آسانسور خورشیدی مستقل از شبکه برق عمل می‌کند
بحران خاموشی‌های اخیر، مدیریت مصرف برق را به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شهروندان و مدیران شهری تبدیل کرده است. در این میان، توسعه فناوری‌های نوین همچون آسانسور‌های خورشیدی و سوئیچ‌های هوشمند مدیریت کنتور می‌تواند بخشی از راه‌حل باشد. محمد نجاتیان احدی، مدیرعامل شرکت «شتابدهنده ایده»ای است که به عنوان یکی ازشتابدهنده‌های شرکت دانش‌بنیان «طرح و ساخت راضی‌گر شرق» که در حوزه آب، انرژی و محیط زیست، تلاش دارد تا با حمایت از استارت‌آپ‌ها و تجاری‌سازی ایده‌های نو، مسیر تازه‌ای برای مدیریت پایدار منابع انرژی باز کند. برای بررسی بیشتر این موضوع، گفت‌وگویی با ایشان انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
شرکت شما چه مأموریت و حوزه فعالیتی دارد؟
شرکت ما یک شتابدهنده تخصصی و دانش‌بنیان در حوزه آب، انرژی و محیط زیست است. وظیفه شتابدهنده‌ها حمایت از استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکار‌های نوپایی است که ایده‌های نو دارند اما بازار مشخصی برای آنها تعریف نشده است. ورود این استارت‌آپ‌ها به بازار معمولاً زمان‌بر است و گاهی سال‌ها طول می‌کشد تا به نتیجه برسند. نقش ما این است که این دوره را تسریع کنی تا تیم‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن به نتیجه برسند. تفاوت شتابدهنده تخصصی این است که ما صرفاً روی نوآوری در حوزه مدیریت مصرف انرژی، آب و محیط زیست تمرکز داریم و در سایر بازار‌ها ورود نمی‌کنیم.
آسانسوری که با خورشید بالا می‌رود
ایده آسانسور‌های خورشیدی و سوئیچ‌های هوشمند از کجا شکل گرفت؟
در سال‌های ۹۶ و ۹۷ که موضوع انرژی پایدار مطرح بود، می‌دانستیم به‌زودی با کمبود این انرژی‌ها مواجه خواهیم شد زیرا سرمایه‌گذاری کلیدی انجام نشده بود و بررسی‌ها نشان داد کشور‌های منطقه مانند عراق زودتر با مشکل خاموشی روبه‌رو شده‌اند. در همان دوره متوجه شدیم خاموشی‌ها خدماتی مثل جابه‌جایی با آسانسور‌ها را نیز مختل کرده است؛ اینجا بود که ایده استفاده از ریجریت موتور شکل گرفت؛ یعنی تبدیل الکتروموتور آسانسور به ژنراتور و ذخیره انرژی در باتری برای استفاده در سیکل بعدی، به این ترتیب توانستیم آسانسور را با ترکیب این روش و پنل‌های خورشیدی، به‌طور کامل مستقل از شبکه برق کنیم. این ایده ثبت اختراع شد و اکنون هم در بازار خارجی و هم داخلی تولید و استفاده می‌شود.
مکانیزم فنی این سیستم چگونه است؟
یک آسانسور به دلیل وضعیت تعادلی خود، در شرایط مختلف امکان تولید انرژی دارد. به این صورت که در یک سمت وزنه تعادل و در سمت دیگر کابین قرار دارد. هنگامی که کابین پر باشد، سنگین‌تر از وزنه خواهد بود و زمانی که خالی است، سبک‌تر می‌شود؛ بنابراین در دست‌کم ۵۰ درصد حالت‌ها، سمت سبک‌تر در پایین قرار می‌گیرد؛ به‌عنوان مثال وقتی کابین خالی در پایین است و باید به سمت بالا حرکت کند. در این حالت، وزنه تعادل تمایل به حرکت به پایین دارد و همین موضوع باعث می‌شود که سیستم ما آسانسور را از یک الکتروموتور به ژنراتور تبدیل کند و برق تولیدشده ذخیره شود. این فرایند‌ها مکمل یکدیگر هستند و در کنار انرژی خورشیدی که توسط پنل‌ها تأمین می‌شود، مجموعاً اتلاف انرژی را به حداقل می‌رسانند.
