روس‌ها شهپاد ترابری تهاجمی جدید رونمایی کردند

به گزارش خبرگزاری آنا؛ جدیدترین شناور هدایت‌پذیر از راه دور (شهپاد) نظامی روسیه با نام «باندیت» برای نخستین‌بار در جریان گردهمایی ملی کاربران سامانه‌های پهپادی نظامی موسوم به «درونیتسا» در شهر ولیکی‌نووگورود رونمایی شد.

این شناور قابلیت هدایت از طریق سامانه‌های مختلف کنترل از جمله ارتباطات رادیویی و تصویری را داراست. برد عملیاتی باندیت به ۴۰۰ کیلومتر می‌رسد و این وسیله می‌تواند به‌صورت انتحاری یا برای حمل محموله مورد استفاده قرار گیرد.

ظرفیت بار مفید این شهپاد حدود ۵۰۰ کیلوگرم اعلام شده و حداکثر سرعت آن ۴۰ گره دریایی، معادل بیش از ۷۴ کیلومتر بر ساعت است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تولید انبوه این محصول از بهار سال ۲۰۲۶ آغاز خواهد شد.

قایق‌های بدون ملوان نخستین بار چه زمانی به دل دریاها زدند؟

رونمایی از شهپاد «باندیت» در روسیه، نقطه‌ای تازه در مسیر توسعه شناورهای بدون سرنشین نظامی محسوب می‌شود. این شناورها که با نام عمومی USV (Unmanned Surface Vehicle) شناخته می‌شوند، نخستین بار در دهه ۱۹۹۰ توسط ارتش‌های پیشرفته برای مأموریت‌های شناسایی و مین‌روبی طراحی شدند. با گذشت زمان، قابلیت‌های رزمی، حمل بار، و عملیات انتحاری نیز به آن‌ها افزوده شد.

گزارش مؤسسه RAND نشان می‌دهد که شهپادها اکنون همانند پهپادهای انتحاری، به سلاح‌هایی مؤثر در نبردهای دریایی تبدیل شده‌اند و می‌توانند با حمله به خط آب‌خور کشتی‌ها، خساراتی بسیار جدی وارد کنند.

شهپادها خطری راهبردی برای ناوگان‌های بزرگ نظامی دریایی هستند

تحول اصلی شهپادها در میدان نبرد، تغییر در الگوی درگیری‌های دریایی است. برخلاف موشک‌ها یا پهپادهای هوایی که به بخش‌های فوقانی کشتی‌ها ضربه می‌زنند، شهپادها قادرند به نقاط حساس زیر خط آب‌خور مانند موتورخانه یا انبار مهمات حمله کنند. این ویژگی، همراه با توان حمل بار انفجاری بیشتر، آن‌ها را به تهدیدی جدی برای ناوگان‌های بزرگ تبدیل کرده است. شهپادها به دلیل هزینه پایین، قابلیت استقرار سریع، و امکان عملیات در مناطق پرخطر، به ابزاری کلیدی در جنگ‌های نامتقارن دریایی بدل شده‌اند.

کاربردهای شهپادها فراتر از عملیات نظامی است. این شناورها در مأموریت‌های نظارتی، حفاظت از سواحل، مقابله با دزدی دریایی، پایش محیط زیست، و حتی پشتیبانی از صنایع نفت و گاز دریایی نیز به کار گرفته می‌شوند.

توانایی ماندگاری طولانی در دریا بدون نیاز به خدمه، آن‌ها را برای مأموریت‌های اطلاعاتی و شناسایی بسیار مناسب کرده است. گزارش منابع رسانه‌ای نشان می‌دهد که نیروی دریایی ایالات متحده در حال توسعه شهپادهای بزرگ با قابلیت حمل موشک‌های ضد کشتی و تهاجم زمینی است تا معماری ناوگان خود را به سمت پراکندگی و انعطاف‌پذیری بیشتر سوق دهد.

ایران وارد باشگاه شهپادداران جهان شد

ورود ایران به عرصه ساخت شهپادها به اوایل دهه ۱۳۹۰ بازمی‌گردد، زمانی که صنایع دفاعی کشور با الگوبرداری از فناوری‌های موجود، نخستین نمونه‌های بومی را برای مأموریت‌های شناسایی و گشت دریایی طراحی کردند. با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و کنترل از راه دور، ایران توانست شهپادهایی با قابلیت حمل بار، عملیات انتحاری و حتی شلیک موشک‌های کوتاه‌برد تولید کند. این شناورها در رزمایش‌های دریایی سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی به نمایش درآمده‌اند و نقش مهمی در راهبرد دفاعی دریایی کشور ایفا می‌کنند.

یاقوت و سراج از جمله جلوه‌های فناوری ایرانی در صنعت شهپادسازی هستند

مهم‌ترین شهپادهای شناخته‌شده ایرانی شامل «یاقوت»، «رعد»، «حیدر» و «سراج» هستند که هر یک برای مأموریت‌های خاصی طراحی شده‌اند. «یاقوت» به‌عنوان یک شناور انتحاری با قابلیت هدایت دقیق، در رزمایش‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. «رعد» با توان حمل تجهیزات نظارتی و ارتباطی، برای مأموریت‌های اطلاعاتی و گشت‌زنی استفاده می‌شود. «سراج» نیز با طراحی تهاجمی و سرعت بالا، در عملیات‌های ضربتی کاربرد دارد. این شناورها با بهره‌گیری از سامانه‌های ارتباطی بومی، توان عملیاتی ایران در آب‌های منطقه‌ای را به‌طور چشمگیری افزایش داده‌اند.

قایق‌های هدایت‌پذیر از راه دور و فناوری‌ها کاربردی آن‌ها

ساخت شهپادها نیازمند تلفیقی از چند فناوری پیشرفته است که هرکدام نقش مشخصی در عملکرد بخش‌های مختلف این شناورهای بدون سرنشین ایفا می‌کنند. سامانه‌های ناوبری و موقعیت‌یابی (مانند GPS و INS) وظیفه هدایت دقیق شهپاد در مسیرهای دریایی را برعهده دارند و در بخش کنترل مرکزی تعبیه می‌شوند. فناوری‌های ارتباطی شامل لینک‌های رادیویی، ماهواره‌ای و ویدیویی، امکان کنترل از راه دور و دریافت داده‌های لحظه‌ای را فراهم می‌کنند و در واحد فرماندهی و ارتباطات به‌کار می‌روند. موتورهای الکتریکی یا احتراقی با طراحی کم‌مصرف و مقاوم، بخش پیشرانش شهپاد را تشکیل می‌دهند و با سامانه‌های مدیریت انرژی ترکیب می‌شوند.

بدنه شهپادها نیز با استفاده از مواد کامپوزیتی سبک و مقاوم ساخته می‌شود تا هم سرعت بالا و هم پایداری در شرایط دریایی را تضمین کند. برای مأموریت‌های رزمی یا شناسایی، فناوری‌های حسگرهای اپتیکی، حرارتی، لیدار و رادار در بخش بار مفید نصب می‌شوند و در مدل‌های انتحاری، سامانه‌های انفجاری و هدف‌گیری نیز به این مجموعه افزوده می‌شود. این ترکیب فناورانه، شهپاد را به یک پلتفرم چندمنظوره با قابلیت‌های عملیاتی گسترده تبدیل می‌کند.