شوک روانی در تشک؛ تزریق ذهنیت قهرمانی به ملی‌پوشان فرنگی‌کار برای نبرد در لس‌آنجلس
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در کارزار پرتلاطم ورزش قهرمانی، جایی که عرق و اراده در هم می‌آمیزند و رویاها در میدان رقابت شکل می‌گیرند، دستیابی به اوج عملکرد فراتر از مرزهای آمادگی جسمانی و تکنیکی است. در این مسیر پرفراز و نشیب، ذهن ورزشکار، همچون سکانداری ماهر، کشتی وجود او را در دریای چالش‌ها و فرصت‌ها هدایت می‌کند.
روانشناسی ورزشی به‌عنوان علمی نوین و پویا با ارائه ابزارها و تکنیک‌های کارآمد به ورزشکاران کمک می‌کند تا ذهن خود را به سلاحی قدرتمند تبدیل کرده و از تمام ظرفیت‌های وجودی خود بهره ببرند.
در این میان، کشتی فرنگی به‌عنوان یکی از رشته‌های پرافتخار و ریشه‌دار ورزش ایران که افتخارات بسیاری در مسابقات جهانی و المپیک کسب کرده، همواره نیازمند توجه ویژه به ابعاد روانی ورزشکاران بوده است.
فشارهای ناشی از رقابت‌های سنگین، انتظارات بالای جامعه، دوری از خانواده و تمرینات طاقت‌فرسا، همگی می‌توانند بر ذهن و روان کشتی‌گیران تأثیر منفی گذاشته و عملکرد آنان را تحت‌الشعاع قرار دهند.
خبرنگار آنا در گفتوگوی اختصاصی با حسین سلطانی عضو هیئت علمی و مدیر گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه و روانشناس رسمی تیم ملی کشتی فرنگی کشورمان، دریچه‌ای نو به دنیای پیچیده ذهن کشتی‌گیران گشوده است.
در گفتوگو با روانشناس رسمی تیم ملی کشتی فرنگی به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی فرنگی‌کاران تیم ملی می‌پردازیم و راهکارهای عملی و موثری را برای حفظ انگیزه، افزایش اعتماد به نفس، مدیریت استرس و ارتقای عملکرد ذهنی آن‌ها ارائه خواهیم کرد؛ از اهمیت برقراری ارتباط عمیق و صمیمانه با ورزشکاران و جلب اعتماد آنان تا نقش تعیین‌کننده هدف‌گذاری و پذیرش شکست در مسیر قهرمانی، تمامی زوایای پنهان و آشکار روانشناسی ورزشی در این گفتگو مورد واکاوی قرار می‌گیرند.
این گفتوگو نه‌تنها برای ورزشکاران و مربیان کشتی فرنگی، بلکه برای فعالان و علاقه‌مندان به ورزش، حاوی نکات ارزشمند و آموزنده‌ای است که می‌تواند آنان را در مسیر موفقیت و تعالی یاری رساند.
گپ و گفت آنا با سلطانی روانشناس تیم ملی کشتی فرنگی در پی می‌آید:
روانشناسی ورزشی؛ فراتر از تشک کشتی
آنا: با توجه به اهمیت ارتباط با ورزشکاران در روانشناسی ورزشی، چگونه توانستید با فرنگی‌کاران تیم ملی ارتباط برقرار کرده و دانش روانشناسی خود را برای حفظ آمادگی ذهنی و مدیریت استرس در اختیار این ورزشکاران قرار دهید تا نظر فدراسیون و مربیان را جلب کند؟
سلطانی: مهم‌ترین نکته درراستای معاشرت و ارتباط عمیق با ورزشکاران و به‌طور خاص کشتی‌گیران آن هم در رده سنی بزرگسالان و آموزش مهارت‌های روانشناسی ارتباط با آنان است.
ارتباط با ورزشکاران نکته خیلی مهمی است و براساس گفته حسن رنگرز سرمربی تیم ملی کشتی فرنگی و سایر مربیان، روانشناسان زیادی به تیم ملی رفت و آمد داشتند، اما نتوانستند آنگونه که باید و شاید با تک‌تک کشتی‌گیران ارتباط مناسبی برقرار کنند و حتی با فرنگی‌کاران تیم ملی صحبتی هم انجام نشده بود.
