آقای وزیر ارتباطات الان که سوار مرکب هستید؛ لطفاً لنگش کنید
به گزارش خبرگزاری آنا؛ طی روزهای اخیر و پس از توقف درگیری‌ها میان ایران و رژیم صهیونیستی، اختلالات گسترده‌ای در اینترنت بین‌الملل گزارش شده که بار دیگر دسترسی کاربران ایرانی به برخی سکوهای کلیدی جهانی را به دلایل مختلف از جمله تحریم با مشکل مواجه کرده است. یکی از مهم‌ترین این سکوها، GitHub است؛ بستری حیاتی برای توسعه نرم‌افزار که میلیون‌ها برنامه‌نویس در سراسر جهان از آن برای همکاری، انتشار، و نگهداری پروژه‌های خود استفاده می‌کنند.
گزارش‌های رسانه‌ای متعدد و واکنش‌های کاربران فضای مجازی نشان می‌دهد که توسعه‌دهندگان ایرانی بار دیگر با محدودیت‌هایی در استفاده از این سکو مواجه شده‌اند؛ محدودیت‌هایی که علاوه بر اینکه روند کاری آنان را مختل می‌کند، بلکه نشان‌دهنده آسیب‌پذیری زیرساخت‌های فناورانه کشور در برابر تحولات سیاسی و امنیتی بین‌المللی است.
GitHub در واقع یک سکوی مبتنی بر سیستم کنترل نسخه Git است که امکان مدیریت کد، همکاری تیمی، اجرای آزمایش‌های خودکار، و استقرار نرم‌افزار را فراهم می‌کند. این سرویس به‌ویژه در پروژه‌های متن‌باز، توسعه تجاری، آموزش برنامه‌نویسی، و حتی در حوزه‌های حساس مانند هوش مصنوعی و امنیت سایبری کاربرد دارد. برای کشوری مانند ایران که در مسیر توسعه فناوری‌های نوین گام برمی‌دارد، محرومیت از چنین بستری می‌تواند تبعات بلندمدتی در حوزه استقلال فناوری، رشد اکوسیستم نرم‌افزاری، و توان رقابت بین‌المللی داشته باشد.
در همین فضای مبهم و پرچالش، بازنشر و برجسته شدن یک پست قدیمی از حساب میکروبلاگ آمریکایی توییتر ستار هاشمی، وزیر فعلی ارتباطات، در فضای شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این توییت که مربوط به شش سال پیش و دوران معاونت او در شرکت ارتباطات زیرساخت است، به‌روشنی نشان می‌دهد که او از همان زمان نسبت به آسیب‌پذیری کشور در برابر تحریم‌های فناوری و قطع دسترسی ایرانی‌های به خدمات پرکاربرد و اساسی فضای اینترنت آگاه بوده است.
متن پست هاشمی نشان می‌دهد که در آن مقطع به فکر توسعۀ زیرساخت‌های بومی بوده است، وزیر فعلی ارتباطات در آن پست شبکۀ ایکس آمریکایی نوشته بود: «محدود شدن دسترسی به GitHub به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پلتفرم‌های توسعه نرم‌افزار، بار دیگر اهمیت ایجاد پلتفرم‌های بومی را نشان داد. کمک به شکل‌گیری پلتفرم‌های متن‌باز، نیل به اهداف ایران هوشمند را تسهیل می‌کند.»
این موضع‌گیری در زمانی صورت گرفت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران باعث شد GitHub برخی خدمات خود را برای کاربران ایرانی محدود کند. اکنون که ستار هاشمی در جایگاه وزیر ارتباطات قرار دارد، اجرای همان مأموریتی که خود شش سال پیش تعریف کرده بود، برعهده خودش است.
