جایزه جهانی مصطفی به مثابه پیشران علم و فناوری
بهمن دهستانی، پژوهشگر حوزه علم در یادداشتی با عنوان «جایزه جهانی مصطفی به مثابه پیشران علم و فناوری» که در اختیار خبرگزاری آنا قرار داد، اینگونه نوشته است:
ششمین دوره جایزه علم و فناوری مصطفی در حالی برگزیدگان خود را شناخت و به کار خود پایان داد که نگاه‌های زیادی را در میان علاقه‌مندان داخل و خارج از کشور به خود معطوف داشت. این ابتکار که به همت مدیران عالی و نخبگان ایران اسلامی با کمک و راهبری معاونت علمی ریاست جمهوری پا گرفته است، در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید تا با تأسیس بنیاد مستقل علم و فناوری مصطفی به دنبال عرضه جایزه‌ای متمایز در تراز جوایز معتبر جهانی در حوزه علم و فناوری باشد و موجب اعتباربخشی به موقعیت ایران اسلامی در عرصه علوم نوین و نیز هم‌افزایی و هویت بخشی به جهان اسلام گردد.
جایزه جهانی مصطفی که هر ۲ سال یکبار به دانشمندان برتر مسلمان در ایام میلاد رسول اعظم، حضرت محمد مصطفی (ص) اهداء می‌گردد به مثابه پیشرانی برای علم و فناوری در ایران و در جهت محوریت بخشیدن به جایگاه ایران در مناسبات علم و فناوری منطقه و جهان اسلام تعریف شده است.
این جایزه که گاه از آن به نوبل جهان اسلام یا نوبل اسلامی نیز یاد می‌شود با دقت‌های فراوان و در نظر گرفتن معیار‌های ممتاز به دنبال شناسایی و معرفی دانشمندان و پژوهشگران مسلمانی است که در مرز‌های دانش و لبه فناوری‌های روز دنیا مشغول فعالیت هستند.
بنیاد علم و فناوری مصطفی فعالیت خود را در سال ۱۳۹۱ آغاز کرده و مأموریت خود را توسعه علم و فناوری در جهان اسلام قرار داده است و برای تحقق آن، شناسایی و تجلیل از دانشمندان برجسته، زمینه‌سازی برای توسعه تعاملات پژوهشگران و افزایش همکاری و هم‌افزایی کشور‌های اسلامی در حوز‌های علم و فناوری را با تأکید بر فناوری‌های پیشرفته در دستور کار دارد.
برگزیدگان جایزه علاوه بر لوح و مدال جهانی مصطفی، با دریافت مبلغ ۵۰۰ هزار دلار که از محل خیرین و موقوفات علم و فناوری تأمین شده، طی مراسمی باشکوه با حضور دانشمندان و فرهیختگانی از کشور‌های مختلف جهان، مورد تقدیر قرار می‌گیرند.
حرکت جایزه جهانی مصطفی محدود به معرفی دانشمندان برگزیده مسلمان نیست و در ذیل این کارکرد اصلی، سلسله رویداد‌های متنوع و پیرامونی در حوزه علم و فناوری را برگزار می‌نماید که به مدت یک هفته با نام هفته علم و فناوری مصطفی همزمان با ایام میلاد و هفته وحدت اجرا می‌گردد.
از جمله این رویداد‌ها که تاکنون پیرامون جایزه جهانی مصطفی برگزار گردیده، معرفی دانشمندان جوان زیر ۴۰ سال جهان اسلام، جایزه علمی دانش آموزی کنز، مسابقه رصدگران مصطفی به منظور روایت‌نگاری از علم و فناوری جهت ترویج عمومی دانش و نیز برگزاری کافه‌های علم برای گفت‌و‌گو و مباحثه مستقیم دانشجویان و پژوهشگران با دانشمندان برتر و برگزیده جایزه مصطفی است که همه اینها منظومه‌ای بارور را در مسیر جهش علمی ایجاد می‌نماید.
معیار‌های انتخاب و ارزیابی آثار دانشمندان جهت اهدای جایزه بنا بر اعلام بنیاد مصطفی به شرح زیر عنوان شده است:
وجود ویژگی‌های برجسته در اثر: نوآوری مشهود در روش علمی، پیشرو بودن اثر و نیز ماندگاری آن از مهم‌ترین ویژگی‌های مورد توجه داوران هستند. همچنین اثر باید کاربرد‌های مشخصی داشته یا نتایج حاصل از آن به‌صورت محسوس در جهان علم تأثیر گذاشته باشد. شرکت‌کنندگان برای اثبات این ویژگی‌ها باید دلایل کافی و مستندات قابل تشخیص ارائه کنند.
