ممنوعیت واتساپ در کنگرۀ آمریکا هم برای برخی از مسئولان ما درس نداشت!

به گزارش خبرگزاری آنا؛ موضوع سوء استفادۀ آمریکا و رژیم صهیونیستی از داده‌های کاربران خود به ویژه آنهایی که افراد مهمی هستند یا حداقل با اشخاص شاخص در ارتباطند، موضوع جدیدی نیست، ولی در ایام جنگ تحمیلی دوازده روزه به ایران توسط رژیم صهیونیستی، بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاد و بحث‌های مختلفی پیرامون این موضوع مطرح شد.

باید اذعان کرد در دنیای امروز که داده‌ها به ابزار قدرت تبدیل شده‌اند، بی‌توجهی مسئولان و خانواده‌های آنها به خطرات شبکه‌های اجتماعی خارجی می‌تواند زمینه‌ساز تهدیدات جدی برای امنیت ملی باشد. استفاده از سکوهایی که زیر نظر شرکت‌های آمریکایی و صهیونیستی اداره می‌شوند، فرصتی برای نفوذ اطلاعاتی فراهم می‌آورد که داده‌های شخصی افراد و اطلاعات حیاتی کشور را نیز در معرض تحلیل و سوءاستفاده قرار می‌دهد. این کلان‌داده‌ها، با ترکیب فراداده‌ها، موقعیت‌های مکانی، و الگو‌های ارتباطی، می‌توانند نقشه‌ای دقیق از تصمیمات سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور برای دشمنان ترسیم کنند.

واقعیت این است که در چنین شرایطی، حتی اگر مسئولان کشور ما به طور مستقیم در شبکه‌های اجتماعی خارجی حضور نداشته باشند، رفتار‌های دیجیتالی اعضای خانواده و نزدیکان آنها نیز ممکن است داده‌هایی حیاتی تولید کند. غفلت از این ابعاد، می‌تواند به تهدیداتی منجر شود که ساختار اعتماد عمومی، امنیت داخلی، و حتی روابط دیپلماتیک کشور را هدف قرار دهد. حاکمیت ملی بر فضای مجازی، باید گفت فقط با قطع وابستگی به سکوهای خارجی و توسعه زیرساخت‌های امن بومی ممکن خواهد بود و این مسئولیت امروز بیش از هر زمان دیگری متوجه تصمیم‌گیرندگان کشور است.

برهمین اساس گفتگویی تفصیلی با محمدمهدی، حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم نهاد فضای مجازی پاک یا اصطلاحاً «فمپ» انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.

باید از مسئولان خود بخواهیم از ابزارهای بومی و امن استفاده کنند

مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فمپ، در ابتدای این گفت‌و‌گو با اشاره به تهدیدات امنیتی ناشی از استفاده مسئولان کشور از سکو‌های اجتماعی خارجی، عنوان کرد: اطلاعاتی که در این بستر‌ها جابجا می‌شود، در دو سطح قابل دسته‌بندی است؛ داده‌های حساس و حیاتی، و کلان‌داده‌هایی که با تجمیع و تحلیل، می‌توانند به ابزار‌های قدرتمند برای نفوذ و تصمیم‌سازی تبدیل شوند.

وقتی برخی مدیران ارشد کشور و خانواده‌های آن‌ها از سرویس‌هایی استفاده می‌کنند که مالکیت آنها در اختیار شرکت‌های آمریکایی یا صهیونیستی است، عملاً امنیت ملی را در معرض خطر قرار می‌دهند.

وی با تأکید بر اینکه مسئولان کشور به داده‌های حیاتی دسترسی دارند، افزود: وقتی برخی مدیران ارشد کشور و خانواده‌های آن‌ها از سرویس‌هایی استفاده می‌کنند که مالکیت آنها در اختیار شرکت‌های آمریکایی یا صهیونیستی است، عملاً امنیت ملی را در معرض خطر قرار می‌دهند. این داده‌ها می‌توانند شامل موقعیت مکانی فرماندهان، برنامه‌های ژئوپلیتیک، یا اطلاعات تجاری و فرهنگی کشور باشند که افشای آنها تبعات سنگینی دارد.

