همکاری فعال و هدفمند با فرزندان باید جایگزین رویکردهای منفعل رهاسازی یا قرنطینه شود
به گزارش خبرگزاری آنا؛ در نشست تخصصی «آینده فرزندان در عصر هوش مصنوعی و آمادگی خانواده‌ها» که ظهر امروز برگزار شد، محمداحسان خرامید، کارشناس و فعال رسانه و فضای مجازی، با تأکید بر ضرورت بازنگری در رویکرد خانواده‌ها به هوش مصنوعی، بحث را از زاویه تجربه عملی و ناظرانه مطرح کرد و هشدار داد: «امروز، بچه‌ها قبل از اینکه گواهینامه دیجیتال بگیرند، یک همکار دیجیتال کنار دستشان نشسته است و این همکار، هوش مصنوعی است.»
خرامید با بیان تجربه شخصی به عنوان یک پدر که از هوش مصنوعی برای تهیه محتوای مدرسه استفاده می‌کند، اظهار داشت: «پسرم در حالت عادی شاید ۴ ساعت وقت می‌گذارد تا یک پروژه مدرسه‌ای را بدون کمک هوش مصنوعی آمده کند، در حالی که با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، همان محتوا را در کمتر از ۵ دقیقه تولید می‌کند. اما من نمی‌خواهم محتوا را هوش مصنوعی در اختیارش بگذارد، می‌خواهم او یاد بگیرد چگونه با این ابزار همکاری کند تا انرژی خود را برای خلاقیت، تفکر عمیق و داستان‌نویسی صرف کند.»
او تأکید کرد که اشتباه بزرگ خانواده‌ها، ۳ گونه رفتار است: «رهاسازی کامل، قرونطینه کردن یا تقلید محض؛ ما نه باید بچه‌ها را رها کنیم، نه باید از آنها بخواهیم بدون ابزار زندگی کنند، و نه باید فرض کنیم استفاده از هوش مصنوعی تقلب است. اینجا جای یک همکاری فعال است، نه کنترل و نه تسلیم شدن.»
خرامید با تشبیه هوش مصنوعی به «خلبان خودکار» در هواپیما، هشدار داد: «اگر خلبان به جای خلبانی، فقط به خلبان خودکار متکی شود، فراموش می‌کند چگونه پرواز کند. همین اتفاق در ذهن فرزندان ما می‌افتد؛ وقتی ابزار‌ها به جای تمرین، تفکر و نوشتن، تمام کار را انجام می‌دهند، هوشمندی شناختی آنها تضعیف می‌شود.»
او با تأکید بر اینکه «هوش مصنوعی یک ابزار تسهیل‌کننده است، نه جایگزین انسان»، معتقد است که خانواده‌ها باید نقش «آموزگار فوری» را بازی کنند: «والدین باید بتوانند بازخورد بدهند، سؤال بپرسند، منبع را چک کنند و مرز‌های حریم خصوصی را تعیین کنند. حتی اگر خود آنها از روش‌های تدریس جدید مدرسه بی‌خبر باشند، می‌توانند با همراهی فعال، یک آزمایشگاه انسانی برای فرزندانشان ایجاد کنند.»
در ادامه، خرامید ۴ راهکار کاربردی را برای خانواده‌ها معرفی کرد:
۱. مدل چراغ راهنمای سه‌رنگ برای استفاده از هوش مصنوعی
خرامید، کارشناس و فعال رسانه و فضای مجازی اینگونه توضیح داد:
«رنگ سبز (مجاز و تشویق شده): استفاده در ایده‌پردازی، خلاصه‌برداری از کتاب، تمرین واژه‌ها، یادگیری زبان، تنظیم برنامه مطالعاتی، برای مثال دختر خود بنده که در کلاس اول تحصیل می‌کند، کلماتی که با حرف «الف» شروع و با «ی» تموم می‌شدند را با کمک هوش مصنوعی به صورت سریع و جذاب تولید کرد، ولی او خودش تصمیم گرفت کدام‌ها را انتخاب کند.
رنگ زرد (با نظارت و همراهی): تهیه مقالات، تحلیل محتوا، نوشته‌های آموزشی، اگر هوش مصنوعی یک دستورالعمل می‌دهد که هیچ مبنای علمی یا منطقی ندارد؛ نظارت الزامی است.
رنگ قرمز (ممنوع): وارد کردن داده‌های شخصی، ارسال عکس فرزندان، استفاده از اطلاعات خانوادگی برای ساخت محتوا، شبیه‌سازی شخصیت‌های واقعی، یا تحویل کار‌های تکلیفی به صورت کامل بدون بازبینی.»
۲. حریم خصوصی و ردپای دیجیتال
وی بیان کرد: «هر بچه‌ای که یک عکس خودش را به یک ابزار هوش مصنوعی می‌دهد، یک ردپای دیجیتال برای همیشه در اینترنت می‌گذارد. این نباید یک اشتباه تصادفی باشد؛ باید یک قانون خانوادگی باشد.»
۳. اعتبارسنجی منبع و اجتناب از «هذیان‌های هوشمند»
خرامید گفت: «هوش مصنوعی همیشه درست نمی‌گوید. خروجی‌هایش می‌توانند کاملاً اشتباه، تقلبی و مبتنی بر داده‌های فیک باشند. خانواده‌ها باید یاد بگیرند که اول منبع را چک کنند، دوم ابزار را مقایسه کنند و از «مثال نقض» برای تقویت تفکر انتقادی استفاده کنند.»
۴. هوش مصنوعی، سواد رسانه عصر جدید است
وی افزود: «ما امروز نمی‌توانیم بگوییم هوش مصنوعی فقط برای برنامه‌نویس‌هاست. این یک سواد رسانه‌ای جدید است، مثل آموختن خواندن و نوشتن، اگر کسی در دهه ۶۰ بدون مدرک تحصیلی بی‌سواد محسوب می‌شد، امروز کسی که بدون مهارت استفاده از هوش مصنوعی دکترا دارد، ممکن است بی‌سواد محسوب شود.»
خرامید در ادامه، به مسئولان آموزشی و مدیران دولتی هشدار داد: «گزارش‌هایی که صرفاً توسط هوش مصنوعی تولید شده‌اند، نباید به عنوان حقیقت پذیرفته شوند. پشت هر خروجی، یک فرآیند داده‌محور، یک لنز اقتصادی، یک الگوریتم امنیتی و یک نیروی انسانی متخصص وجود دارد که باید بررسی شود.»
وی با تأکید بر اینکه «هوش مصنوعی مسئولیت را حذف نمی‌کند، بلکه آن را تغییر می‌دهد»، خواستار تبدیل خانواده‌ها به «محل تمرین انسانی» شد و افزود: «ما باید از این ابزار به عنوان یک همکار، نه یک جایگزین، استفاده کنیم. فرزندان ما نباید بخواهند هوش مصنوعی را جایگزین خودشان کنند، بلکه باید یاد بگیرند که چگونه از آن برای تقویت انسانیت خود استفاده کنند.»
خرامید در پایان گفت: «من ۵ یا ۶ مورد دیگر را آماده کردم، اما امروز فقط می‌خواهم شما را تشویق کنم که بعد از این جلسه، یک چراغ راهنمای سبز، زرد و قرمز را در خانه خود بسازید. نه با قانون، نه با ممنوعیت، بلکه با گفتوگو، همراهی و اعتماد که اثر بیشتری هم خواهد داشت»
انتهای پیام/
