ادعای معاون وزیر ارتباطات دربارۀ میزان ترافیک فیلترشکن‌ها علمی و منطقی نیست
به گزارش خبرگزاری آنا؛ روز گذشته «بهزاد اکبری»، معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، در نشست خبری با تعدادی از خبرنگاران حوزۀ فناوری که البته به نظر می‌رسید به صورت گزینشی انتخاب شده‌اند، درباره میزان استفاده کاربران از فیلترشکن‌ها و تأثیر آن بر ترافیک شبکه، مدعی شده بود: «حدود ۸۰ درصد کاربران از VPN استفاده می‌کنند و ۷۰ درصد ترافیک کشور در بستر VPN ردوبدل می‌شود.» او این وضعیت را عامل برهم خوردن مهندسی ترافیک شبکه، کاهش کیفیت خدمات، تهدید امنیت سایبری و اختلال در توزیع متوازن بار شبکه دانسته بود.
اکبری در ادامۀ این ادعای خود، عنوان کرده بود که در حالت عادی، ترافیک کاربران بر اساس موقعیت جغرافیایی به نزدیک‌ترین مرکز داده هدایت می‌شود. اما با استفاده از VPN، مسیر ترافیک تغییر کرده و بیشتر آن از شمال کشور به سمت اروپا منتقل می‌شود. این تغییر مسیر، به گفته او، آسیب‌پذیری شبکه را افزایش داده و موجب اختلال در عملکرد زیرساخت‌های ارتباطی شده است. او همچنین تأکید کرد که این روند باعث شده مراکز داده داخلی نتوانند به‌درستی بار ترافیکی را مدیریت کنند و بخشی از ظرفیت شبکه بلااستفاده باقی بماند.
آمار اکبری علمی و منطقی نیست
ادعای عجیب بهزاد اکبری با واکنش‌های مختلفی در فضای مجازی مواجه شد، از جملۀ این واکنش‌ها پاسخ «امیر محمدزاده لاجوردی»، قائم‌مقام وزیر ارتباطات و مدیرعامل اسبق شرکت ارتباطات زیرساخت به گفته‌های او بود.
لاجوردی در صفحۀ شخصی خود در میکروبلاگ اجتماعی ویراستی خود و در پاسخ به یکی از کاربران که نقل قول اکبری را بازنشر کرده بود، نوشت: «خبر از نظر علمی صحیح نیست. حتی اگر فرض بگیریم تمام ترافیک بین‌الملل کشور VPN باشد (که نیست)، فقط ۳۵٪ تا ۴۰٪ ترافیک کشور، ترافیک داخل است که از VPN عبور نمی‌کند. آن بخش از ترافیک داخل که از VPN عبور می‌کند، ترافیک بین‌الملل محاسبه می‌شود»، او در ادامه پیشنهاد داد که «کسانی که ادعایی در خصوص میزان محاسبه ترافیک VPN کشور دارند، بصورت علمی و همراه با شواهد، ادله‌ی خود را بیان کنند.»
چرا آمار اکبری قابل پذیرش نیست؟
بررسی فنی اظهارات اکبری نشان می‌دهد که ادعای عبور ۷۰ درصد از کل ترافیک کشور از بستر VPN، با واقعیت‌های زیرساختی و ریاضی هم‌خوانی ندارد. اگر براساس آنچه لاجوردی گفته است، حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از کل ترافیک اینترنت کشور را داخلی محسوب کنیم، این بخش اساساً از فیلترشکن عبور نمی‌کند، آنگاه حتی در فرضی‌ترین حالت ممکن که تمام ترافیک بین‌المللی از VPN عبور کند، باز هم نمی‌توان به عدد ۷۰ درصد رسید!
برای روشن‌تر شدن موضوع، باید به نحوه محاسبه ترافیک در شبکه‌های ارتباطی توجه کرد. در حالت عادی، ترافیک داخلی شامل ارتباطات میان کاربران و سرور‌های داخل کشور است که از مسیر‌های داخلی عبور می‌کند. اما زمانی که کاربر از VPN استفاده می‌کند، حتی اگر مقصد نهایی سرور داخلی باشد، مسیر ترافیک از طریق سرور خارجی عبور کرده و در سیستم‌های مانیتورینگ به عنوان ترافیک بین‌المللی ثبت می‌شود. این خطای محاسباتی می‌تواند منجر به برداشت‌های نادرست آماری شود، اما نباید مبنای تحلیل‌های کلان قرار گیرد.
