عاملی: مرجعیت علمی ایران در گرو نوآوری و نظام‌سازی بومی است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به هدف‌گذاری رهبر انقلاب برای حضور ایران در میان ده قدرت برتر علمی جهان تأکید کرد: دانشگاه‌ها باید با خلاقیت، تولید نظامات کارآمد و روحیه بسیجی، از مصرف‌کننده دانش فراتر روند و پرچمدار تحول علوم انسانی در مسیر پیشرفت کشور شوند.
به گزارش خبرگزاری آنا، سعید رضا عاملی، استاد گروه ارتباطات و مطالعات جهانی دانشگاه تهران و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جریان برگزاری نشست شبکه تخصصی تحول در علوم انسانی بسیج اساتید کشور در مشهد مقدس، با یادآوری نقش بی‌بدیل شهدا و روحیه بسیجی در پیروزی دفاع مقدس، اظهارکرد: همان روحیه‌ای که انقلاب را به پیروزی رساند باید در میدان علم نیز استمرار یابد و سرمایه‌گذار اصلی امنیت و پیشرفت شود.
وی ضمن ادای احترام به شهدای انقلاب، دفاع مقدس و شهیدان جنگ دوازده‌روزه اخیر، خاطرنشان کرد: بسیاری از این شهیدان در جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی علمی دفاع کشور حضور مؤثر داشته‌اند و امروز مسیر علمی کشور ادامه‌دهنده راه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سابقه بیش از یک‌صدساله بحث علوم انسانی اسلامی در جهان اسلام گفت: از زمان تأثیر نظام تجدد و مدرنیته بر جوامع اسلامی، نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی اسلامی آغاز شد و اندیشه‌های بزرگان متعددی از جمله شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر، امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب مکمل یکدیگر در این عرصه‌اند.
استاد دانشگاه تهران و رئیس دانشکده مطالعات جهان تأکید کرد: اندیشه شهید صدر نگاه سیستمی دارد و معتقد است تا زمانی که نظامات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اصلاح نشود تغییر صرف متون و افراد راهگشا نیست: شهید صدر تولید نظامات را اصل می‌دانست.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از برخی رویکردهای سطحی در حوزه تحول علوم انسانی گفت: نمی‌توان صرفاً نظریات علوم انسانی غرب را بازگو کرد و چند روایت و حدیث به آن افزود و نام آن را علوم انسانی اسلامی گذاشت. به همین جهت بود که شهید صدر بر اسلامی‌سازی بنیادین علم تأکید داشت و معتقد بود بدون بازسازی عمیق، تحول واقعی رخ نمی‌دهد.
وی افزود: شهید صدر بین موضوع علم و مذهب علم تمایز قائل بود. ابزار کشف واقعیت را محدود نمی‌کرد و معتقد بود جامعه‌شناسی و علوم ارتباطات می‌تواند واقعیت‌ها را آشکار کند، اما در کنار آن باید جهت‌گیری و مذهب علم نیز تعریف شود زیرا علوم غربی هم بی‌طرف نیستند؛ لیبرالیسم، فمینیسم و پست‌مدرنیسم هر کدام جانبداری خاص خود را دارند و این ایدئولوژی ها بر مسیر علم تاثیرگذار بوده‌اند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بازخوانی دیدگاه امام خمینی(ره) درباره ضرورت استعمارزدایی از دانشگاه‌ها تصریح کرد: امام بر این باور بود که دانشگاه نباید منشأ تداوم نظام سلطه جهانی و توسعه نظام استعماری باشد. بسته شدن دانشگاه‌ها در دوره انقلاب فرهنگی ناشی از همین نگاه بود. امام صرفاً به استعمارزدایی از ذهن بسنده نکرد بلکه بر پالایش نهادهای اجتماعی تأکید داشت.
