پیشنهاد‌های رامتین شهبازی برای کتاب خوان‌ها/ ضرورت توجه به تألیف
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، دوره سی وششم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امروز (چهارشنبه بیست و چهارم اردیبهشت ۱۴۰۴) وارد روز هفتم خود شده است. در همه ادوار برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، علاقه‌مندان به سینما و کتاب‌های سینمایی از جمله مراجعان همیشگی این رویداد فرهنگی بوده و هستند.
در همین ارتباط، رامتین شهبازی نویسنده و منتقد سینمایی در گفت و گو با آنا درباره کتاب‌های تخصصی سینمای مستند و اینکه کدام کتاب‌ها در این دسته قرار می‌گیرند، گفت: هر کتابی که درباره سینمای مستند باشد و به‌صورت تخصصی درباره عناصر این سینما بحث کند، جزو کتاب‌های تخصصی سینمای مستند محسوب می‌شود؛ از مراحل اولیه تولید یک فیلم که چگونگی دستیابی به ایده است تا مراحل بعدی یعنی شیوه‌های تحقیق، مراحل ورود به موضوع، مراحل فنی کار، از کارگردانی، فیلمبرداری تا تدوین و تصحیح رنگ، همه اینها می‌توانند جزو کتاب‌های تخصصی سینمای مستند باشند.
گونه‌های مختلف کتاب‌های سینمایی
او ادامه داد: برخی فکرمی‌کنند تنها کتاب‌هایی که از نظر فنی درباره سینمای مستند مثل کارگردانی یا فیلمبرداری و تدوین آن نوشته شده باشد، به‌عنوان کتاب‌های تخصصی سینمای مستند شناخته می‌شوند درصورتی که ممکن است یک کتاب درباره تاریخ سینمای مستند باشد یعنی مسائل وجوه دانشی سینمای مستند را از منظر مسائل نظری پیگیری می‌کند، همچنین ارتباط و مطالعات میان رشته‌ای با سینمای مستند که به بحث روز تبدیل شده است مثل مقوله انسان‌شناسی و سینمای مستند، جامعه‌شناسی و سینمای مستند، فلسفه سینمای مستند که همگی جزو کتاب‌های تخصصی این رشته محسوب می‌شوند. ما هیچگاه از مطالعات نظری در یک رشته بی نیاز نمی‌شویم، مسائل مختلف روز به روز در حال پیشرفت هستند و اگر نتوانیم با آنها همراه شویم، دور افتاده‌ایم.
این منتقد در پاسخ به این پرسش که باتوجه به اینکه این روز‌ها همه با تلفن همراه خود به مستندسازی می‌پردازند، آیا می‌توان این افراد را مستندساز دانست و کتاب‌های تخصصی این حوزه، علاوه‌بر متخصصان برای اینگونه افراد نیز دارای اهمیت است، تاکید کرد: هر کسی که با تلفن همراه خود فیلم می‌سازد مستندساز به حساب نمی‌آید، مستندسازی و دانش سینمای مستند، مساله‌ای است که یک نفر باید آن را یاد بگیرد، یا با تجربه یا با خواندن کتاب و شرکت در کلاس‌ها. فیلمبرداری از هر چیزی با تلفن همراه حاصل رسانه‌های مجازی‌ست و نمی‌توان به این فیلمبردارها، مستندساز گفت. یک فرد اگر می‌خواهد که مستندساز شود و به این عنوان شناخته شود، لازم است که کتاب‌های اصلی این حوزه را بخواند و از طرف دیگر دائما با کتاب‌هایی که روزانه در دنیا منتشر می‌شوند، به روز شود.
ناشران دولتی و ضرورت حمایت از کتاب‌های سینمایی
شهبازی درباره نقش ناشران دولتی مثل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در حوزه نشر کتاب‌های تخصصی بیان کرد: بازار نشر در ایران بنا به مسائل اقتصادی که وجود دارد، به سختی کار خود را پیش می‌برد، قیمت تمام شده کتاب‌ها خیلی زیاد است و شاید علاقه‌مندان برای خرید کتاب با سختی مواجه شوند، اما مراکز دولتی مثل مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی با ورود به چاپ کتاب در حوزه تخصصی خود، می‌توانند بسیار کمک کنند و بار را از دوش ناشران عمومی بردارند و از طرف دیگر مُهر تاییدی که جایی مثل مرکز گسترش روی کتاب‌های تخصصی می‌زند، طبیعتا مخاطب را با خیال راحت‌تر به سراغ مطالعه این کتاب‌ها می‌فرستد؛ کتاب‌هایی که ترجمه غلط، تألیف اشتباه و موضوع را بد متوجه نشده باشد.
