اروپایی‌ها با آیین‌نامه‌ای از DSA به مصاف اطلاعات نادرست فضای مجازی رفته‌اند
به گزارش خبرگزاری آنا؛ اتحادیه اروپا با هدف مقابله با گسترش اخبار جعلی و اطلاعات نادرست در فضای مجازی، آیین‌نامه‌ای تحت عنوان «Code of Practice on Disinformation» تدوین کرده است. این آیین‌نامه به‌عنوان یک چارچوب خودتنظیم‌گر، شرکت‌های فناوری و سکوهای دیجیتال را به تعهداتی در زمینه شفافیت، راستی‌آزمایی و مقابله با محتوای گمراه‌کننده ملزم می‌کند. هدف اصلی آن، کاهش تأثیرگذاری اطلاعات نادرست بر افکار عمومی و جلوگیری از سوءاستفاده‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در بستر آنلاین است. این اقدام بخشی از تلاش گسترده‌تر اتحادیه اروپا برای تنظیم مقررات فضای دیجیتال و حفظ حقوق کاربران محسوب می‌شود.
تقویت امنیت اطلاعاتی و روانی کاربران در فضای آنلاین
اجرای این آیین‌نامه موجب افزایش امنیت روانی و اطلاعاتی کاربران اروپایی شده است. با فراهم‌سازی امکان گزارش‌دهی محتوا‌های مشکوک، ارتقای سواد رسانه‌ای و تلاش برای شفاف‌سازی الگوریتم‌های توصیه‌گر (نظام توصیۀ محتوا که بیشتر در قالب ویترین سکوها مانند اکسپلور اینستاگرام سازماندهی می‌شود)، کاربران می‌توانند با آرامش بیشتری در فضای دیجیتال فعالیت کنند. کاهش انتشار اطلاعات نادرست به‌ویژه در حوزه سلامت، سیاست و بحران‌های جهانی، از جمله اهداف مهم این آیین‌نامه بوده است.
تعهدی خودخواسته که بدل به آیین‌نامه‌ای اجرایی و الزامی شد
نسخه اولیه این آیین‌نامه در سال ۲۰۱۸ با مشارکت سکوهای بزرگ مانند گوگل، فیسبوک و توییتر تدوین شد. این نسخه به‌صورت داوطلبانه اجرا می‌شد و شامل تعهداتی ابتدایی برای مقابله با اطلاعات نادرست بود. پس از ارزیابی‌های اولیه و شناسایی نقاط ضعف، نسخه بروزشده آن در ژوئن ۲۰۲۲ با حضور ۳۴ امضاکننده جدید به کمیسیون اروپا ارائه شد.
این نسخه جدید به‌عنوان بخشی از چارچوب قانون خدمات دیجیتال (DSA) پذیرفته شد و از حالت داوطلبانه به یک چارچوب الزام‌آور نزدیک‌تر شد. این تحول نشان‌دهنده جدیت اتحادیه اروپا در مقابله با تهدیدات اطلاعاتی در فضای آنلاین است.
مهم‌ترین تعهدات آیین‌نامه برای سکوها
سکوهای اینترنتی در نسخه جدید آیین‌نامه، موظف شده‌اند تبلیغات حاوی اطلاعات نادرست را حذف یا محدود کنند، شفافیت بیشتری در تبلیغات سیاسی ارائه دهند، و ابزار‌هایی برای گزارش‌دهی و بررسی صحت اطلاعات در اختیار کاربران قرار دهند. همچنین، آنها باید گزارش‌های سالانه‌ای دربارهٔ عملکرد خود در مقابله با اطلاعات نادرست منتشر کنند.
این گزارش‌ها باید شامل داده‌های قابل‌بررسی و معیار‌های سنجش اثربخشی اقدامات انجام‌شده باشند. سکوها همچنین ملزم به همکاری با نهاد‌های نظارتی و سازمان‌های راستی‌آزمایی مستقل شده‌اند تا اعتبار اطلاعات منتشرشده را تضمین کنند.
بر اساس قانون خدمات دیجیتال اتحادیه اروپا، سکوهایی که بیش از ۴۵ میلیون کاربر فعال در اروپا دارند، ملزم به اجرای مقررات مقابله با اطلاعات نادرست هستند. این سکوها شامل شرکت‌هایی مانند گوگل، متا (فیسبوک و اینستاگرام)، تیک‌تاک، مایکروسافت و ایکس (توییتر سابق) می‌شوند. ویژگی‌های آنها شامل الگوریتم‌های توصیه‌گر، تبلیغات هدفمند و نقش مؤثر در انتشار محتواست. این سکوها در صورت تخلف از قانون خدمات دیجیتال (DSA)، با جریمه‌های سنگین و محدودیت‌های قانونی مواجه خواهند شد.
