نقش آثار استاد فرشچیان در جذب زائران مکان‌های مقدس و ۵ پیشنهاد
یوسف نوری رئیس دانشکدگان گردشگری و زیارت دانشگاه آزاد اسلامی در یادداشتی برای خبرگزاری آنا نوشت؛ هنر اسلامی-ایرانی همواره حلقه‌ای پیونددهنده میان زمین و آسمان بوده است. در این میان، نام استاد محمود فرشچیان به عنوان نقاش و مینیاتورگر که توانست روح معنویت و زیبایی را در هم بیامیزد، درخششی بی‌بدیل دارد.
از برجسته‌ترین آثار او، علاوه بر اثر بی بدیل عصر عاشوراست که مقام معظم رهبری در وصف این شاهکار هنری فرمودند؛ «من هر وقت تابلوی آقای فرشچیان را که خود ایشان چند سال قبل به من داده نگاه کرده‌ام، گریه کرده‌ام؛ با این‌که من سینه‌ام پُر است از روضه‌های صبح عاشورا و عصر عاشورا. چه کسی بیشتر از ماها می‌داند که در این‌باره چه نوشته‌اند و چه خوانده‌اند و چه گفته‌اند؟ می‌گویند آدمهایی که اهل این چیزها هستند، خودشان گریه نمی‌کنند؛ ولی ما در عین‌حال که این همه روضه بلدیم، آقای فرشچیان دارد روضه‌یی می‌خواند که ماها را می‌گریاند. این چه هنر پُرفایده و پُرمغز و پُرمعنایی است که یک‌نفر هنرمند می‌تواند این حالت را به وجود بیاورد؟»
از دیگر آثار فاخر زنده یاد استاد فرشچیان، طراحی ضریح‌های مطهر ائمه اطهار (ع) و امامزادگان است که نه تنها بر شکوه معماری حرم‌ها افزوده، بلکه جذابیت معنوی این مکان‌ها را برای زائران دو چندان کرده است. هنر استاد فرشچیان در طراحی ضریح های مطهر، نمونه بی‌نظیری از تلفیق هنر ناب ایرانی با مفاهیم عمیق دینی است. این آثار نه تنها بر زیبایی بصری حرم‌ها افزوده‌اند، بلکه با ایجاد فضایی معنوی، تجربه زیارت را برای زائران به سطحی بالاتر ارتقا داده اند. هنر فرشچیان در این زمینه، میراثی گرانبها برای نسل های حاضر و آینده محسوب می‌شود.
دانشکدگان گردشگری و زیارت دانشگاه آزاد اسلامی با تسلیت فقدان این اسطوره هنر مکتبی به جامعه هنرمندان، اساتید و فرهیختگان جهان اسلام و ایران، در ذیل به اختصار «نقش آثار استاد فرشچیان در جذب زائران اماکن مقدسه» را بررسی کرده است:
در طول تاریخ هنر اسلامی، معدود هنرمندانی توانسته اند همچون استاد محمود فرشچیان، عشق به اهل بیت(ع) را با زیبایی شناسی هنری درآمیزند. طراحی ضریح های مطهر توسط این استاد مسلم نقاشی ایرانی، نه تنها فصل نوینی در هنر مذهبی گشوده، بلکه به عاملی مؤثر در جذب زائران و ایجاد فضایی معنوی تبدیل شده است.
استاد فرشچیان با تسلط بی‌نظیر بر اصول مینیاتور ایرانی و شناخت عمیق از هنر اسلامی، توانست سبکی کاملاً منحصربهفرد خلق کند. در طراحی ضریح‌ها، او از یک سو به اصول سنتی نقاشی ایرانی پایبند بود و از سوی دیگر با نوآوری‌های خود، زبانی جدید در هنر مذهبی ایجاد کرد.
ضریح‌های طراحی‌شده به دست استاد، مانند ضریح حرم امام رضا(ع) و دیگر امامزادگان، فقط یک اثر فلزی یا چوبی نیستند؛ بلکه گویی کتابی مصور از عشق و ارادت به خاندان پیامبر(ص) هستند. خطوط اسلیمی، گل‌های شاه‌عباسی و نقوش ختایی در کارهای او، یادآور بهشت موعود و جلوه‌ای از هنر آسمانی‌اند. ویژگی‌های منحصربهفرد هنر فرشچیان در طراحی ضریح‌های مطهر ازجمله؛ تلفیق سنت و نوآوری، نمادپردازی معنوی و رنگ شناسی معنادار، بستر افزایش جذابیت بصری، تقویت بعد معنوی و فرهنگ و تمدن اسلام و ایران را فراهم آورد. همچنین با اثرات روانشناختی(ایجاد آرامش روانی، کمک به تمرکز ذهنی و تقویت حس معنویت) و فرهنگی(آموزش هنر اصیل از طریق مشاهده، انتقال مفاهیم عمیق به صورت غیرمستقیم، ایجاد علاقه به هنرهای سنتی و جنبه های فرهنگی-تاریخی) زائران را مجذوب کرد.