در پروژه فعلی ما، این سیستم به گونه‌ای طراحی شده که در مدت ۵ ساعت، حدود ۴۰۰ استارت کامل آسانسور انجام می‌شود. بخش قابل‌توجهی از انرژی موردنیاز از طریق پنل‌های خورشیدی، بخشی دیگر از باتری‌ها و بخش دیگر نیز از همین فرایند تولید و ذخیره انرژی تأمین می‌شود. این طراحی موجب می‌شود که برای جداسازی کامل آسانسور از شبکه برق، به سطح کمتری از پنل خورشیدی نیاز باشد. در عمل، سطح پشت‌بام (خرپشته) ساختمان که معمولاً بدون سایه و فضای خالی است، برای نصب پنل‌ها کفایت می‌کند و شرایط ایده‌آلی برای تأمین انرژی آسانسور فراهم می‌آورد.
برق اضطراری؛ نیاز حیاتی، نه گزینه اختیاری
اجرای این طرح با چه چالش‌هایی مواجه است؟
مهم‌ترین چالش، نظام تصمیم‌گیری در ساختمان‌هاست. برای مثال در یک مجتمع ۲۰ واحدی همه مالکان باید درباره نصب سیستم توافق کنند. مشکل دیگر خلأ قانونی است؛ در ساختمان‌های بالای چهار طبقه وجود آسانسور اجباری است، اما برای برق اضطراری هیچ الزامی وجود ندارد. همین موضوع باعث شده ساختمان‌های ۴ تا ۸ طبقه، که حدود ۸۰ درصد واحد‌های مسکونی کشور را تشکیل می‌دهند، بدون برق اضطراری ساخته شوند. اکنون خاموشی‌ها مشکلات جدی برای این دسته از شهروندان ایجاد کرده است.
آیا این آسانسور‌ها نیاز به مدیریت دستی دارند؟
خیر. کاربران حتی لحظه‌ای قطعی یا وصل شدن برق را حس نمی‌کنند. نسخه‌های توسعه‌یافته این فناوری قادر هستند علاوه بر آسانسور، برق سیستم‌های حیاتی ساختمان از جمله پمپ‌های آب، بوستر پمپ آتش‌نشانی، سیستم اعلام و اطفای حریق، جک پارکینگ و روشنایی اضطراری را نیز تأمین کنند. این موضوع در شرایط فعلی، که کاهش فشار آب و خاموشی همزمان مشکلات جدی برای ساکنان ایجاد کرده، اهمیت ویژه‌ای دارد.
مصرف آگاهانه، محله روشن
سوئیچ‌های هوشمند مدیریت کنتور چه نقشی در بهینه‌سازی مصرف برق دارند؟
از سال ۱۳۹۸ درگیر موضوع مدیریت هوشمند مصرف برق در ایران بوده‌ایم و در این مسیر، از روش‌های گوناگونی همچون آگاهی‌بخشی عمومی و اطلاع‌رسانی درباره مصرف برق استفاده کرده‌ایم تا مردم با موضوع مدیریت مصرف همراه شوند. یکی از یافته‌های ما این است که می‌توان با اطمینان گفت بیش از ۸۰ درصد مشترکین در مواقعی که پرمصرف یا دچار مصرف بی‌رویه می‌شوند، دلیل اصلی آن «ندانستن» و «مطلع نشدن در همان لحظه» است. بسیاری از ما اگر در همان لحظه افزایش مصرف به ما گوشزد شود، به‌راحتی می‌توانیم آن را کنترل کنیم. کاری که ما در حوزه سوئیچ‌های هوشمند انجام داده‌ایم این است که با روشی بسیار ارزان، ساده و به صورت برخط و آنلاین، میزان مصرف را به مشترک اطلاع می‌دهیم. این مهم‌ترین کارکرد این فناوری است. به‌محض آنکه مصرف فرد یا محله‌ای به سطحی برسد که آن منطقه را در معرض خطر خاموشی قرار دهد، سامانه هشدار داده و آگاهی‌بخشی می‌کند. طبق پروتکل‌های همکاری میان مشترکین و شرکت‌های توزیع برق، اگر کاربران با آگاهی از این وضعیت مصرف خود را به شکل جمعی کاهش دهند، آن منطقه از برنامه خاموشی خارج خواهد شد و این نکته بسیار مهمی است.