افزایش مسئولیت‌پذیری پلتفرم‌ها در برابر کاربران
این آیین‌نامه با ایجاد مرکز شفافیت و الزام به ارائه داده‌های قابل بررسی، شرکت‌های فناوری را به پاسخ‌گویی در برابر کاربران و نهاد‌های نظارتی واداشته است. کاربران اکنون می‌توانند از طریق ابزار‌های که سکوها ارائه می‌کند، عملکرد آنها را ارزیابی کنند و در صورت مشاهده تخلف، گزارش دهند. این شفافیت و پاسخ‌گویی، پیش‌زمینه‌ای برای تنظیم بهتر روابط میان کاربران، سکوها و نهاد‌های قانون‌گذار خواهد بود.
ضرورت تدوین آیین‌نامه در مواجهه با بحران‌های جهانی
شیوع ویروس کرونا، انتخابات‌های حساس در کشور‌های اروپایی و... همگی نشان دادند که اطلاعات نادرست می‌توانند پیامد‌های جدی اجتماعی و سیاسی داشته باشند. در دوران پاندمی کرونا، انتشار اطلاعات غلط درباره واکسن‌ها و درمان‌های جعلی، سلامت عمومی را تهدید کرد. همچنین، در جریان بحران‌های ژئوپلیتیکی، انتشار اخبار ساختگی موجب تشدید تنش‌ها و بی‌اعتمادی شد.
اتحادیه اروپا تلاش کرد با درک این تهدید، تدوین آیین‌نامه را به‌عنوان ابزاری پیشگیرانه و واکنشی در دستور کار قرار داد تا از تکرار چنین بحران‌هایی جلوگیری کند.
نقش آیین‌نامه در ارتقای سواد رسانه‌ای کاربران چیست؟
سکوها از طریق طراحی رابط‌های کاربری امن، ارائه هشدار‌های محتوایی و ارتقای قابلیت‌های گزارش‌دهی، کمک خواهند کرد تا کاربران به‌تدریج توانایی بیشتری در تشخیص و مقابله با فریب‌های اطلاعاتی پیدا کنند. همچنین، همکاری با نهاد‌های آموزشی و رسانه‌ای برای تولید محتوای آموزشی، بخشی از راهبرد بلندمدت این آیین‌نامه است. هدف نهایی، ایجاد جامعه‌ای آگاه و مقاوم در برابر دستکاری‌های اطلاعاتی است که بتواند با استقلال فکری در فضای دیجیتال فعالیت کند.
سکوهای بزرگ و رویکرد متفاوت آنها به آیین نامه
سکوها و شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، مایکروسافت، تیک‌تاک و متا، ضمن اعلام حمایت از آیین‌نامه، نقشه‌راه‌های اختصاصی خود را برای اجرای تعهدات ارائه داده‌اند. برخی از آنها حتی گزارش‌های ماهانه دربارهٔ اقدامات خود در زمینه مقابله با اطلاعات نادرست منتشر کرده‌اند.
میزان تعهد و کیفیت اجرای این اقدامات در میان سکوها متفاوت است. برخی شرکت‌ها اقدامات پیشگیرانه جدی‌تری اتخاذ کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر هنوز در مرحله آزمایشی یا محدود باقی مانده‌اند. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده نیاز به نظارت مستمر و ارزیابی دقیق عملکرد سکوهاست.
چالش‌های اجرایی و نظارتی در مسیر پیاده‌سازی
برخی کارشناسان معتقدند با وجود استقبال اولیه، اجرای کامل آیین‌نامه نیازمند نظارت دقیق‌تر و ابزار‌های حقوقی الزام‌آورتر است. همچنین، تفاوت در میزان تعهد و عملکرد سکوها ممکن است موجب ناهماهنگی در نتایج شود و اثربخشی آیین‌نامه را تحت‌تأثیر قرار دهد. نبود معیار‌های یکسان برای سنجش موفقیت اقدامات، یکی دیگر از چالش‌های موجود است.
اتحادیه اروپا در تلاش است تا با توسعه ابزار‌های نظارتی و ایجاد سازوکار‌های ارزیابی، این چالش‌ها را برطرف کند و اجرای آیین‌نامه را به سطحی پایدار و مؤثر برساند.
از خودتنظیمی تا قانون‌گذاری رسمی
کمیسیون اروپا در نظر دارد آیین‌نامه مقابله با اطلاعات نادرست را به‌عنوان «کد رفتاری رسمی» در چارچوب قانون خدمات دیجیتال به رسمیت بشناسد. این اقدام می‌تواند مسیر را برای تبدیل تعهدات داوطلبانه به الزامات قانونی هموار کند.
سکوها در صورت تصویب نهایی، موظف خواهند بود به‌صورت قانونی پاسخ‌گوی عملکرد خود باشند و در صورت تخلف، با جریمه‌های سنگین مواجه شوند. این تحول می‌تواند نقطه‌عطفی در تنظیم مقررات فضای مجازی و حفاظت از حقوق کاربران باشد.
انتهای پیام/