سبک منحصربهفرد استاد فرشچیان، الهام‌بخش نسل جدیدی از هنرمندان شده که در زمینه‌های مختلف (نقاشی، خوشنویسی، طراحی معماری) به موضوع زیارت و اماکن مقدس پرداخته‌اند. این جریان هنری به رونق فرهنگی زیارت کمک شایانی کرده است
ابعاد تأثیر هنر زنده‌یاد استاد فرشچیان در رونق زیارت:
۱. تجسم بصری مضامین مذهبی و زیارتی
همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند، استاد فرشچیان با خلق آثار هنری عمیق و تأثیرگذار، صحنه‌های زیارت و روایات مذهبی را به‌صورت بصری به نمایش گذاشته است. تابلوهای مشهوری مانند «عصر عاشورا»، «ضامن آهو»(با الهام از امام رضا علیه‌السلام) و «پناه»(با موضوع زیارت حرم ائمه) نه‌تنها در ایران، بلکه در سطح جهانی شناخته شده‌اند. این آثار، زیارت را به‌عنوان یک تجربه معنوی و هنری معرفی کرده‌اند.
۲. احیای هنر سنتی در خدمت زیارت
استاد فرشچیان با تلفیق سبک مینیاتور ایرانی و نقاشی واقع‌گرایانه، هنری نوین خلق کرده که برای مخاطبان امروزی جذاب است. این رویکرد، باعث شده مفاهیم زیارتی و مذهبی در قالب هنری مدرن و قابل‌درک ارائه شود و جوانان را به سمت زیارت و شناخت اماکن مقدس ترغیب کند.
۳. تأثیر در معماری و تزئینات حرم‌ها
برخی از طرح‌های استاد فرشچیان در تزئینات حرم امام رضا(ع) و دیگر اماکن متبرکه استفاده شده‌اند. این نقاشی‌ها، فضای معنوی حرم‌ها را غنی‌تر کرده و به زیارت‌کنندگان کمک می‌کنند تا با عمق بیشتری با فضا ارتباط برقرار کنند.
۴. ترویج فرهنگ زیارت از طریق انتشار آثار
چاپ گسترده آثار استاد فرشچیان در کتاب‌ها، پوسترها و رسانه‌های مختلف، باعث شده مضامین زیارتی به‌صورت غیرمستقیم در میان مردم گسترش یابد. برای مثال، تصویر «عصر عاشورا»، «ضامن آهو» به‌عنوان نمادی از واقعه عاشورا و امام رضا(ع) در بسیاری از خانه‌ها و اماکن مذهبی نصب شده است.
۵. الهام‌بخشی به هنرمندان جوان
سبک منحصربهفرد استاد فرشچیان، الهام‌بخش نسل جدیدی از هنرمندان شده که در زمینه‌های مختلف (نقاشی، خوشنویسی، طراحی معماری) به موضوع زیارت و اماکن مقدس پرداخته‌اند. این جریان هنری به رونق فرهنگی زیارت کمک شایانی کرده است.
۶. تقویت دیپلماسی زیارت
کاربست آثار استاد فرشچیان در اماکن مقدس سایر کشورها و انتشار آثار ایشان در دیگر کشورها، علاوه بر گسترش دیپلماسی زیارت، زمینه تقویت دیپلماسی عمومی را فراهم آورده است.
در پایان به پاس خدمات ارزنده این اسطوره هنری کشورمان موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
۱. برگزاری همایش بین‌المللی نقش آثار استاد فرشچیان در جذب زائران با محور آستان‌های مقدس و دانشگاه آزاد اسلامی.
۲. ثبت آثار فرشچیان به عنوان میراث فرهنگی معنوی
۳. برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی از طراحی‌های ضریح
۴. تدوین کتب تخصصی در تحلیل این آثار
۵. استفاده از اصول هنری فرشچیان در مرمت و طراحی آثار جدید
انتهای پیام/
