک ابزار است، نه یک تهدید. قدرت آن باید در دستان ما باشد. بهترین راهکار تربیتی، ترکیبی از آموزش، گفتوگو، اعتماد و تعیین مرزهای روشن است. این ترکیب می‌تواند خانواده‌ها را در مواجهه منطقی با فناوری توانمند سازد و نگرانی‌ها را به فرصت تبدیل کند.»
انتهای پیام/