پژوهشگر برجسته دانشگاه تهران ادامه داد: ویژگی اندیشه امام غایت‌گرایی در علوم است. ایشان معتقد بود همه علوم باید غایت الهی و توحیدی داشته باشند، در غیر این صورت همان علوم می‌تواند منجر به تولید بمب اتم و نابودی بشریت شود. علوم بدون تزکیه نفس به ابزار نیرنگ و تخریب جامعه بدل می‌شوند؛ امام و شهید مطهری بارها بر ضرورت پرورش دانشمند مومن و تزکیه علمی تأکید کرده‌اند.
وی با اشاره به جایگاه رهبر معظم انقلاب در معادلات علمی جهان گفت: رهبر حکیم انقلاب توجه ویژه‌ای به مرجعیت علمی ایران دارند. بیانات ایشان بارها بر وجه قدرتی علم تأکید کرده و رتبه‌های هدف‌گذاری شده مانند قرار گرفتن ایران در میان ده کشور برتر جهان در حوزه نانو و هوش مصنوعی را مطرح کرده‌اند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: نوآوری، خلاقیت و حرکت در مرز دانش را از وظایف اصلی دانشگاه‌ها می‌دانند و معتقدند دانشگاه باید پیوسته نو شود تا مرجع علم باشد نه صرفاً مصرف‌کننده دستاورد دیگران.
عاملی اضافه کرد: در شورای تحول علوم انسانی یکی از اصول چهارگانه ما تبعیت از همین نگاه است تا بتوانیم با خلاقیت و نوآوری در مرز دانش حرکت کنیم.
وی از تلاش‌های پژوهشگران و مدیران حوزه علوم انسانی قدردانی و تأکید کرد: با همت جمعی، همکاری نخبگان و پایبندی به ارزش‌های انقلاب اسلامی، می‌توان روحیه بسیج را در میدان علم استمرار بخشید، نظامات بومی و کارآمد طراحی کرد و ایران را در جایگاه مرجعیت علمی جهان اسلام نشاند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: تحول واقعی در علوم انسانی جز با بازسازی بنیادین ممکن نیست. نگاه جزئی‌نگر منشأ تحول نیست. ما نیازمند یک انگیزه جدید و یا افق گشائی اثر گذار هستیم.
وی دغدغه رهبر معظم انقلاب در باب غایت‌گرایی علوم انسانی را بسیار مهم دانست و افزود: علوم انسانی باید هدفی روشن برای ساخت جامعه‌ای سالم، اسلامی و مبتنی بر شاخص‌های تمدن نوین اسلامی ترسیم کند.
عاملی ادامه داد: رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم سه گزاره محوری دارند: خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی. جامعه‌پردازی همانند کار ظریف زرگری است؛ انسان‌ها چوب یا سنگ نیستند که قالبی ثابت بپذیرند، بلکه باید با شناخت لایه‌های فرهنگی و اجتماعی، جامعه‌ای متناسب با ارزش‌های الهی طراحی کرد.
عاملی مرجعیت قرآن و عترت را محور اصلی تحول دانست: برای درک عمیق حقایق عالم متنی معتبرتر از قرآن وجود ندارد و فرمایشات اهل‌بیت می‌تواند مبنای اصلاح نگاه ما باشد..
او با اشاره به الگوی فکری رهبر انقلاب افزود: دیدگاه‌های رهبر انقلاب الگویی دقیق برای تحول علوم انسانی فراهم کرده است. از جمله هشدار ایشان در سال ۸۸ درباره وضعیت فارغ‌التحصیلان علوم انسانی و ضرورت آمایش آموزش عالی کشور است.