حبیبی با اشاره به سابقه سوءاستفاده از داده‌های کاربران توسط شرکت‌های آمریکایی مانند گوگل، گفت: همان‌طور که گوگل توانسته بود شیوع بیماری‌ها را پیش از سازمان جهانی بهداشت تشخیص دهد، این شرکت‌ها نیز می‌توانند از داده‌های کاربران برای اهداف نظامی، اقتصادی یا سیاسی بهره‌برداری کنند. بنابراین، استفاده مسئولان از این پلتفرم‌ها نه‌تنها بی‌تدبیری است، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز نفوذ و آسیب به کشور باشد.

استفاده از واتساپ در مجلس نمایندگان آمریکا ممنوع شد

وی با اشاره به مصوبات داخلی آمریکا مبنی بر ممنوعیت استفاده کارکنان قوۀ مققنه (کنگرۀ) از واتساپ، این اقدام را نشانه‌ای روشن از خطرات بالقوه دانست و تأکید کرد: اگر صاحبان این سکوهای خارجی خود چنین محدودیت‌هایی را برای مسئولانشان اعمال می‌کنند، چرا ما نباید با همان منطق، از مسئولان خود بخواهیم که از ابزار‌های امن و بومی استفاده کنند؟ این یک ضرورت عقلانی و ملی است.

فریب رمزنگاری سراسری، سبب غفلت از کلان داده و درب‌های پشتی شده است

محمدمهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان فمپ در ادامه گفت: رمزنگاری این برنامک‌ها اغلب از طریق واسط‌هایی انجام می‌شود که امکان ایجاد در‌های پشتی (Backdoor) را فراهم می‌کنند. این در‌ها می‌توانند در مواقع خاص توسط صاحبان سکوها برای دسترسی به داده‌های رمزگذاری‌شده مورد استفاده قرار گیرند.

وی افزود: علاوه بر محتوای پیام‌ها، فراداده‌ها نیز اهمیت بالایی دارند. اطلاعاتی مانند زمان، مکان، و هویت طرفین ارتباط بدون مشاهده متن پیام می‌توانند الگو‌های رفتاری و اطلاعات حساس را آشکار کنند. این داده‌ها در کنار هم، کلان‌داده‌هایی را شکل می‌دهند که با تحلیل هوشمندانه می‌توانند به ابزار‌های قدرتمند برای نفوذ و تصمیم‌سازی تبدیل شوند.

فریب رمزنگاری سراسری واتساپ را نخورید/ همه در معرض جاسوسی سایبری هستیم

حبیبی با اشاره به تجربه‌های تلخ امنیتی، از جمله ترور آقای اسماعیل هنیه و گمانه‌زنی‌های جدی که دربارۀ اجرای این عملیات با کمک واتساپ وجود دارد، تأکید کرد: سال‌ها هشدار داده شد، اما بسیاری جدی نگرفتند تا زمانی که در میدان عمل ضربه خوردیم. امروز باید بپذیریم که علاوه بر فعالیت مسئولان، بلکه حضور گسترده مردم در این سکوها می‌تواند کلان‌داده‌هایی تولید کند که در اختیار دشمن قرار گیرد و امنیت ملی را تهدید کند.

وی در ادامه با ذکر مثالی از تحلیل داده‌هایی همچون سفارش‌های پیتزا در شب حمله آمریکا به عراق و افغانستان گفت: از داده‌ای به ظاهر بی‌اهمیت، می‌توان به عملیات نظامی بزرگ پی برد. بنابراین، حتی اگر مسئولان در این شبکه‌ها فعال نباشند، حضور گسترده مردم و رفتار‌های روزمرۀ آن‌ها می‌تواند اطلاعات حیاتی تولید کند. جلوگیری از خروج کلان‌داده‌ها از کشور، یک ضرورت راهبردی است.

محمدمهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فمپ، همچنین هشدار داد: اگر فردی با سوءنیت از داده‌های رفتاری مردم ایران استفاده کند، می‌تواند در حوزه‌های اقتصاد، امنیت و حتی روابط اجتماعی کشور اثرات مخربی ایجاد کند. کلان‌داده‌ها این امکان را فراهم می‌سازند که دشمن بداند مردم به چه موضوعاتی حساسند، چه چیزی آنها را خشمگین یا آرام می‌کند، و چگونه می‌توان شکاف میان مردم و حاکمیت یا اقشار مختلف جامعه را تشدید کرد.

