عصر سیم‌کارت‌های الکترونیکی در ایران به‌زودی آغاز می‌شود
به گزارش خبرگزاری آنا؛ این اقدام در شرایطی صورت گرفت که پس از رونمایی رسمی اپل از سری جدید گوشی‌های آیفون ۱۷، مشخص شد که مدل «آیفون ایر» به طور انحصاری و در تمام بازارها تنها با پشتیبانی از eSIM عرضه می‌شود. این موضوع که پیش‌تر به عنوان یک شایعه مطرح بود، بازار موبایل ایران را با چالش قطعی عدم امکان رجیستری این دستگاه مواجه کرده بود. در پی این تحولات، شرکت همراه اول با آغاز رسمی فرآیند پیش‌ثبت‌نام این سرویس، به عنوان نخستین اپراتور وارد این حوزه شد و شرکت ایرانسل نیز همچنان بر آمادگی فنی خود برای عرضه عمومی این فناوری تأکید دارد.
سیم‌کارت الکترونیکی (eSIM) چیست؟ خداحافظی با پلاستیک کوچک
پیش از ظهور eSIM، سیم‌کارت‌ها مسیری طولانی را برای کوچک‌تر شدن طی کردند. سیم‌کارت‌های استاندارد اولیه که برای سال‌ها متداول بودند، جای خود را به سیم‌کارت‌های میکرو و سپس نانو دادند. هر نسل جدید، بخش بزرگی از حاشیه پلاستیکی خود را از دست می‌داد تا فضای کمتری در داخل دستگاه اشغال کند و تنها تراشه مرکزی و بخش کوچکی از پلاستیک باقی می‌ماند. این روند تکاملی همواره بر پایه یک اصل استوار بود: یک قطعه فیزیکی جداشدنی که باید در دستگاه قرار گیرد. اما eSIM با حذف کامل این قطعه پلاستیکی، این پارادایم را برای همیشه تغییر داد.
eSIM که مخفف عبارت «ماژول شناسایی مشترک تعبیه‌شده» (Embedded Subscriber Identity Module) است، یک بازنگری کامل در مفهوم سیم‌کارت به شمار می‌رود. برخلاف سیم‌کارت‌های سنتی که از اندازه یک کارت اعتباری به نانو سیم‌کارت‌های امروزی کوچک شده‌اند، eSIM یک قطعه فیزیکی جداشدنی نیست. این فناوری در واقع یک تراشه الکترونیکی بسیار کوچک (به ابعاد تقریبی ۵ در ۶ میلی‌متر) است که در فرآیند تولید، مستقیماً روی برد اصلی دستگاه‌هایی مانند گوشی هوشمند، ساعت یا تبلت لحیم می‌شود. حرف «e» در eSIM مخفف «Embedded» به معنای «تعبیه‌شده» است و نشان می‌دهد که این قطعه، بخشی جدایی‌ناپذیر از سخت‌افزار دستگاه است.
عملکرد این تراشه کاملاً مشابه سیم‌کارت‌های فیزیکی است و اطلاعات پروفایل مشترک را ذخیره می‌کند، اما تفاوت اصلی در نحوه فعال‌سازی و مدیریت آن نهفته است. برای فعال‌سازی، دیگر نیازی به مراجعه حضوری یا دریافت یک قطعه پلاستیکی نیست. کاربر از طریق اسکن یک کد QR که از سوی اپراتور ارائه می‌شود یا از طریق اپلیکیشن اپراتور، اطلاعات پروفایل خود (شامل شماره تلفن و سایر داده‌های شبکه) را به صورت امن دانلود می‌کند. این اطلاعات سپس بر روی تراشه eSIM ذخیره و سیم‌کارت فعال می‌شود.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای این فناوری، قابلیت ذخیره‌سازی چندین پروفایل اپراتور به صورت همزمان است. به این ترتیب، کاربر می‌تواند شماره شخصی، کاری و حتی یک شماره بین‌المللی برای سفر را روی یک دستگاه داشته باشد و به راحتی از منوی تنظیمات بین آنها جابجا شود.
دلایل اپل برای حرکت به سمت eSIM
شرکت اپل دلایل متعددی را برای حذف تدریجی سیم‌کارت فیزیکی از محصولات خود عنوان کرده است. اصلی‌ترین دلیل، آزادسازی فضای داخلی دستگاه است. تراشه eSIM فضای بسیار کمتری نسبت به یک درگاه سیم‌کارت نانو و خشاب آن اشغال می‌کند. این فضای آزاد شده به مهندسان اجازه می‌دهد تا از آن برای افزایش ظرفیت باتری یا افزودن قطعات سخت‌افزاری دیگر استفاده کنند. به عنوان مثال، در مدل‌های آیفون ۱۷ پرو مکس که تنها با eSIM عرضه می‌شوند، به دلیل بهره‌مندی از باتری بزرگ‌تر، عمر شارژدهی دستگاه حدود دو ساعت افزایش یافته است.