وی بومی‌سازی را هم‌سنگ اسلامی‌سازی علوم دانست و گفت: ژاپنی‌ها همزمان با گشودن دروازه‌های کشور به روی جهان، علم وارداتی را با نیاز بومی همزیست کردند. بومی سازی در جمهوری اسلامی ایران، یعنی سازگار کردن علم و پیشرفت با نیازهای جمهوری اسلامی ایران.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه کتاب مرجع بدون تقاضا مرجعیت پیدا نمی‌کند گفت: دانشگاه را نمی‌توان با دستور به سمت تحول برد. باید انگیزه، نیاز و مدل فکری کارآمد شکل بگیرد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از تشکیل کارگروه‌های ویژه فناوری علوم انسانی خبر داد و تصریح کرد: فناوری فقط هواپیما و خودرو نیست؛ فناوری نرم می‌تواند سازه‌های فکری و الگوریتم‌های اجتماعی تولید کند و بی‌نظمی، فرهنگ مصرف‌گرایی و ضعف مسئولیت‌پذیری را شکل دهد و خلق ارزش های پیشرفت گرا و تامین کننده سلامت و شکوفائی اجتماعی را خلق کند.
عاملی با ذکر نمونه‌هایی از فرهنگ نظافت و سلامت، نظام و استفاده غیرمصرفانه از منابع، قوم‌گرایی سازمانی و مقاومت در برابر تغییر گفت: تحول نیازمند روح همکاری، همدلی و تفکر جزئی‌نگر دقیق است. دشمنان انقلاب در جزئیات سرمایه‌گذاری کرده‌اند و ما هم باید جزئی‌کار و نظام‌مند باشیم.
وی سپس بر اهمیت آموزش و پرورش به‌عنوان نقطه آغاز تحول تأکید کرد و اظهار داشت: تحول از دانشگاه آغاز نمی‌شود؛ آموزش و پرورش قوی، فرهنگ و حکمرانی الهی را شکل می‌دهد و در واقع از دوران کودکی آغاز می‌شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی کتاب انسان ۲۵۰ ساله رهبر انقلاب را نقشه راهی برای فهم معنویت، کارآمدسازی فرهنگ اهل‌بیت و حکمرانی سیاسی دانست و گفت: تحول علوم انسانی باید در این افق بلند تعریف شود تا به پیشرفت واقعی جمهوری اسلامی بینجامد.
در پایان وی از فرهنگ رضوی بعنوان سرمایه اجتماعی سخن گفت و تاکید کرد، امام رضا علیه السلام فرهنگ استدلال، تعامل و گفتگوی با دیگران و توجه به نیازمندان و پرهیز دادن از نگاه های تخریب را با عمق و اثرگذاری بالا دنبال کرد و منشاء شکل گیری مکتب خراسان شد که متبی پویا و دارای اختصاصات تمدنی بالا و والاست.
وی ضمن ادای احترام به شهدای انقلاب، دفاع مقدس و شهیدان جنگ دوازده‌روزه اخیر، خاطرنشان کرد: بسیاری از این شهیدان در جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی علمی دفاع کشور حضور مؤثر داشته‌اند و امروز مسیر علمی کشور ادامه‌دهنده راه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سابقه بیش از یک‌صدساله بحث علوم انسانی اسلامی در جهان اسلام گفت: از زمان تأثیر نظام تجدد و مدرنیته بر جوامع اسلامی، نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی اسلامی آغاز شد و اندیشه‌های بزرگان متعددی از جمله شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر، امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب مکمل یکدیگر در این عرصه‌اند.
استاد دانشگاه تهران و رئیس دانشکده مطالعات جهان تأکید کرد: اندیشه شهید صدر نگاه سیستمی دارد و معتقد است تا زمانی که نظامات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اصلاح نشود تغییر صرف متون و افراد راهگشا نیست: شهید صدر تولید نظامات را اصل می‌دانست.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از برخی رویکردهای سطحی در حوزه تحول علوم انسانی گفت: نمی‌توان صرفاً نظریات علوم انسانی غرب را بازگو کرد و چند روایت و حدیث به آن افزود و نام آن را علوم انسانی اسلامی گذاشت. به همین جهت بود که شهید صدر بر اسلامی‌سازی بنیادین علم تأکید داشت و معتقد بود بدون بازسازی عمیق، تحول واقعی رخ نمی‌دهد.
