آیا تولد نوزاد از اسپرم آزمایشگاهی نزدیک است؟
پژوهشگران اعلام کرده‌اند که تا چند سال آینده می‌توانند با یک روش جدید تخمک و اسپرم را در آزمایشگاه از سلول‌های پوست یا خون افراد تولید کنند. این فناوری می‌تواند امکان فرزندآوری را برای افراد نابارور و حتی زنان در سنین بالا فراهم کند و امید تازه‌ای به خانواده‌هایی که با مشکل ناباروری مواجه هستند بدهد. در عین حال، عملیاتی شدن این فناوری نیازمند بررسی‌های ایمنی و اخلاقی پیش از استفاده گسترده در انسان است.
به گزارش گاردین، پروفسور «کاتسوهیکو هایاشی» (Katsuhiko Hayashi) از دانشگاه اوزاکا (Osaka) اعلام کرده تیم او حدود ۷ سال با تولید اسپرم و تخمک قابل استفاده در آزمایشگاه فاصله دارد. این روش به نام «کامه‌زایی در شرایط آزمایشگاهی» (In-vitro gametogenesis) یا «آی‌وی‌جی» (IVG) شناخته می‌شود و در آن سلول‌های پوست یا خون افراد به سلول‌های بنیادی و سپس به سلول‌های جنسی تبدیل می‌شوند.
این فناوری در صورت ایمنی می‌تواند به هر فردی – بدون توجه به سن یا مشکلات ناباروری – امکان داشتن فرزند زیستی بدهد. هایاشی می‌گوید: «هر هفته پیام‌هایی از بیماران نابارور دریافت می‌کنم. برخی حتی می‌گویند حاضرند به ژاپن بیایند.»
دکتر سید محمد امین حرمشاهی، استادیار گروه مهندسی بافت در دانشگاه علوم پزشکی ایران، در همین ارتباط به خبرگزاری آنا گفت: «در سال‌های اخیر، در کشور ما هم مطالعاتی در این زمینه صورت گرفته که نتایج آن در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده است. یکی از مشکلاتی که همواره در زمینه تبدیل سلول‌های بالغ به سلول‌های بنیادی و سپس تمایز آنها وجود دارد حافظه اپی‌ژنتیکی و ریسک جهش‌های ناخواسته است که البته مطالعاتی در زمینه برطرف کردن این مشکل هم انجام شده است. به نظر می‌رسد در سال‌های آینده این نگرانی‌ها بطور کامل رفع خواهند شد.»
در همین حال یک شرکت بیوتکنولوژی در کالیفرنیا نیز، با حمایت «سم آلتمن» (Sam Altman)، بنیان‌گذار اوپن‌ای‌آی (OpenAI)، در تلاش است تخمک‌های آزمایشگاهی تولید کند تا روند کاهش جمعیت معکوس شود و زنان در سنین بالا هم بتوانند بچه‌دار شوند. نام این استارتاپ «کانسپشن بایوساینسز» (Conception Biosciences) است. «مت کریسیلاف» (Matt Krisiloff)، مدیرعامل شرکت کانسپشن بایوساینسز، می‌گوید: «تخمک‌های پرورش‌یافته در آزمایشگاه می‌توانند در آینده بسیار مهم و تاثیرگذار باشند.» همزمان یک گروه دیگر از پژوهشگران در دانشگاه کیوتو (Kyoto) در حال کار بر روی پروژه مشابهی هستن.
فرآیند تولید این سلول‌ها شامل تبدیل سلول‌های پوست به سلول‌های بنیادی و سپس هدایت آنها به سلول‌های اولیه تخمک و اسپرم است. این سلول‌ها در ساختار‌های آزمایشگاهی مشابه تخمدان یا بیضه رشد می‌کنند تا به مرحله بلوغ برسند.
البته هنوز چالش‌های مهمی باقی است. در موش‌ها، تولید تخمک و اسپرم آزمایشگاهی موفق بوده، اما تولید تخمک انسانی بسیار پیچیده‌تر است. همچنین باید بررسی شود این سلول‌ها دچار جهش‌های خطرناک ژنتیکی نشوند.
پروفسور هایاشی، به همراه سایر اعضای گروه پژوهشی‌اش، موفق شده‌اند تا درون بیضه مصنوعی موش، که تنها حدود یک میلی‌متر قطر دارد، «اسپرماتوسیت‌ها» (spermatocytes) یا همان «سلول‌های پیش‌ساز اسپرم» (precursors of sperm cells) را پرورش دهند. اما در این مرحله سلول‌ها از بین رفتند. آنها امیدوارند با ساخت نسخه به‌روزشده‌ای از این ارگانوئید بیضه با تأمین بهتر اکسیژن، بتوانند به تولید اسپرم بالغ نزدیک‌تر شوند.
صاحب‌نظران دیگر هم با بازه زمانی پیش‌بینی شده توسط هایاشی موافق هستند. پروفسور «راد میچل» (Rod Mitchell)، مسئول تحقیقات حفظ باروری مردان در کودکان مبتلا به سرطان در دانشگاه «ادینبرگ» (Edinburgh)، می‌گوید: «شاید مردم متوجه نشده باشند علم با چه سرعتی در حال پیشرفت است. اکنون واقع‌بینانه است که انتظار داشته باشیم طی پنج تا ده سال آینده شاهد تولید تخمک یا اسپرم از سلول‌های نابالغ در بیضه یا تخمدان باشیم. به نظرم این تخمین واقع‌بینانه‌تری نسبت به پاسخ‌های کلیشه‌ای به سوالات درباره زمان‌بندی است.»
پروفسور «الن پیسی» (Allan Pacey)، استاد «آندرولوژی» (andrology) و معاون دانشگاه «منچستر» (Manchester)، نیز موافقت کرد و گفت: «فکر می‌کنم بالاخره کسی این کار را انجام خواهد داد. من برای آن آماده‌ام، اما نمی‌دانم آیا جامعه متوجه این موضوع شده است یا نه.» آندرولوژی شاخه‌ای از علم پزشکی است که به طور کلی شامل بررسی سلامت باروری، درمان ناباروری و اختلالات جنسی در مردان است.
دانشمندان تاکید دارند پیش از استفاده از این سلول‌ها برای تولد نوزاد، باید ایمنی کامل آنها اثبات شود. استفاده از سلول‌های آزمایشگاهی در درمان ناباروری در برخی کشور‌ها مانند بریتانیا هنوز غیرقانونی است و نیاز به اصلاح قوانین دارد.
اگرچه این فناوری می‌تواند کمک بزرگی به زوج‌های نابارور باشد، اما برخی دانشمندان درباره استفاده از آن برای تولد فرزند از والدین هم‌جنس یا در سنین بسیار بالا هشدار داده‌اند. هایاشی می‌گوید: «اگر علم نتایجی خلاف طبیعت ایجاد کند، باید بسیار محتاط باشیم.»
به گفته محققان، این فناوری می‌تواند آینده ناباروری و برنامه‌ریزی خانواده را متحول کند، اما پیش از استفاده گسترده، نیاز به مطالعات ایمنی، بررسی‌های اخلاقی و بحث‌های اجتماعی گسترده دارد.
انتهای پیام/