وی افزود: با تحلیل بازخورد‌های کاربران نسبت به محتوا‌های مختلف، می‌توان فضای شناختی جامعه را مهندسی کرد و در جنگ شناختی علیه ملت ایران به نتایج هدفمند رسید. این تهدیدات نه به اطلاعات فردی خاص، بلکه به تجمیع رفتار‌های عمومی مردم مربوط می‌شود؛ رفتار‌هایی که در مقیاس میلیونی، پایه‌گذار عملیات شناختی گسترده هستند.

حبیبی با تشریح فضای اطلاعاتی پیرامون افراد، گفت: ما همه در یک محیط اطلاعاتی غوطه‌وریم. از لحظه‌ای که فردی از خانه خارج می‌شود، تعاملاتش با اطرافیان، دوربین‌های شهری، همکاران، خانواده و حتی سرباز جلوی درب یک مرکز نظامی، همگی داده‌هایی تولید می‌کنند. این داده‌ها، حتی اگر به ظاهر بی‌اهمیت باشند، در کنار هم می‌توانند الگو‌های رفتاری و اطلاعات عملیاتی مهمی را شکل دهند.

مجلس ایران با واتس‌ اپ مانند کنگره آمریکا برخورد کند

وی در ادامه  تأکید کرد: در چنین شرایطی، حتی اگر یک فرمانده یا مسئول امنیتی از برنامک‌های خارجی استفاده نکند، باز هم اطلاعات پیرامونی او از طریق رفتار‌های عمومی مردم قابل استخراج است. بنابراین، حضور گسترده مردم در سرویس‌های بیگانه، زمینه‌ساز خروج کلان‌داده‌هایی است که می‌توانند امنیت ملی ایران را تهدید کنند. این مسئله باید در سیاست‌گذاری‌های فضای مجازی کشور به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد.

محمدمهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فمپ با اشاره به مخاطرات امنیتی ناشی از حضور گسترده و کنترل نشده در شبکه‌های اجتماعی خارجی، گفت: باید اذعان کرد که در فضای اطلاعاتی امروز، حتی گفت‌و‌گو‌های روزمره مردم می‌توانند به قطعاتی از یک پازل اطلاعاتی تبدیل شوند. این داده‌ها، هرچند به‌ظاهر بی‌اهمیت‌اند، در کنار هم تصویری دقیق از فعالیت‌های حساس کشور را برای دشمنان ترسیم می‌کنند؛ تصویری که حتی فرماندهان ارشد به دلیل ملاحظات امنیتی به‌طور کامل در اختیار ندارند.

وی افزود: در چنین فضایی، نیازی نیست که افراد رده‌بالا یا خانواده‌هایشان مستقیماً در شبکه‌های اجتماعی فعال باشند. حضور عمومی مردم در این سکوها کافی است تا کلان‌داده‌هایی تولید شود که با تحلیل آن‌ها، رفتار، موقعیت، و حتی برنامه‌های عملیاتی کشور قابل شناسایی باشد. سنسور‌های گوشی‌های هوشمند، موقعیت‌یاب‌ها، و الگوریتم‌های تحلیل رفتار کاربران، ابزار‌هایی هستند که این روند را تسهیل می‌کنند.

همان‌طور که در فضای حقیقی یاد می‌گیریم چگونه امنیت، تحصیل و درآمد داشته باشیم، باید در فضای مجازی نیز بدانیم چگونه رفتار کنیم، از چه سرویس‌هایی استفاده کنیم و به چه منابعی اعتماد نکنیم.