وی افزود: شهید صدر بین موضوع علم و مذهب علم تمایز قائل بود. ابزار کشف واقعیت را محدود نمی‌کرد و معتقد بود جامعه‌شناسی و علوم ارتباطات می‌تواند واقعیت‌ها را آشکار کند، اما در کنار آن باید جهت‌گیری و مذهب علم نیز تعریف شود زیرا علوم غربی هم بی‌طرف نیستند؛ لیبرالیسم، فمینیسم و پست‌مدرنیسم هر کدام جانبداری خاص خود را دارند و این ایدئولوژی ها بر مسیر علم تاثیرگذار بوده‌اند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بازخوانی دیدگاه امام خمینی(ره) درباره ضرورت استعمارزدایی از دانشگاه‌ها تصریح کرد: امام بر این باور بود که دانشگاه نباید منشأ تداوم نظام سلطه جهانی و توسعه نظام استعماری باشد. بسته شدن دانشگاه‌ها در دوره انقلاب فرهنگی ناشی از همین نگاه بود. امام صرفاً به استعمارزدایی از ذهن بسنده نکرد بلکه بر پالایش نهادهای اجتماعی تأکید داشت.
پژوهشگر برجسته دانشگاه تهران ادامه داد: ویژگی اندیشه امام غایت‌گرایی در علوم است. ایشان معتقد بود همه علوم باید غایت الهی و توحیدی داشته باشند، در غیر این صورت همان علوم می‌تواند منجر به تولید بمب اتم و نابودی بشریت شود. علوم بدون تزکیه نفس به ابزار نیرنگ و تخریب جامعه بدل می‌شوند؛ امام و شهید مطهری بارها بر ضرورت پرورش دانشمند مومن و تزکیه علمی تأکید کرده‌اند.
وی با اشاره به جایگاه رهبر معظم انقلاب در معادلات علمی جهان گفت: رهبر حکیم انقلاب توجه ویژه‌ای به مرجعیت علمی ایران دارند. بیانات ایشان بارها بر وجه قدرتی علم تأکید کرده و رتبه‌های هدف‌گذاری شده مانند قرار گرفتن ایران در میان ده کشور برتر جهان در حوزه نانو و هوش مصنوعی را مطرح کرده‌اند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: نوآوری، خلاقیت و حرکت در مرز دانش را از وظایف اصلی دانشگاه‌ها می‌دانند و معتقدند دانشگاه باید پیوسته نو شود تا مرجع علم باشد نه صرفاً مصرف‌کننده دستاورد دیگران.
عاملی اضافه کرد: در شورای تحول علوم انسانی یکی از اصول چهارگانه ما تبعیت از همین نگاه است تا بتوانیم با خلاقیت و نوآوری در مرز دانش حرکت کنیم.
وی از تلاش‌های پژوهشگران و مدیران حوزه علوم انسانی قدردانی و تأکید کرد: با همت جمعی، همکاری نخبگان و پایبندی به ارزش‌های انقلاب اسلامی، می‌توان روحیه بسیج را در میدان علم استمرار بخشید، نظامات بومی و کارآمد طراحی کرد و ایران را در جایگاه مرجعیت علمی جهان اسلام نشاند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: تحول واقعی در علوم انسانی جز با بازسازی بنیادین ممکن نیست. نگاه جزئی‌نگر منشأ تحول نیست. ما نیازمند یک انگیزه جدید و یا افق گشائی اثر گذار هستیم.
وی دغدغه رهبر معظم انقلاب در باب غایت‌گرایی علوم انسانی را بسیار مهم دانست و افزود: علوم انسانی باید هدفی روشن برای ساخت جامعه‌ای سالم، اسلامی و مبتنی بر شاخص‌های تمدن نوین اسلامی ترسیم کند.