باید پذیرفت که تحول مدیریتی و چرخ سرنوشت موقعیتی فراهم کرده است تا ایده‌ای که زمانی در سطح نظری از سوی معاون یکی از شرکت‌های زیر مجموعۀ وزارتخانه مطرح شده بود، اکنون فرصت کافی برای اجرایی شدن داشته باشد و به مرحله اجرا برسد؛ اما پرسش اساسی اینجاست که آیا در طول حدود یک سال گذشته، اقدامی عملی در راستای تحقق این هدف از سوی معاون آن مقطع شرکت زیرساخت و تیم مدیریتی وزیر ارتباطات فعلی صورت گرفته است؟ اگر چیزی وجود دارد که رسانه‌ها از آن بی‌اطلاع هستند، انتظار اطلاع‌رسانی وجود دارد؛ چرا که توسعه‌دهندگان ایرانی در حال حاضر با چالش‌های جدی روبرو هستند.
انتقادی که اکنون نسبت به عملکرد هاشمی وجود دارد، ناظر بر تفاوت میان موضع‌گیری از بیرون گود و اقدام عملی در مقام مجریست. زمانی که فردی در جایگاه مشاوره یا معاونت قرار دارد، ممکن است ایده‌هایی را مطرح کند که به‌دلیل محدودیت‌های ساختاری امکان تحقق آن‌ها وجود نداشته باشد. اما وقتی همان فرد به مقام عالی وزارت می‌رسد و به ابزارهای اجرایی، بودجه، و اختیارات قانونی دسترسی دارد، انتظار می‌رود که حداقل ایده‌های بکر و مناسب خود را وارد فاز عملیاتی کند.
در این شرایط، صرفاً تکرار دغدغه‌ها کافی نیست؛ بلکه باید دید که چه اقداماتی برای راه‌اندازی یک سکوی بومی مشابه GitHub یا GitLab انجام شده است؟ آیا زیرساخت ابری امن و داخلی با استانداردهای جهانی طراحی شده؟ آیا اتصال این سرویس به مراکز داده ملی و شبکه ملی اطلاعات در دستور کار قرار گرفته؟ و آیا حمایت حقوقی، فنی و مالی از جامعه متن‌باز کشور به‌صورت نظام‌مند آغاز شده است؟
پاسخ به این پرسش‌ها علاوه بر اینکه عملکرد وزارت ارتباطات را در حوزه استقلال نرم‌افزاری روشن می‌کند، نشان می‌دهد که تا چه حد سیاست‌گذاری‌های فناوری در کشور از سطح شعار فراتر رفته و به اقدامات ملموس تبدیل شده‌اند. در شرایطی که تحریم‌های فناوری علیه ایران سابقه‌ای بیش از چهار دهه دارند و هر بار حوزه‌های جدیدی را در بر می‌گیرند، وابستگی به سکوهای خارجی می‌تواند توسعه فناوری ملی را در معرض تهدید جدی قرار دهد.
تحریم‌های آمریکا علیه ایران از همان روزهای اولیۀ پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه‌های مختلف شروع شد و تدریجاً شدت گرفت، حوزه‌های مختلفی از جمله فروش تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، استفاده از خدمات ابری، انتشار مقالات علمی، و همکاری‌های پژوهشی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. این تحریم‌ها در مقاطعی مانع رشد علمی و فناورانه کشور شده‌اند و باعث شده‌اند بسیاری از پروژه‌های نرم‌افزاری داخلی در مراحل مختلف توسعه یا استقرار با مشکل مواجه شوند. در چنین شرایطی، ظرفیت‌سازی بومی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای آینده سایبری ایران است.
ایجاد سکوهای داخلی برای میزبانی کد، توسعه خدمات ابری ملی، ارائه ابزارهای متن‌باز، و اتصال به زیرساخت‌های ملی مانند مراکز داده و نقاط تبادل ترافیک، می‌تواند استقلال سایبری ایران را تضمین کند. امنیت تنها ماحصل چنین اتفاقی نیست، این کار محاسن مختلفی دارد، مانند اینکه امکان ادامه فعالیت‌های نرم‌افزاری را حتی در شرایط بحرانی فراهم می‌سازد. در نهایت، آینده فناوری ایران وابسته به توانایی آن در ساختن زیرساخت‌هایی مستقل، امن، و قابل اعتماد است؛ زیرساخت‌هایی که بتوانند در برابر فشارهای خارجی ایستادگی کنند و مسیر توسعه پایدار را هموار سازند.
انتهای پیام/
