غاری در ازبکستان نظریه‌های مربوط به خاستگاه کشاورزی را به چالش می‌کشد
یافته‌ای تازه در ازبکستان نشان می‌دهد که ریشه‌های کشاورزی بسیار فراتر از هلال حاصلخیز امتداد داشته است. ظهور کشاورزی در دوران نوسنگی نقطه عطفی در توسعه فرهنگ بشری به شمار می‌رود. در حالی که پژوهشگران بر این باورند که شیوه‌های کشاورزی به طور مستقل در چندین منطقه از جمله آفریقا، قاره آمریکا و شرق آسیا پدید آمده است؛ اما خاستگاه محصولات اصلی همچون گندم، جو و حبوبات همواره به هلال حاصلخیز نسبت داده شده است.
در منطقه گفته شده، گروهی موسوم به ناتوفیان حدود ۱۰ هزار سال پیش شروع به برداشت غلات وحشی کردند؛ اما پژوهش میان‌رشته‌ای جدیدی نشان می‌دهد که دست‌کم ۹۲۰۰ سال پیش، جوامعی که گستره جغرافیایی آنها در جهت شمال و شرق تا جنوب ازبکستان را در بر می‌گرفت نیز با استفاده از تیغه‌های داس، به برداشت جو خودرو می‌پرداختند.
این کشف نشان می‌دهد که رفتار‌های فرهنگی که به شکل‌گیری و توسعه کشاورزی کمک کرده‌اند، بسیار گسترده‌تر از آن چیزی بوده که تاکنون تصور می‌شد و نظریه‌هایی را که کشاورزی را صرفا پاسخی به فشار‌های اقلیمی یا رشد جمعیت می‌دانستند، به چالش می‌کشد.
غار تودا؛ مرکز کاوش‌های تازه
این کشف از دل کاوش‌های غار «تودا» در دره سرخان‌دریا در جنوب ازبکستان به دست آمده است. این کاوش‌ها از سوی تیمی بین‌المللی به سرپرستی «شین‌یینگ ژو» (Xinying Zhou) از مؤسسه دیرین‌شناسی مهره‌داران و دیرین‌انسان‌شناسی پکن و تحت نظارت «فرهاد مقصودوف»، مدیر مؤسسه باستان‌شناسی سمرقند انجام شد.
در قدیمی‌ترین لایه‌های این غار، ابزار‌های سنگی، زغال و بقایای گیاهی حفظ شده به دست آمد. تجزیه وتحلیل‌های باستان گیاه‌شناسی نشان داد که ساکنان این غار جو خودرو را از دره‌های اطراف جمع‌آوری می‌کردند. بقایای گیاهی دیگر شامل پوست پسته و دانه سیب بود. بررسی ابزار‌ها که عمدتا شامل تیغه‌ها و تراشه‌های آهکی می‌شد، نشان داد الگو‌های سایشی روی آنها، نشان‌دهنده استفاده برای بریدن علف و گیاهان است که با شواهد بدست‌آمده از مکان‌های مرتبط با فعالیت‌های کشاورزی اولیه مطابقت دارد.
بازاندیشی در گذار به کشاورزی
شینینگ می‌گوید: «این کشف باید نگاه دانشمندان به گذار از غذایابی به کشاورزی را تغییر دهد؛ زیرا نشان می‌دهد که رفتار‌های گذار به کشاورزی بسیار گسترده بوده‌اند». «رابرت اسپنگلر» از مؤسسه «ماکس پلانک در امور علوم تاریخ انسان» نیز می‌افزاید: «این شکارگران و جستجوگران غذا در باستان، از پیش درگیر رفتار‌های فرهنگی بودند که نهایتا به پیدایش کشاورزی انجامید. پژوهش‌های روز افزون نشان می‌دهد که اهلی‌سازی بدون قصد آگاهانه انسانی رخ داده و این یافته که مردم به‌طور مداوم رفتار‌هایی را پیش می‌بردند که به کشاورزی منتهی شد، این دیدگاه را تقویت می‌کند».
تیم تحقیقاتی به بررسی میزان رواج این رفتار‌ها در آسیای مرکزی در این دوره زمانی ادامه خواهد داد. همچنین پژوهشگران در حال بررسی این احتمال هستند که دانه‌های یافت شده ممکن است نخستین نمونه‌های کشتِ عمدیِ جو باشد، هرچند این جو از نظر ریخت‌شناسی هنوز ویژگی‌های گیاه وحشی را حفظ کرده است. اگر این دانه‌ها کشت شده باشند، می‌تواند نشان‌دهنده آغازِ مستقلِ کشاورزی در این منطقه باشد یا اینکه سنت‌های هلال حاصلخیز بسیار زودتر از آنچه پیش‌تر فکر می‌کردیم، به شرق گسترش یافته‌اند. در هر دو حالت، پژوهش‌های آینده شکاف‌های بسیاری در درک ما از تاریخ بشر را پر خواهد کرد.
این مطلب با استفاده از گزارش منتشر شده در «سایتکدیلی» (SciTechDaily) تهیه شده است.
انتهای پیام/
