چرا امام حسن عسکری(ع) همواره در بند بودند؟/ جاسوس‌ها، گزارش‌نویسان و چوبی که راز امامت را حمل می‌کرد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، امام حسن عسکری(ع) یازدهمین پیشوای شیعه در دوران امامت خود همواره تحت نظارت شدید و حبس‌های مکرر از سوی حکومت عباسی بودند. حجت‌الاسلام امیرعلی حسنلو، پژوهشگر تاریخ اسلام و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه در گفت‌وگویی با ما به بررسی چرایی این وضعیت و تلاش‌های امام پرداخت.
اقامت در سامرا از روی اجبار
وی افزود: امام حسن عسکری(ع) همراه پدر بزرگوارشان امام هادی(ع) به اجبار از مدینه به سامرا منتقل شدند. این انتقال، به ظاهر دعوت بود، اما در واقع نوعی تبعید و بازداشت سیاسی محسوب می‌شد. محل اقامت آنان پادگان نظامی بود و از همین رو به آن دو بزرگوار لقب «عسکریین» داده شده است.
حجت‌الاسلام حسنلو بیان داشت: خلفای عباسی از همان آغاز نسبت به جایگاه علمی و معنوی امام عسکری(ع) نگران بودند و سعی می‌کردند ارتباط ایشان با شیعیان را به حداقل برسانند.
حضور اجباری در دارالخلافه؛ نماد کنترل دائمی
وی با اشاره به محدودیت‌های امام ادامه داد: امام موظف بودند هر هفته دوشنبه و پنج‌شنبه به دارالخلافه مراجعه کنند تا دستگاه خلافت از حضور همیشگی ایشان در سامرا مطمئن شود. این در حالی بود که بارها نیز زندانی شدند. در واقع، این شرایط نوعی حبس دائمی و نظارت امنیتی شبانه‌روزی بود.
جایگاه امام، حتی در چشم دشمنان
این کارشناس مذهبی ابراز داشت: با وجود این محدودیت‌ها، محبوبیت امام روزبه‌روز افزایش می‌یافت. احمد بن عبیدالله بن خاقان، یکی از مسئولان بلندپایه عباسی، اعتراف کرده بود که در میان علویان، کسی را با عظمت، وقار و علم امام عسکری(ع) ندیده است. این نشان می‌دهد که شخصیت ایشان حتی بر دشمنان تأثیر گذاشته بود.
اختناق شدید و پیدایش نظام وکالت
وی در پاسخ به این پرسش که امام چگونه در چنین فضایی با شیعیان خود ارتباط برقرار می‌کردند، گفت: امام عسکری(ع) با تدبیری هوشمندانه، شبکه‌ای از نمایندگان و وکلا را سامان دادند. این شبکه به صورت کاملاً پنهانی فعالیت می‌کرد. یکی از وکلای برجسته ایشان، عثمان بن سعید، با پوشش شغل روغن‌فروشی، پیام‌های امام را منتقل می‌کرد.
حجت‌الاسلام حسنلو خاطرنشان کرد: در برخی موارد، نامه‌های امام درون چوب پنهان می‌شد تا از نگاه مأموران خلافت پنهان بماند. این شیوه‌ها گویای فضای خفقان‌آلود آن دوران است.
چرا عباسیان تا این حد از امام می‌ترسیدند؟
وی در تبیین دلایل دشمنی شدید عباسیان با امام عسکری(ع) افزود: چند عامل باعث این حساسیت بود؛ نخست گسترش روزافزون شیعیان در مناطق مختلف، به‌ویژه در عراق. دوم، مقبولیت کامل امام در میان پیروان و اعتماد مالی آنان به ایشان. سوم، فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی پنهان امام و ارتباطات گسترده ایشان با شیعیان.
این پژوهشگر تاریخ اسلام تصریح کرد: اما مهم‌ترین عامل، تولد فرزند آن حضرت، یعنی حضرت مهدی(عج) بود. خلفای عباسی از طریق روایات متعدد دریافته بودند که مصلح نهایی اسلام، قائم آل محمد(ص)، فرزند امام حسن عسکری(ع) خواهد بود. به همین دلیل به‌شدت مراقب امام بودند و حتی چندین بار تلاش کردند ایشان را به شهادت برسانند.
تلاش علمی و آماده‌سازی شیعه برای دوران غیبت
وی ادامه داد: با وجود تمام فشارها، امام عسکری(ع) فعالیت‌های علمی، فرهنگی و معنوی خود را متوقف نکردند. حوزه‌ای علمی در سامرا اداره می‌کردند و شاگردانی بزرگ تربیت کردند. همچنین شیعیان را برای دوران غیبت آماده ساختند و به آن‌ها سفارش می‌کردند که در برابر ظلم، صبر و استقامت پیشه کنند.
حجت‌الاسلام حسنلو بیان داشت: پشتیبانی مالی از شیعیان مستضعف، تربیت نیروهای مورد اعتماد، استفاده از کرامات و علم غیبی، و راه‌اندازی نظام ارتباطی منظم، از جمله اقدامات ایشان برای حفظ جریان تشیع بود.
شهادت مظلومانه در جوانی
وی گفت: امام حسن عسکری(ع) در سال ۲۶۰ هجری قمری، در سن ۲۸ یا ۲۹ سالگی به دست معتمد عباسی مسموم و به شهادت رسیدند. آن حضرت در سخت‌ترین شرایط تاریخی، دین خدا را حفظ کردند و با ایستادگی در برابر ظلم، زمینه ظهور فرزند گرامی‌شان را فراهم کردند.
این استاد حوزه ابراز داشت: زندگی امام حسن عسکری(ع) الگویی تمام‌عیار از رهبری در دوران بحران و اختناق است. ایشان با صبر، تقوا، تدبیر سیاسی، و ارتباطی هوشمندانه با شیعیان، نه‌تنها پایه‌های تشیع را حفظ کردند، بلکه مقدمات عصر غیبت را نیز به خوبی فراهم کردند.
انتهای پیام/