برخورداری از دامنه نفوذ: اثر علمی مورد داوری باید به گسترده کردن مرز‌های دانش در جهان کمک کرده و در سطح جهانی یا منطقه‌ای تأثیر علمی قابل‌ملاحظه‌ای بر جای گذاشته باشد. همچنین آثار باید یا در قالب یک تئوری علمی در رسانه‌های معتبر علمی منتشر شده یا قابلیت تبدیل به طرح‌های اقتصادی و تولید ثروت را داشته باشند. همچنین آثار علمی ارسالی باید بر فرهنگ، جامعه، سلامت، محیط‌زیست و رفاه عمومی تأثیر مشهودی داشته و در پاسخ‌گویی به نیاز‌های علمی یا حل مسائل اجتماعی ایفای نقش کرده باشند.
شخصیت صاحب اثر: صاحب یا صاحبان اثر علمی نامزد دریافت جایزه مصطفی (ص) باید در زمینه تخصصی خود از حسن شهرت و سابقه علمی درخشانی برخوردار باشند. این سابقه از طریق داشتن آثار و مقالات منتشر شده در نشریات معتبر علمی یا نوآوری‌ها و اختراعات ثبت شده یا نقش داشتن در توسعه فناوری‌های جدید سنجیده خواهد شد. جامع‌نگری و روحیه نوآوری علمی از دیگر ویژگی‌های نامزد‌های دریافت جایزه مصطفی (ص) است.
همچنین اعطای گرنت‌ها یا حمایت‌های پژوهشی بخش دیگری از امتیازات جذاب جایزه جهانی مصطفی است که برای تربیت دانشجویان و پژوهشگران و همکاری‌های علمی در اختیار برگزیدگان قرار می‌گیرد.
طراحی و اهدای نشان عالی علم و فناوری در جهان اسلام در جمهوری اسلامی با رعایت و بکارگیری و شاخص‌های دقیق و ممتاز مقبول در عرصه بین‌المللی همراه با برگزاری شایسته و باشکوه جشن اهدای جایزه که امسال مقارن با هزار و پانصدمین سال میلاد رسول اعظم (ص) بود؛ الگوی تازه‌ای هم در ایران و هم در سطح منطقه و جهان اسلام عرضه داشته است. در این رابطه خانم قریشه عبدالکریم، محقق و دانشمند مسلمان برجسته آفریقای جنوبی، رئیس «آکادمی جهانی علوم برای پیشرفت علم در کشور‌های در حال توسعه» و معاون مدیر علمی «مرکز برنامه تحقیقاتی ایدز در آفریقای جنوبی» در آیین اختتامیه ششمین جایزه مصطفی (ص) در سخنان خود اظهار داشته است: «افتخار بزرگی است که از سوی آکادمی جهانی علوم، در جمع برترین دانشمندان جهان و در این مراسم مهم که به تجلیل از برتری علمی دانشمندان مسلمان اختصاص دارد، سخن بگویم. جایزه مصطفی در مدت کوتاهی به یکی از معتبرترین و شناخته‌شده‌ترین جوایز علمی تبدیل شده است که نشان‌دهنده قدرت تحول‌آفرین علم در خدمت به انسانیت است.»
در این زمینه دکتر صالحی رئیس کارگروه علمی ششمین دوره جایزه مصطفی در تشریح روند انتخاب برگزیدگان این دوره اعلام داشته است: «در این دوره ۴ هزار و ۲۴۸ پرونده به دبیرخانه رسید که در غربالگری اولیه به ۹۷ پرونده کاهش یافت و این پرونده‌ها توسط ۱۰۰ دانشمند بین‌المللی داوری شد.
این آمار و استقبال نشان از رشد و اهمیت روزافزون جایزه جهانی مصطفی در میان دانشوران مسلمان در کشور‌های اسلامی است.»
«اعتبارآفرینی» و «الهام بخشی» از ویژگی‌های تمدن مسلط غرب است و علم و فناوری منبع زیربنایی این اعتبارِ الگوساز به شمار می‌رود و از این رو کشور‌های برخوردار از خاستگاه تمدنی خصوصا ایران اسلامی که خود از ارکان فرهنگ و تمدن اسلامی هستند لازم است به این عناصر توجه کنند و از این رو ابتکار جایزه مصطفی یکی از بهترین رخداد‌ها و دستاورد‌های یک دهه اخیر در حوزه علم و فناوری کشور ارزیابی می‌شود. این جایزه به مثابه یک پیشران تمدنی با بهره‌مندی از نوآوری در برگزاری جایزه که در نمونه‌های مشابه کمتر دیده می‌شود، اعتماد و خودباوری را در سطح بالایی در میان جامعه علمی کشور ترزیق می‌نماید و تراز مطلوب اجرای آن با رعایت جلوه‌های دیدنی به یک رویداد تراز جهانی مبدل شده است.
انتهای پیام/