علاوه بر این، سوئیچ‌های هوشمند در مدل‌های پیشرفته‌تر، مجهز به محدودکننده‌هایی هستند. برخی مشترکین که خارج از الگو مصرف می‌کنند (که طبق آمار ما کمتر از سه درصد هستند)، مشمول این محدودیت‌ها می‌شوند. محدودیت معمولاً در حد ۱۰ آمپر است؛ به این معنا که همچنان می‌توانند وسایل ضروری همچون کولر گازی، یخچال، فریزر، تلویزیون یا شارژر‌ها را روشن نگه دارند، اما امکان استفاده همزمان از چند وسیله پرمصرف را نخواهند داشت. مزیت دیگر این است که این سوئیچ‌ها بر روی شبکه فعلی برق نصب می‌شوند و نیازی به تغییر در کنتور وجود ندارد. هزینه آنها بسیار کمتر از تعویض کنتور است و مهم‌تر اینکه هر واحد مسکونی با یک شماره تلفن می‌تواند به صورت آنلاین به شبکه متصل شود؛ بنابراین اگر در یک مجتمع ۲۰ واحدی، این سامانه نصب شود، همه ۲۰ مشترک همزمان آنلاین خواهند بود و اطلاعات مهمی از جمله رتبه‌بندی مصرف، نوسانات ولتاژ و وضعیت پایداری شبکه را در همان لحظه دریافت خواهند کرد. این اطلاعات به کاربران کمک می‌کند تا هم از آسیب به تجهیزات برقی خود جلوگیری کنند و هم مصرفشان را مدیریت نمایند.
این فناوری اکنون در چه مرحله‌ای است؟
پروژه آماده تولید انبوه است و نمونه‌های اولیه ساخته شده‌اند. مجوز‌ها در حال تدوین هستند و مزیت مهم سیستم ماژولار بودن آن است که نصب و راه‌اندازی را بسیار سریع و ساده می‌کند. اگر سرمایه لازم تأمین شود، می‌توانیم ظرف یک سال ۴۰ درصد از مشترکین با الگوی مصرف نامناسب را هوشمند و عملاً برنامه خاموشی‌های تابستان آینده را حذف کنیم.
هوشمندسازی، تنها راه عبور از بحران انرژی
آینده این فناوری را چگونه می‌بینید؟
از سال ۹۳ به دنبال پروژه شهر هوشمند بوده‌ایم. برای تحقق آن باید مصرف آب و انرژی در مقیاس شهری به صورت برخط اندازه‌گیری شود. کنتور‌های هوشمند امکان این پایش را فراهم می‌کنند و توزیع پایدار انرژی را تضمین خواهند کرد. در آینده هیچ گریزی جز استفاده از روش‌های هوشمند وجود ندارد زیرا خاموشی اجباری زیان‌های بیشتری دارد.
چه پیامی برای سرمایه‌گذاران دارید؟
سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی در واقع سرمایه‌گذاری در آینده است. من معتقدم جدال‌های آینده جهان حول محور آب و انرژی خواهد بود؛ بنابراین ورود به حوزه‌های هوشمند مدیریت و توزیع آب و انرژی، مطمئن‌ترین و پایدارترین نوع سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود.
انتهای پیام/