حبیبی با اشاره به فقدان آموزش‌های لازم درباره خطرات فضای مجازی، گفت: متأسفانه آموزش کافی در این زمینه به مسئولان و خانواده‌های آن‌ها داده نشده است. اما این فقط مشکل مسئولان نیست؛ کل جامعه باید سواد زندگی در عصر فضای مجازی را بیاموزد. این فراتر از سواد رسانه‌ای است. همان‌طور که در فضای حقیقی یاد می‌گیریم چگونه امنیت، تحصیل و درآمد داشته باشیم، باید در فضای مجازی نیز بدانیم چگونه رفتار کنیم، از چه سرویس‌هایی استفاده کنیم و به چه منابعی اعتماد نکنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: اعتماد به بیگانگان در فضای مجازی، حتی اگر در کوتاه‌مدت منافع شخصی داشته باشد، در بلندمدت به تضعیف حاکمیت ملی منجر خواهد شد. حاکمیت فضای مجازی باید در اختیار ملت باشد، نه در دست شرکت‌هایی که اهداف ژئوپلیتیک و اقتصادی خود را دنبال می‌کنند. این آگاهی باید به یک اصل آموزشی و فرهنگی در کشور تبدیل شود.

دوگانۀ غلط خدمت، امنیت باید شکسته شود

محمدمهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فمپ، با انتقاد از دوگانه‌سازی غرب میان «آزادی» و «امنیت» در فضای مجازی، گفت: غرب تلاش کرده ما را در موقعیتی قرار دهد که یا باید خدمات باکیفیت را بپذیریم و از حاکمیت در فضای مجازی چشم‌پوشی کنیم، یا اگر خواهان حکمرانی هستیم، باید از خدمات محروم شویم. این دوگانه‌سازی غلط است و باید شکسته شود.

وی افزود: باید گفت که محدود کردن برخی سکوها تنها قدم و راهکار پیش‌روی ما نیست، ما باید خدمات باکیفیت داخلی ارائه کنیم تا مردم هم نیازهای خود را تأمین کنند و البته در عین حال هم حاکمیت ملی حفظ شود. وقتی ما خودمان خدمت‌دهنده باشیم، می‌توانیم امنیت را تضمین کنیم، آزادی لازم را نیز حفظ کنیم، و در حکمرانی دیجیتال نقش فعال داشته باشیم.

جانبداری الگوریتمی ایکس و اینستاگرام؛ بی‌‌طرفی الگوریتمی ایتا

استقلال دیجیتال به معنای قطع ارتباط با جهان نیست

حبیبی با تأکید بر ضرورت توسعه زیرساخت‌های بومی، گفت: ما نباید همه چیز را داخلی کنیم، اما در حوزه‌های حیاتی مثل گندم، سیستم‌عامل، و شبکه‌های اجتماعی، باید خودکفا باشیم. استقلال دیجیتال به معنای قطع ارتباط با جهان نیست، بلکه شرط حضور مقتدرانه در مجامع بین‌المللی است. برای مثال چین نشان داده است که با داشتن سرویس‌های بومی، می‌توان با شرکت‌های خارجی مذاکره کرد و قواعد ملی را تحمیل کرد.

چین نشان داده است که با داشتن سرویس‌های بومی، می‌توان با شرکت‌های خارجی مذاکره کرد و قواعد ملی را تحمیل کرد.

وی در ادامه تصریح کرد: این نکته را هم نباید فراموش کرد که اگر حاکمیت کشوری، مانند ایران برخاسته از رأی مردم باشد، آزادی و امنیت با هم قابل جمع‌اند و همزمان با حفظ این دو می‌توان خدمات را نیز در سطح مطلوب ارائه کرد. در چنین شرایطی، حتی شرکت‌های خارجی نیز حاضر خواهند شد براساس قواعد ملی ما همکاری کنند، چون منافع اقتصادی‌شان در گرو پذیرش این قواعد خواهد بود. این مسیر، راه‌حل پایدار برای عبور از بحران حکمرانی در فضای مجازی است.

برخلاف تبلیغات سوء مردم به سکوهای داخلی در صورت دریافت خدمت مناسب اعتماد می‌کنند

محمدمهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فمپ، با رد ادعای بی‌اعتمادی عمومی به پیام‌رسان‌های داخلی، تأکید کرد: ادعای عدم اعتماد مردم به سرویس‌های ایرانی، حرفی غیرمستند و فاقد پشتوانه آماری است. باید با عدد و رقم صحبت کرد، نه با تحلیل‌های ذهنی. واقعیت این است که در سال‌های اخیر، برخی سکوهای اجتماعی ایرانی به رکورد بیش از ۳۰ میلیون کاربر روزانه رسیدند ؛ این یعنی بیش از نیمی از کاربران کشور از این سرویس‌ها استفاده کرده‌اند.

