توسعۀ نیروگاه‌های پاک و فناورانه مسیری برای ارتقاء امنیت انرژی ایران است
نقش راهبردی فناوری‌های دیجیتال در نجات صنعت برق آن هم در شرایطی که اقتصاد ایران روزانه میلیاردها تومان خسارت به دلیل خاموشی‌ها متحمل می‌شود، به امری حیاتی تبدیل شده است. سید علی پارسای گنج‌آور، مدیر گروه نوآوری اندیشکده اقتصاد دانش‌بنیان، در گفتگوی پیش‌رو با خبرنگار فناوری آناتک با تشریح ریشه‌های بحران کنونی، بر لزوم تحول دیجیتال در نیروگاه‌های فرسوده و توسعه ظرفیت‌های تولید انرژی پاک تأکید می‌کند.
وی با اشاره به ضریب خسارت ۳۶۹۴ برابری بخش صنعت در تولید ناخالص داخلی، راهکارهای عملیاتی برای خروج از این چالش ملی را ارائه می‌دهند. این گفت‌وگو به بررسی راه‌حل‌های دانش‌بنیان، از دیجیتال‌سازی شبکه تا داخلی‌سازی تجهیزات کلیدی، می‌پردازد و افق‌های جدیدی در مسیر امنیت انرژی کشور ترسیم می‌کند.
پارسای گنج‌آور با تشریح ریشه‌های بحران کنونی در ساختار انرژی کشور اعلام کرد: «ایران با سهم ۹۴ درصدی سوخت‌های فسیلی در سبد تولید برق خود، وابستگی شدیدی به منابع گاز طبیعی، نفت و زغال‌سنگ دارد. این ساختار نامتوازن، آسیب‌پذیری سیستم انرژی کشور را در برابر بحران‌هایی نظیر نوسانات قیمت جهانی، تحریم‌ها و کمبود گاز در فصل سرما به شکل قابل توجهی افزایش داده است.»
خاموشی‌ها روزانه ۱۸ هزار میلیارد تومان به اقتصاد ایران آسیب می‌زنند
مدیر گروه نوآوری اندیشکده اقتصاد دانش‌بنیان با ارائه آمارهای دقیق از تبعات اقتصادی این ناترازی هشدار داد: «بر اساس مطالعات انجام شده، توقف روزانه فرآیندهای تولید، انتقال و توزیع برق در کشور موجب وارد آمدن خسارتی معادل ۱۸ هزار میلیارد تومان به اقتصاد ملی می‌گردد که سهم بخش صنعت از این میزان بالغ بر ۹۲۱۸ میلیارد تومان است. مسائل ساختاری صنعت برق از جمله فرسودگی شبکه‌های توزیع و اتلاف انرژی، دامنه این ناترازی‌ها را گسترده‌تر ساخته است.»
وی در ادامه با اشاره به یک مانع حکمرانی کلیدی افزود: «کارشناسان با اشاره به ضرورت واردات انرژی برای کاهش تبعات این ناترازی‌ها، بر لزوم تفکیک نهاد تنظیم‌گر از بازیگران صنعت تأکید دارند. در وضعیت کنونی، تمرکز همزمان وظایف سیاستگذاری، تنظیم‌گری و بهره‌برداری در دستگاه‌های دولتی، آثار سوء قابل توجهی بر کارایی این صنعت داشته است.»
خاموشی‌ها بیشترین آسیب را به تولید فلزات پایه در کشور می‌زند
پارسای گنج‌آور با استناد به گزارش کمیسیون صنعت اتاق ایران به تحلیل سهم بخش‌های مختلف اقتصادی پرداخت و تصریح کرد: «۳۶ درصد از برق تولیدی کشور در بخش صنعت مصرف می‌شود و سهم بخش‌های خانگی، کشاورزی و عمومی به ترتیب ۳۱، ۱۴ و ۹ درصد است. تحلیل اثرات قطعی برق نشان می‌دهد که اگرچه بخش خدمات به دلیل سهم بالای آن در اشتغال و اقتصاد کلان در معرض بیشترین آسیب قرار دارد، اما از منظر تولید ناخالص داخلی، بخش صنعت با ضریب خسارت ۳۶۹۴ برابری بیشترین آسیب‌پذیری را نشان می‌دهد. در میان رشته‌های فعالیت صنعتی، تولید فلزات پایه با ضریب ۲۲ برابری نسبت به فعالیت‌های تعمیراتی، بیشترین آسیب‌پذیری را تجربه می‌کند.»
