آمارسازی در گزارش‌های وزارت ارتباطات؛ سبکی نوین در دستاوردسازی خواهد بود؟!
به گزارش خبرگزاری آنا؛ در حالی که مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در دولت فعلی، همواره مدعی شفافیت و داده‌محوری، در گزارش‌دهی به افکار عمومی بوده‌اند، ولی گاهی آمارهایی که از سوی وزارتخانه منتشر می‌شود، سبب شده تا سوال‌های مختلفی برای افکار عمومی پیش آید، مانند اینکه آیا این گزارش‌ها به واقع داده‌محور هستند؟ یا شاید باید آن‌ها را فقط ابزاری برای تصویرسازی مثبت از عملکرد دولت در پایان یک دوره سیاسی در بزنگاه انتخابات بعدی تلقی کرد؟!
آمار سازمان‌های بین‌المللی ادعای معاون وزیر ارتباطات را نقض می‌کند!
احسان چیت‌ساز، معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزیر ارتباطات یکشنبه هفتۀ جاری به عنوان یکی از مهمانان نشست‌خبری کنفرانس دی‌بلاک در هتل آتانای تهران شرکت کرد. او در این نشست اعلام کرد که سهم فعلی اقتصاد دیجیتال ایران از کل اقتصاد کشور حدود ۴.۹ درصد است، ادعایی که البته پیشتر نیز در یک برنامۀ رسانه‌ای از سوی معاون وزیر ارتباطات مطرح شده بود.
این عدد در حالی اعلام شد که پیشتر سازمان ملل در گزارش که سال ۲۰۲۱ (ابتدای دولت سیزدهم) از اقتصاد ایران منتشر کرده بود، سهم اقتصاد دیجیتال در ایران را معادل ۶.۹ درصد اعلام می‌کند! آماری که مدیران وزارتخانه در دولت قبل می‌گویند، در پایان دورۀ مسئولیت آن‌ها به حدود ۸ درصد رسیده است!
ارائۀ چنین آمار متناقضی، نه فقط سبک گزارش‌دهی را زیر سؤال می‌برد، بلکه اعتماد عمومی را نسبت به اعتبار داده‌ها کاهش می‌دهد. در عین حال، این موضوع را به یک الگوی تکراری کرده است که برخی دستگاه‌ها آماری متناقض با داده‌های بین‌المللی مطرح کنند و سپس در واکنش به آمار موجود جهانی نیز سیاست سکوت اتخاذ کنند. آمار غیر دقیق مستقیم اعتماد افکار عمومی را نشانه می‌رود و سبب افزایش میزان ناامیدی میان مردم می‌شود، بنابراین ضروری است که مسئولین هنگام ارائۀ آمار دقت بیشتری داشته باشند.
ارائۀ آمارهای کمتر از واقعیت پیشتر هم توسط مدیران وزارت ارتباطات مسبوق به سابقه بوده است، مانند اتفاقی که در روز جهانی ارتباطات برای اعلام ظرفیت شبکۀ انتقال کشور افتاد و تکرار آمارهای غیردقیق میتواند منجر به افزایش این شائبه در میان افکار عمومی شود که وزارتخانه برای بهره‌برداری سیاسی از این فاصله‌های آماری ایجاد شده، در پایان دولت چنین کاری را تکرار می‌کند، در حالی که شاید این اشتباهات سهوی باشد اما ارائۀ آمار غیر دقیق سهوی یا عمدی سرمایۀ اجتماعی دولت و کشور را تضعیف خواهد کرد.
گزارش‌های روز جهانی ارتباطات، دستاورد‌هایی با واکنش‌های منفی
روز جهانی ارتباطات فرصتی بود برای وزارت ارتباطات تا از سه دستاورد مهم خود رونمایی کند. این اقدام با حضور رئیس‌جمهور در پژوهشگاه فضایی صورت گرفت، اما انتشار یک آمار غیر دقیق در آن روز واکنش‌های مختلفی را توسط ناظران و رسانه‌ها برانگیخت.
افزایش ۶۲ درصدی ظرفیت شبکه انتقال کشور
وزارت ارتباطات در رویداد سالانۀ گرامیداشت روز جهانی ارتباطات افزایش ظرفیت شبکه انتقال کشور از ۴۵ هزار به ۷۳ هزار گیگابیت بر ثانیه (افزایش ۶۲ درصدی) را اعلام کرد، در صورتی که این عدد با گزارش‌های قبلی از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت (دستیابی به ظرفیت بیش از ۶۹ هزار گیگابیت بر ثانیه در فروردین سال جاری) و حدود ۶۷ هزارگیگابیتی در پایان دولت قبل، همخوانی لازم را نداشت. این عدم انطباق، نه تنها از لحاظ فنی قابل تأمل است، بلکه سبب ایجاد سؤالات بیشتری برای افکار عمومی و ناامیدسازی آن‌ها در مواجهه با آمار رسمی می‌شود.
رشد ۲۸ درصدی ترافیک اینترنت بین‌المللی
افزایش ترافیک مصرف اینترنت بین‌المللی در روز ارتباطات به عنوان دومین دستاورد وزارت ارتباطات کابینۀ چهاردهم معرفی شد. با این حال، ناظران مطرح کردن این موضوع به عنوان دستاورد، آن‌هم بدون بررسی دقیق موضوع از منظر صیانت ازداده‌ها به عنوان ثروت ملی و حکمرانی فضای مجازی، محل تأمل دانستند. این مسئله میتواند نشانه‌ای از خروج بیشتر داده‌های مردم به عنوان یک ثروت ملی از مرز‌های کشور باشد. اتفاقی که سکوهای بین‌المللی و کشورهای محل فعالیت آن‌ها را قادر خواهد کرد تا داده‌های مردم ایران را به منظور دستیابی به اهداف خود پالایش کنند و مورد بهره‌برداری قرار دهند.