عاملی ادامه داد: رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم سه گزاره محوری دارند: خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی. جامعه‌پردازی همانند کار ظریف زرگری است؛ انسان‌ها چوب یا سنگ نیستند که قالبی ثابت بپذیرند، بلکه باید با شناخت لایه‌های فرهنگی و اجتماعی، جامعه‌ای متناسب با ارزش‌های الهی طراحی کرد.
عاملی مرجعیت قرآن و عترت را محور اصلی تحول دانست: برای درک عمیق حقایق عالم متنی معتبرتر از قرآن وجود ندارد و فرمایشات اهل‌بیت می‌تواند مبنای اصلاح نگاه ما باشد..
او با اشاره به الگوی فکری رهبر انقلاب افزود: دیدگاه‌های رهبر انقلاب الگویی دقیق برای تحول علوم انسانی فراهم کرده است. از جمله هشدار ایشان در سال ۸۸ درباره وضعیت فارغ‌التحصیلان علوم انسانی و ضرورت آمایش آموزش عالی کشور است.
وی بومی‌سازی را هم‌سنگ اسلامی‌سازی علوم دانست و گفت: ژاپنی‌ها همزمان با گشودن دروازه‌های کشور به روی جهان، علم وارداتی را با نیاز بومی همزیست کردند. بومی سازی در جمهوری اسلامی ایران، یعنی سازگار کردن علم و پیشرفت با نیازهای جمهوری اسلامی ایران.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه کتاب مرجع بدون تقاضا مرجعیت پیدا نمی‌کند گفت: دانشگاه را نمی‌توان با دستور به سمت تحول برد. باید انگیزه، نیاز و مدل فکری کارآمد شکل بگیرد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از تشکیل کارگروه‌های ویژه فناوری علوم انسانی خبر داد و تصریح کرد: فناوری فقط هواپیما و خودرو نیست؛ فناوری نرم می‌تواند سازه‌های فکری و الگوریتم‌های اجتماعی تولید کند و بی‌نظمی، فرهنگ مصرف‌گرایی و ضعف مسئولیت‌پذیری را شکل دهد و خلق ارزش های پیشرفت گرا و تامین کننده سلامت و شکوفائی اجتماعی را خلق کند.
عاملی با ذکر نمونه‌هایی از فرهنگ نظافت و سلامت، نظام و استفاده غیرمصرفانه از منابع، قوم‌گرایی سازمانی و مقاومت در برابر تغییر گفت: تحول نیازمند روح همکاری، همدلی و تفکر جزئی‌نگر دقیق است. دشمنان انقلاب در جزئیات سرمایه‌گذاری کرده‌اند و ما هم باید جزئی‌کار و نظام‌مند باشیم.
وی سپس بر اهمیت آموزش و پرورش به‌عنوان نقطه آغاز تحول تأکید کرد و اظهار داشت: تحول از دانشگاه آغاز نمی‌شود؛ آموزش و پرورش قوی، فرهنگ و حکمرانی الهی را شکل می‌دهد و در واقع از دوران کودکی آغاز می‌شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی کتاب انسان ۲۵۰ ساله رهبر انقلاب را نقشه راهی برای فهم معنویت، کارآمدسازی فرهنگ اهل‌بیت و حکمرانی سیاسی دانست و گفت: تحول علوم انسانی باید در این افق بلند تعریف شود تا به پیشرفت واقعی جمهوری اسلامی بینجامد.
در پایان وی از فرهنگ رضوی بعنوان سرمایه اجتماعی سخن گفت و تاکید کرد، امام رضا علیه السلام فرهنگ استدلال، تعامل و گفتگوی با دیگران و توجه به نیازمندان و پرهیز دادن از نگاه های تخریب را با عمق و اثرگذاری بالا دنبال کرد و منشاء شکل گیری مکتب خراسان شد که متبی پویا و دارای اختصاصات تمدنی بالا و والاست.
انتهای پیام/
ارسال نظر
نظر سنجی
آیا سرفصل های درسی در مدارس و دانشگاه‌ها نیاز به بازنگری دارد؟