وی تصریح کرد: پایش صحیح کتاب‌ها از سوی شورا‌های مرکز گسترش می‌تواند به انتشار کتابی صحیح و درست منجر شود که مخاطب با خیال راحت آن را انتخاب می‌کند. از طرف دیگر این مرکز با انتشار کتاب وظیفه و نقش فرهنگی خود را ایفا می‌کند و علاوه‌بر تولید مستند در توسعه این دانش، همزمان عمل می‌کند که نکته بسار مهمی‌ست.
این نویسنده افزود: امیدوارم این اتفاق ادامه‌دار باشد و همه مراکز دولتی که به‌صورت تخصصی روی شکل خاصی از فیلم کار می‌کنند، به گسترش مباحث نظری نیز بپردازند. در این راستا شورا‌های تخصصی تشکیل شوند، کتاب‌های مناسب شناسایی شوند و توسط مترجمان خوب به ترجمه برسند. در زمینه تالیف نیز حتما باید شورا‌های پژوهشی وجود داشته باشد که نیاز‌های این حوزه را شناسایی کند و درباره چگونگی تبدیل آن به کتاب، بررسی‌های لازم را انجام دهند، به نویسندگانی سفارش دهند که پژوهشگر هم هستند و می‌توانند مستقلانه در موضوع مورد نظر به پژوهش بپردازند چراکه ما در حوزه تالیف بسیار ضعیف هستیم و نیاز است که این حوزه پرورش یابد.
تآلیف و ترجمه هردو مهم هستند
او درباره اهمیت تالیف خاطرنشان کرد: نویسنده‌ای که به تالیف اثر می‌پردازد، زمانی را صرف می‌کند که شاید دستمزدی که بابت چاپ آن کتاب، به او پرداخت می‌شود، جبران آن تکاپو را نمی‌کند.
نویسنده‌ای که در کنار نویسندگی، شغل دیگری داشته باشد، نمی‌تواند پژوهش پر ثمری را به دست آورد یا زمان طولانی‌تری را صرف این کار می‌کند پس باید جوری این موضوع تامین شود که نویسنده بتواند به‌عنوان شغل اول، یک یا سال وقت بگذارد و کاری ارزشمند تحویل دهد بنابراین طبیعی‌ست که تامین منابع مالی شاید کار دشواری باشد و مرکز گسترش یا دیگر مراکز دولتی نیازمند تامین از جای دیگری باشند.
به گفته شهبازی، ما همیشه نمی‌توانیم مصرف‌کننده دیگران باشیم، یعنی دیگران بنویسند و ما ترجمه کنیم. ترجمه اثر کاری‌ست که به جای خود ارزشمند است، اما هیچگاه تالیف نباید به دلیل مسائل مالی از نظر دور شود، همچنین تالیفی که سفارش داده می‌شود باید با بحث روز سینمای مستند پیش رود و نیازی را در این حوزه پاسخ دهد.
او در پایان درباره کتاب‌های چاپ شده در حوزه سینمای مستند مطرح کرد: خوشبختانه کتاب‌های چاپ شده در حوزه سینمای مستند، باتوجه به نیاز چاپ شده‌اند و چندان سیاهی لشگر در این حوزه نمی‌بینیم. مجموعه کتاب‌هایی که استاد احمد ضابطی جهرمی نوشته است را به علاقه‌مندان توصیه می‌کنم. کتاب «دگرخوانی سینمای مستند» محمدرضا اصلانی «تاریخ نویس سینمای مستند» ترجمه مازیار اسلامی، «مقدمه‌ای بر فیلم مستند» ترجمه محمد تهامی‌نژاد را پیشنهاد می‌کنم. به‌عنوان علاقه‌مند یا فعال حوزه مستند، همه کتاب‌های این حوزه را مطالعه کنید چراکه کتاب‌های نویسندگانی مثل روبرت صافاریان و همایون امامی حاصل تلاش و زیست آنهاست.
لازم به یادآوری است، سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی (ره) ادامه خواهد یافت. همزمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.
انتهای پیام/