شفافیت در منابع آماری، استفاده از متریک‌های بین‌المللی و توجیه علمی ارقام اعلام‌شده، گامی ضروری به سوی یک گزارش‌دهی جامع و معتبر است
در دوران هوش مصنوعی، داده‌ها ثروت ارزشمند ملی ما محسوب می‌شوند، خروج آن‌ها و دستیابی کشورهای دیگر به اطلاعات ارزشمند کاربران ایرانی، میتواند در آینده منجر به چالش جدی برای کشور و آرامش آن شود. البته وزارتخانه در گزارش خود اشاره‌ای به راهکارهای احتمالی برای صیانت از داده‌های مردم به موازات افزایش مصرف ترافیک بین‌الملل نداشت! گویی دستاورد فقط در عدد خلاصه می‌شود و محتوا و پیامدش مهم نیست.
انتقاد از عدم سازگاری داده‌ها و نگاه جامع به مدیریت داده
گزارش وزارت ارتباطات در روز ارتباطات محل پرسش رسانه‌ها و کارشناسان حوزۀ ارتباطات قرار گرفت. برخی از اعداد ارائه‌شده با داده‌های موجود تطبیق نداشتند و نیازمند توضیح بیشتری بودند. همچنین، برخی از این دستاورد‌ها از منظر حکمرانی فضای مجازی و صیانت از داده‌ها به عنوان ثروت ملی می‌توانند برای کشور چالش‌آفرین باشند که انتظار می‌رفت تا وزارت ارتباطات تدابیر خود را در این خصوص نیز رسانه‌ای کند.
افکار عمومی انتظار دارد که وزارت ارتباطات برای سوالات بنیادینی مانند نحوۀ مدیریت داده‌های مردم، کاهش وابستگی به خدمات خارجی و توسعه زیرساخت‌های داخلی، پاسخ‌های اقناع کننده و عمومی داشته باشد.
سفر استانی اردبیل و گزارش‌هایی با سؤالات متعدد
در سفر استانی هیئت عالی وزارت ارتباطات به ریاست ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، به اردبیل، چند طرح ارتباطی با حضور مسئولان ارشد این حوزه افتتاح شد. یکی از پروژه‌های برجسته، «فاز نخست پروژه اتصال» منازل و کسب‌وکار‌های شهر اردبیل به شبکه فیبرنوری بود که با سرمایه‌گذاری ۲۱۵ میلیارد تومان و اتصال ۴۵۰ مشترک انجام شد.
اعلام مبلغ ۲۱۵ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری، برای بهره‌برداری از آنچه وزارتخانه «فاز نخست اتصال» مردم اردبیل به فیبرنوری و اتصال ۴۵۰ مشترک این استان به شبکۀ تار نوری خواند، در نوع خود سوال برانگیز بود! آیا واقعاً اتصال ۴۵۰ مشترک به اندازه‌ای هزینه‌بر است که بیش از دویست میلیارد تومان سرمایه مصرف می‌شود؟ آن‌هم در حالی که براساس برآوردهای مختلف و با تمام هزینه‌های جانبی، هزینه اتصال هر مشترک به شبکه فیبرنوری بیشتر از چند میلیون تومان نیست.
وزارتخانه به نظر می‌رسد، در حقیقت فقط نام طرح افتتاح شده را از «پوشش فیبرنوری اردبیل» به «فاز نخست اتصال» تغییر داده است تا اینطور به نظر آید که پیشتر روندی نادرست در کشور جاری بوده است و تیم جدید آن را اصلاح کرده‌اند، در حالی که مطرح شدن دو واژۀ «اتصال» و «پوشش» در طرح ملی فیبرنوری منازل و کسب و کارها به طور کامل براساس شیوه‌نامه‌های بین‌المللی انجام شده بود!
این نوع گزارش‌دهی، همراه با ارقامی که در ظاهر چشمگیر به نظر می‌رسند، اما در تحلیل عمیق‌تر با سؤالات متعددی مواجه می‌شوند، نه تنها شفافیت مورد ادعای دولت را ایجاد نمی‌کند، بلکه میتواند منجر به ایجاد پرسش‌های جدی در خصوص عملکرد وزارتخانه شود.
آمارسازی، برای گزارش‌دهی یا ابزاری برای تبلیغ؟
این سبک از گزارش‌دهی، با وجود ادعای داده‌محور شدن، به نظر می‌رسد به نوعی «آمارسازی» شباهت دارد. این آمارسازی‌های بدون زمینه و تفسیر، احتمالاً میتواند در پایان دورۀ چهارسالۀ دولت چهاردهم، یک ابزار تبلیغاتی در بزنگاه رقابت‌های شکل‌گیری دولت پانزدهم محسوب شود، ولی بهای ارائۀ این آمارهای غیر دقیق کاهش سطح امید اجتماعی به دنبال عدم همخوانی واقعیت با آمارهای ارائه شده، خواهد بود.
عدد و رقم‌های غیر دقیقی که در مواردی توسط برخی مدیران وزارت خانه ارائه می‌شود، آن‌هم در حالی که شخص وزیر ارتباطات از مدیران خود در نشست با استاندار خراسان خواسته بود که در ارائۀ آمار دقت بیشتری داشته باشند!
انتهای پیام/