وی با ارائه برآوردهای هشداردهنده‌ای از تداوم این روند افزود: «برآوردهای دقیق‌تر حاکی از آن است که در صورت تداوم ناترازی‌ها، بخش‌های تولید فلزات پایه و مواد شیمیایی به ترتیب روزانه ۹۰۰ میلیارد تومان و بخش معدنی غیرفلزی ۶۶۰ میلیارد تومان متحمل خسارت خواهند شد. این یافته‌ها لزوم بازنگری اساسی در ساختار حکمرانی صنعت برق و اتخاذ راهکارهای فنی-اقتصادی برای کاهش آسیب‌پذیری بخش‌های مولد اقتصاد را آشکار می‌سازد.»
دیجیتال‌سازی نیروگاه‌ها از طریق نصب حسگرهای هوشمند خاموشی‌ها را کاهش و عمر تجهیزات را افزایش می‌دهد
مدیر گروه نوآوری اندیشکدۀ اقتصاد دانش بنیان در بخش دیگری از سخنان خود به راه‌حل‌های فناورانه پرداخت و خاطرنشان کرد: «بهره‌وری نیروگاه‌های فسیلی به دلیل نبود برنامه‌های جامع دیجیتال‌سازی و سیستم‌های پیشرفته پایش و مانیتورینگ، با متوسط ۳۷-۴۰ درصد، همچنان پایین‌تر از استاندارد جهانی (۵۵-۶۰ درصد) است. این فاصله عمدتاً ناشی از فرسودگی تجهیزات، عدم اجرای برنامه‌های اورهال سیستماتیک و نبود مانیتورینگ پیشرفته است. دیجیتال‌سازی نیروگاه‌ها از طریق نصب حسگرهای هوشمند برای پایش عملکرد تجهیزات، تحلیل داده‌های لحظه‌ای و استفاده از الگوریتم‌های پیش‌بینی خرابی، می‌تواند علاوه بر کاهش خاموشی‌ها، عمر عملیاتی تجهیزات را افزایش داده و بهره‌وری کلی را بهبود بخشد.»
توسعۀ نیروگاه‌های پاک مسیری برای ارتقاء امنیت انرژی است
پارسای گنج‌آور توسعه نیروگاه‌های پاک را یک ضرورت استراتژیک خواند و گفت: «توسعه نیروگاه‌های پاک از جمله خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی، یک ضرورت زیست‌محیطی و مسیری برای ارتقای امنیت انرژی است. موفقیت در این حوزه به ایجاد زیرساخت‌های فناورانه، داخلی‌سازی تجهیزات کلیدی نظیر پنل‌های خورشیدی فناوری بالا و توربین‌های بادی با راندمان بالا و همچنین انتقال دانش فنی به شرکت‌های داخلی وابسته است. در این میان، توسعه نیروگاه‌های پاک نیازمند بهره‌گیری از فناوری‌های هیبریدی است که امکان ترکیب انرژی خورشیدی و بادی را با سیستم‌های ذخیره‌سازی پیشرفته فراهم می‌کند.»
وی در پایان با اشاره به ظرفیت‌های قانونی موجود نتیجه‌گیری کرد: «قانون جهش تولید دانش‌بنیان، از طریق شناسایی اقلام راهبردی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، در تلاش است تا زمینه‌ساز این تحول شود. برای تحقق این اهداف، حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی که منابع مالی آن از درصدی از درآمد صادرات نفت و گاز و عوارض گازهای مشعل تأمین می‌شود، باید به‌صورت هدفمند برای توسعه فناوری‌های نوین و داخلی‌سازی تجهیزات کلیدی اختصاص یابد. این اقدامات به کاهش وابستگی به واردات تجهیزات کمک می‌کند و زمینه‌ساز ایجاد اشتغال و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه فناوری‌های انرژی خواهد بود.»
انتهای پیام/
