فرصت تولید مستند در جنگ ۱۲ روزه را از دست دادیم/ مستندساز در خط مقدم هر بحران است

عارف افشاردر گفتگو با  خبرنگار خبرگزاری آنا با تأکید به اینکه تولید فیلم مستند در شرایط عادی با مشکلات بسیاری مواجه است، افزود: وقتی در شرایط عادی این مشکلات حل نشده در شرایط بحرانی مانند وقوع یک جنگ به مراتب بدترخواهد بود.

این مستندساز اظهارکرد: صدور مجوز برای مستند مسئله‌ای ریشه دار است و اگر از یک مستندساز انتظار می‌رود در شرایط بحرانی دوربین به دست بگیرد و اثری ضبط و ثبت کند، باید پرسید چه فکری برای مستند حتی در شرایط عادی کرده‌ایم و چقدر آن را مورد حمایت قرار دادیم.

وی افزود: وظیفه مستند، وقایع نگاری و نشان دادن اصل و کنه موضوعات و مسائل است، اما تا زمانی که چرخه درست تولید تا مصرف برای آن تعریف نشود و شکل گلخانه‌ای و دورهمی در یک جشنواره داشته باشد، قدرت مانوری نخواهد داشت.

کارگدان مستند«برزخی‌ها» با اشاره به اینکه متولی مستند در کشور، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است، افزود: باید پرسید چقدر قدرت مانور و امکانات در اختیار این مرکز است. شاید طی سال‌های اخیر به لحاظ کمی و کیفی تولیدات مستند افزایش داشته، اما هنوز از محدودیت‌ها خارج نشده است.

در کشور‌های دیگر مستند حرف اول را می‌زند

این کارگردان که تجربه کار رسانه‌ای نیز دارد، افزود: در تمام دنیا مستند به حدی جایگاه بالایی دارد که در زمان بروز بحران، مستندساز در خط مقدم رسانه کشور است. به طوریکه در کشور‌های اروپایی و آمریکایی، در شرایط بحران ابتدا خبرنگاران و سپس مستندسازان هستند که به عنوان ارکان اصلی ضبط و ثبت حوادث قلمداد می‌شوند.

افشار با بیان اینکه جنگ ۱۲ روزه بهترین فرصت برای فعالیت مستندساز‌ها بود، گفت: متاسفانه ما مستندساز‌ها در خانه نشستیم و عملاً این فرصت را از دست دادیم.

وی در خصوص پیش‌بینی صدور مجوز برای فعالیت مستندساز در چنین شرایطی اضافه کرد: ما حتی در شرایط عادی نیز برای یک مجوز مدت‌ها تلاش می‌کنیم. خود بنده دو سال است که برای تولید یک اثر هم در بحث مجوز، هم تأمین مالی و هرگونه حمایتی به در بسته خورده‌ام.

وی افزود: وقتی در شرایط عادی نمی‌توان با دوربین به خیابان رفت طبیعی است در شرایط بحرانی هم این اتفاق نخواهد افتاد. متأسفانه ما مهمترین اتفاق تاریخ معاصر را زیستیم، اما نتوانستیم در حوزه مستند کاری تولید کنیم.

افشار معتقد است با وجود درجا زدن و محدودیت مستند، فیلم کوتاه وضعیت بهتری دارد و حتی از جنگ ۱۲ روزه نیز آثاری تولید شده است. این در حالی است که مستندساز موظف است واقعیت یک واقعه را ثبت کند و آن را به مخاطب داخلی و حتی بین‌المللی خود انعکاس دهد.

این مستندساز با ابراز تأسف از وضعیتی که برای فعالیت مستندساز‌ها به وجود آمده است، افزود: مرکز گسترش باید بازوی اصلی سازمان سینمایی باشد. لازم است این تجربه درسی برای ما شود تا تمامی نهاد‌ها نسبت به جایگاه و توان مستند بازنگری کرده و فکری اساسی ترتیب دهند.

چه کسی این همه مستند خوب را تماشا کرده است؟

وی همچنین با اشاره به نبود فرصت اکران عمومی فیلم‌های مستند گفت: اینکه جشنواره سینماحقیقت برگزار شود، اما در ادامه فیلم‌های مستند به اکران عمومی نرسد، جای تأسف دارد.

به گفته این هنرمند بسیاری از فیلم‌های خوب مستند اصلاً دیده نمی‌شوند و هیچ کدام از تلویزیون پخش نمی‌شود.

کارگردان «برزخی‌ها» در خصوص شبکه مستند افزود: این شبکه صرفاً یک ساختمان و یک کانال است و عملاً نتوانسته ارائه مناسبی از فیلم‌های مستند داشته باشد و آثار تولید شده را در سطح بین‌المللی معرفی کند.

کارگردان و مستندساز معقتد است برای رونق مستند حتی نهاد‌های متولی هم آن طور که باید فعالیت ندارند و به عنوان نمونه در جنگ ۱۲ روزه سازمان اوج و سوره و یا بخش خصوصی اقدامی قابل توجه در حوزه مستند نداشتند.

افشار تاکید کرد: مشکلات مستند خارج از توان و اراده مستندسازان و یا صرفاً مرکز گسترش است. در وضعیتی که یک شهروند عادی می‌تواند با دوربین فیلم گرفته و آن را نشر دهد، چرا نباید فیلم مستند جایگاه واقعی خود را به دست آورد.

وی به فعالیت‌های اخیر فیلم‌سازی خود اشاره کرد و افزود: متأسفانه مشکلات موجب شده تا من که دو کار یکی در زمینه مستند سینمایی و یکی سینمایی داستانی دارم را به صورت معلق نگه دارم. امور مربوط به آغاز تولید این دو اثر نیازمند حمایت است و هنوز این اتفاق نیفتاده است.