مسئلۀ دیگر اینکه کارشناسان حوزه شبکه تأکید دارند که استفاده از VPN به‌صورت گسترده، اگرچه می‌تواند بر کیفیت خدمات و امنیت تأثیرگذار باشد، اما میزان آن باید با روش‌های علمی و مبتنی بر داده‌های واقعی سنجیده شود. ارائۀ آمار‌هایی مانند «۸۰ درصد کاربران» یا «۷۰ درصد ترافیک» بدون ارائه مستندات فنی، به نظر می‌رسد بیشتر می‌تواند جنبه تبلیغاتی یا سیاسی داشته باشد، بنابراین چنین داده‌هایی نمی‌توانند مبنای تصمیم‌گیری‌های راهبردی باشند.
وقتی اکبری ادعای قبلی خود را نقض می‌کند!
البته فارغ از آنچه گفته شد، باید گفت که اکبری با ادعای جدیدش، گفته‌های قبلی خود و سایر مدیران ارتباطی دولت چهاردهم را نقض کرده است. دولت چهاردهم با فشار بسیار زیاد رسانه‌ای، سیاسی و ضمن طرح ادعای تلاش برای کاهش استفاده از فیلترشکن‌ها مصوبه‌ای ۳۲ بندی از شورای عالی فضای مجازی گرفت که براساس آن بنا شد تا محدودیت برخی سکوهای خارجی، در صورت اجرای گام به گام برخی اقدامات توسط دولت، کاهش پیدا کند، مطابق مفاد همان مصوبه بود که دی ماه گذشته محدودیت از دو سکوی گوگل‌پلی و واتساپ برداشته شد.
اکبری در دی‌ماه گذشته نیز گفتگویی با یکی از رسانه‌های حوزۀ فناوری داشت که آنجا مدعی شده بود: «بالغ بر ۵۰ درصد اینترنت کشور از VPN رد می‌شود که همین اتصال به VPN از جمله عواملی است که منجر به کندی سرعت شده است.»، حالا هشت ماه بعد از آن مصاحبه، اکبری در نشست خبری اخیر خود گفته است که ۷۰ درصد ترافیک کشور از فیلترشکن‌ها عبور می‌کند، بنابراین اگر بنا باشد گفتۀ قبلی مدیرعامل زیرساخت را قبول کنیم و حال عدد اعلام شدۀ جدید را نیز بپذیریم، یعنی دولت علاوه بر اینکه با بازگشایی واتساپ و گوگل پلی نتوانسته است، استفاده از فیلترشکن‌ها را کاهش دهد، با افزایش ۲۰درصدی استفاده از فیلترشکن‌ها از حیث میزان مصرف ترافیک نیز روبرو شده است!
حمید فتاحی معاون فعلی وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هم مدتی بعد از این مصاحبۀ اکبری در خرداد ماه سال جاری و طی مصاحبه با روزنامۀ دولت تصریح کرده بود که «این امر (رفع محدودیت از واتساپ و گوگل‌پلی) منجر به کاهش هرچند اندک استفاده کاربران از VPN شد.»
بنابراین اگر ادعای فعلی مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت را بپذیریم، باید بگوییم که دولت در تحقق هدف اعلامی خود موفق عمل نکرده است، هرچند همانطور که گفته شد، با توجه به میزان مصرف اینترنت داخلی کشور و توجه به این نکته که همۀ اینترنت بین‌الملل تولیدی در ایران نمی‌تواند مربوط به سایت‌ها و سرویس‌های محدود شده باشد، ادعای جدید اکبری را نمی‌توان گذاره‌ای علمی و منطقی قلمداد کرد.
ضرورت شفافیت و تحلیل علمی
اظهارات اخیر مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت درباره میزان استفاده از VPN و تأثیر آن بر شبکه، اگرچه توجه افکار عمومی را به موضوع مهمی جلب کرده، اما فاقد دقت علمی و فنی لازم است و حتی همانطور که دیدید به نظر می‌رسد که گفته‌های قبلی خود او را نقض می‌کند. واکنش‌های کارشناسان و ناظران زیست بوم ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز نشان داد که برای تحلیل چنین موضوعاتی، باید از داده‌های واقعی، روش‌های آماری دقیق و تحلیل‌های تخصصی استفاده کرد.
باید گفت آنچه بیش از همه اهمیت دارد، شفافیت در ارائه اطلاعات، پرهیز از اغراق و استفاده از زبان علمی در تحلیل مسائل زیرساختی است. تصمیم‌گیری‌های کلان در حوزه ارتباطات باید بر پایه داده‌های معتبر و تحلیل‌های کارشناسی باشد.
انتهای پیام/
