هوش مصنوعی در بانکداری ایران هنوز در مراحل ابتدایی است

همزمان با پیشرفت‌های روزافزون در زمینه هوش مصنوعی و تحول دیجیتال، بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات مالی در تلاش هستند تا خدمات خود را با استفاده از این فناوری‌ها بهبود بخشند. در این گفت‌و‌گو با مجتبی اباذری، فعال صنعت بانکداری و تجارت الکترونیک، به بررسی وضعیت فعلی بانکداری دیجیتال و چالش‌های پیش‌روی آن در ایران پرداخته‌ایم.

آیا بانک‌ها واقعاً به دنبال تحول دیجیتال‌اند یا صرفاً از هوش مصنوعی به‌عنوان یک شعار بازاریابی استفاده می‌کنند؟

تصمیم‌گیرنده در این زمینه متفاوت است. در بحث نئو بانک‌ها هم پیشتر شاهد بودیم که برخی بانک‌ها صرفاً با ارائه فرآیند‌هایی مثل افتتاح حساب غیرحضوری، این عنوان را به خود اختصاص می‌دهند در حالی که مفهوم نئو بانک فراتر از چنین فرآیند‌هایی است. همین وضعیت در خصوص هوش مصنوعی نیز صادق است؛ بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت تصور می‌کنند که تنها با تبدیل داده‌های صوتی به داده‌های متنی می‌توانند به پیاده‌سازی هوش مصنوعی بپردازند، در حالی که فرایند پیاده‌سازی این تکنولوژی بسیار پیچیده‌تر از اینهاست. به‌طور کلی، علیرغم تلاش‌های فراوان در بانک‌ها، هنوز بلوغ خاصی در این زمینه مشاهده نمی‌شود.

اگر روزی مشخص شود که یک مدل هوش مصنوعی باعث تبعیض در اعطای وام یا خدمات مالی شده است، چه کسی پاسخگو خواهد بود؛ بانک، شرکت فناوری یا رگولاتور؟

هوش مصنوعی اساساً بر پایه داده‌ها عمل می‌کند. اگر بانک‌ها و شرکت‌ها داده‌های درستی نداشته باشند، پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز هوش مصنوعی امکان‌پذیر نخواهد بود. برای شروع، لازم است داده‌ها به‌درستی پالایش و مرتب شوند و سپس به پیاده‌سازی این فناوری پرداخت. به همین دلیل، نمی‌توان مقصر خاصی را به‌طور قطعی مشخص کرد. هر فرد یا سازمانی که در فرایند پیاده‌سازی هوش مصنوعی نقش دارد، از جمله شرکت‌های فناوری، باید از چالش‌های موجود آگاه باشد و قبل از شروع، داده‌ها را به‌دقت بررسی کند. در صورت وقوع خطا، مسئولیت به‌طور مشترک به عهده تمامی طرف‌ها خواهد بود.

اگر مشتری به الگوریتم اعتماد نکند، چه چیزی جایگزین این ستون اصلی بانکداری خواهد شد؟

این مسئله همانند هر فناوری جدید دیگری است و ابتدا باید فرهنگ‌سازی لازم انجام شود. به‌عنوان مثال، در گذشته وقتی صحبت از پرداخت‌های اینترنتی می‌شد، بسیاری از افراد به‌ویژه نسل‌های قدیمی‌تر شک و تردید داشتند اما به مرور زمان و با انجام موازات‌سازی و انتقال تدریجی از سیستم‌های سنتی به دیجیتال، این پذیرش افزایش می‌یابد. بنابراین، مهاجرت به سمت هوش مصنوعی باید به‌طور تدریجی و همزمان با حفظ سیستم‌های سنتی انجام شود تا این انتقال به‌راحتی صورت گیرد.

آینده بانکداری در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بانکداری در سطح جهانی به سمت مشاوره حرکت کرده است. بانک‌ها با استفاده از هوش مصنوعی و داده‌ها، به مشتریان مشاوره می‌دهند که در چه زمینه‌هایی سرمایه‌گذاری کنند، پول خود را کجا قرار دهند و چه زمانی برداشت کنند. این روند در ایران نیز در حال وقوع است و پیش‌بینی می‌کنم که در چند سال آینده، بانک‌ها در ایران نیز به این سمت حرکت خواهند کرد.