حذف شیار سیم‌کارت از بدنه کناری دستگاه، به طراحی یکپارچه‌تر و افزایش مقاومت در برابر نفوذ آب و گرد و غبار نیز کمک می‌کند. اپل همچنین معتقد است این فناوری امنیت بالاتری نسبت به سیم‌کارت‌های فیزیکی دارد و فرآیند اتصال به شبکه‌های تلفن همراه در سفر‌های بین‌المللی را برای کاربران تسهیل می‌کند.
تأثیر ورود eSIM بر بازار موبایل ایران
فعال‌سازی این فناوری در ایران می‌تواند تغییرات قابل توجهی در معادلات بازار تلفن همراه ایجاد کند. یکی از محتمل‌ترین پیامدها، بازگشت گوشی‌های آیفون با پارت‌نامبر آمریکا (LA) به بازار کشور است. این مدل‌ها که در سال‌های اخیر به دلیل پشتیبانی انحصاری از eSIM از بازار ایران حذف شده بودند، مجدداً برای مصرف‌کننده ایرانی قابل استفاده خواهند شد. این موضوع می‌تواند بر قیمت‌گذاری و زنجیره تأمین مدل‌های مختلف آیفون تأثیر بگذارد. از سوی دیگر، برخی منابع در بازار موبایل عنوان می‌کنند که حتی مدل‌های اختصاص‌یافته به بازارهای آسیایی (پارت‌نامبر ZA) نیز در نسل جدید به سمت پیکربندی تک سیم‌کارت فیزیکی در کنار eSIM حرکت کرده‌اند که این امر اهمیت دسترسی به این فناوری را دوچندان می‌کند.
پیشینه تلاش‌ها برای راه‌اندازی eSIM در ایران
اگرچه اعلام اخیر همراه اول به عنوان اولین گام رسمی برای عرضه عمومی این سرویس تلقی می‌شود، اما تلاش برای پیاده‌سازی این فناوری در ایران سابقه‌ای چند ساله دارد. شرکت ایرانسل در بیانیه خود به آزمایش‌های موفقیت‌آمیز این سرویس در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۹ اشاره کرده و اعلام نموده که در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۶، اولین پروفایل آزمایشی eSIM کشور را در یک همایش تخصصی راه‌اندازی کرده است. همچنین شرکت همراه اول در فروردین ماه سال ۱۴۰۰ با انتشار یک آگهی فراخوان عمومی، برای انتخاب مشاور پروژه eSIM از شرکت‌های پژوهشی و دانشگاه‌ها دعوت به همکاری کرده بود که نشان‌دهنده برنامه‌ریزی بلندمدت این اپراتور برای ورود به این حوزه است.
چالش‌های پیش رو
با وجود مزایای متعدد، فناوری eSIM چالش‌هایی نیز به همراه دارد. یکی از این موارد، فرآیند انتقال پروفایل از یک دستگاه به دستگاه دیگر است. برخلاف سیم‌کارت فیزیکی که به راحتی قابل جابجایی است، انتقال eSIM نیازمند طی کردن یک فرآیند نرم‌افزاری و ارتباط با اپراتور است. این مسئله می‌تواند فرآیند خرید و فروش دستگاه‌های دست‌دوم یا تعویض گوشی را برای برخی کاربران پیچیده‌تر کند.
زمان‌بندی عرضه و چشم‌انداز آینده
شرکت همراه اول به عنوان پیشگام، پیش‌ثبت‌نام سیم‌کارت الکترونیکی را آغاز کرده است اما هنوز تاریخ دقیقی برای فعال‌سازی نهایی و عرضه عمومی آن اعلام نکرده است. ایرانسل نیز همچنان بر آمادگی فنی خود تأکید دارد اما جزئیات طرح خود را منتشر نکرده است. با توجه به معرفی رسمی سری آیفون ۱۷ و عرضه آن به بازارهای جهانی، انتظار می‌رود اپراتورهای داخلی نیز در آینده نزدیک، سرویس خود را به طور کامل در دسترس کاربران قرار دهند.
کاربرد eSIM تنها به گوشی‌های هوشمند محدود نمی‌شود و این فناوری به عنوان یک عنصر کلیدی در توسعه اینترنت اشیا، گجت‌های پوشیدنی مانند ساعت‌های هوشمند و صنعت خودروهای متصل شناخته می‌شود و ورود رسمی آن به ایران می‌تواند زمینه‌ساز تحولات گسترده‌تری در صنایع مختلف کشور باشد.
انتهای پیام/