حبیبی افزود: مسئله اصلی نه بی‌اعتمادی، بلکه کیفیت خدمات بوده است. در گذشته، پیام‌رسان‌های داخلی به‌دلیل فشار‌های فنی حتی در ارسال پیامک فعال‌سازی دچار مشکل بودند. اما امروز، سکوهایی مانند ایتا و بله با میلیون‌ها کاربر فعال، توانسته‌اند نیاز‌های مردم را پاسخ دهند. پیام‌رسان بله به اعتقاد بنده حتی از نظر کیفیت و تنوع خدمات، از واتساپ پیشی گرفته است.

وی در ادامه  با اشاره به نقش رسانه‌ها در سیاه‌نمایی، گفت: بخشی از بی‌اعتمادی باقی‌مانده ناشی از فضاسازی رسانه‌ای و مقاومت برخی افراد در برابر نظم‌بخشی به فضای مجازی است. کسانی که از بی‌ضابطگی و انتشار اخبار جعلی در سکوهای خارجی سود می‌بردند، حالا با ساماندهی فضای رسانه‌ای کشور مخالفت می‌کنند و آن را در قالب بی‌اعتمادی به سرویس‌های داخلی مطرح می‌سازند. اما واقعیت میدانی چیز دیگری است.

نیاز داشتن به ارتقاء توجیهی برای چشم‌پوشی از داده‌ها به عنوان ثروت ملی نیست

محمدمهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فمپ در ادامه عنوان کرد:‌ نمی‌توان از ترس نقاط نیازمند بهبود سکوهای بومی، اطلاعات‌ کشور را دو دستی تقدیم دشمن کرد. اگر ایرادی در پیام‌رسان‌های داخلی وجود دارد، باید با همت ملی آن را رفع کنیم، نه اینکه به بهانه نگرانی، اطلاعات‌ کشور را در اختیار سکوهایی قرار دهیم که مدیران‌ آن‌ها رسماً با ارتش آمریکا همکاری دارند.

سراب تبیین با «ایکس»؛ بلای جنگ ۱۲ روزه تحمیلی

رفتار مسئولان برای مردم الگو است

باید گفت اگر ایرادی در پیام‌رسان‌های داخلی وجود دارد، باید با همت ملی آن را رفع کنیم، نه اینکه به بهانه نگرانی، اطلاعات‌ کشور را در اختیار سکوهایی قرار دهیم که مدیران‌ آن‌ها رسماً با ارتش آمریکا همکاری دارند.

وی با اشاره به نقش مسئولان در هدایت افکار عمومی، افزود: وقتی یک مسئول در شبکه‌ای پیام منتشر می‌کند، به‌دلیل جایگاهش، مردم و رسانه‌ها به آن سمت کشیده می‌شوند. اگر مسئولان کشور، برای ارتباط با مردم ایران، از سکوهای داخلی مانند ویراستی استفاده کنند، مخاطبان نیز به‌طور طبیعی به آن سمت مهاجرت خواهند کرد.

حبیبی با استناد به قانون ۹۰-۹-۱ در شبکه‌های اجتماعی، توضیح داد: ۹۰ درصد کاربران فقط مصرف‌کننده محتوا هستند، ۹ درصد گاهی تولید می‌کنند، و تنها ۱ درصد تولیدکنندگان حرفه‌ای محتوا هستند که ۹۰ درصد محتوای شبکه را شکل می‌دهند. بنابراین، حیات یک شبکه اجتماعی وابسته به همین ۱ درصد است؛ اگر این گروه تصمیم بگیرند به سرویس‌های داخلی کوچ کنند، اکثریت کاربران نیز از آن‌ها الگو خواهند گرفت

وی در خاتمه تأکید کرد: در کشوری با ۵۰ میلیون کاربر فضای مجازی، تنها ۵۰۰ هزار نفر تولیدکننده اصلی محتوا هستند. اگر این گروه به شبکه‌های بومی مهاجرت کنند، مسیر ارتباطی ملی تقویت می‌شود و وابستگی به سکوهای خارجی کاهش می‌یابد. این نکته راهبردی است که باید در سیاست‌گذاری رسانه‌ای کشور جدی گرفته شود.