آنا: واقعاً؟
سلطانی: بله. موقعی که یک روانشناس نتواند با ملی‌پوشان کشتی فرنگی ارتباط مناسبی برقرار کند، قطعاً نخواهد توانست در رسالتی که دارد موفق باشد.
براین اساس، کاری که کردم اینکه به محض انتخاب به‌عنوان روانسناس رسمی تیم ملی کشتی فرنگی (سال گذشته به این سمت انتخاب شدم) مدت دو ماه وقت گذاشتم تا بتوانم اعتماد کشتی‌گیران را نسبت به فدراسیون و مربیان جلب کنم، چراکه لازمه یک ارتباط درست با یک ورزشکار حرفه‌ای و قهرمان کشور جلب اعتماد است.
بالاخره یک کشتی‌گیر ممکن است رازهای زندگی خود را در اختیار من (روانشناس) بگذارد و مسائل روانشناختی یا مهارت‌های روانی هم فقط به کشتی و تشک کشتی ارتباط نداره و ورزشکار ممکن است در جامعه و خانواده با مشکلات و چالش‌های دیگری مواجه باشد و همین مسئله ممکن است به ورزش حرفه‌ای آن ورزشکار آسیب وارد کند.
آنا: در مدتی که به‌عنوان روانشناس تیم ملی کشتی فرنگی مشغول به کار هستید توانسته‌اید در وهله نخست اعتماد فرنگی‌کاران تیم ملی را جلب کنید؟
سلطانی: برای این کار دو ماه زمان گذاشتم و تقریباً توانسته‌ام اعتماد فرنگی‌کاران را جلب کنم و ارتباط بسیار خوبی با کشتی‌گیران فرنگی‌کار تیم ملی داشته‌ام.
برخی فرنگی‌کاران بودند که با کمتر کسی ارتباط برقرار می‌کردند و خیلی کم‌حرف بودند، اما بحمدالله ارتباط برقرار شد.
آنا: روش آنالیز فرنگی‌کاران تیم ملی چگونه است، آیا برنامه روانشناختی جداگانه‌ای برای هر ورزشکار درنظر می‌گیرید یا این برنامه‌ها گروهی است؟
سلطانی: هر ورزشکار براساس نیاز خود برنامه روانشناختی مجزایی دارد، به‌طوری‌که با هر فرنگی‌کار تیم ملی غربالگری روانشناختی ذهنی انجام می‌دهیم و نخستین کار بعد از برقراری ارتباط با ورزشکاران روانشناختی ذهنی است و ورزشکاران را کاملاً به لحاظ ذهنی، روانشناختی، تکنیکی و تاکتیکی مرتبط با مسائل روانشناسی آنالیز کردم و براساس روانشناختی به‌صورت فردی، تخصصی و شخصی برای هر کشتی‌گیر یک برنامه تمرینات ذهنی و روانشناختی جداگانه داشتم.
به‌عنوان مثال برای ۱۰ وزن و ۱۰ کشتی‌گیر برنامه تخصصی روانشناختی ذهنی درنظر گرفتیم تا کشتی‌گیران تمرینات و آموزش‌ها را به صورت گروهی تمرین کنند.
البته بیشتر فرنگی‌کاران در زمان انفرادی که بیکار هستند، صبح زود، قبل از خواب، قبل از تمرین برنامه‌های روانشناختی ذهنی را انجام می‌دهند و برای این قبیل ورزشکاران ذهنیت ورزشی درست کردیم.
یکی از مسائلی که روی مهارت‌های روانی ورزشکاران تأثیر خیلی زیادی دارد ذهنیت ورزشی است، بالاخره افکار و نگرش‌هایی که از کودکی داشتیم موجب شده تا بسیاری از آموزش‌های روانشناختی را ناقص دریافت کنیم و به‌درستی به ما آموزش داده نشده است.
مثال دیگری می‌زنم، یکی از مسائلی که بسیاری از کشتی‌گیران را در سطح حرفه‌ای اذیت می‌کند پذیرش باخت است که همان پذیرش را شامل می‌شود.
بسیاری از ورزشکاران طاقت و تحمل باخت را ندارند، در حالی که به‌لحاظ روانشناختی تأکید می‌کنند شکست یک آجر پیشرفت است، یعنی هر شکستی که یک ورزشکار متحمل می‌شود در حال چینش آجری از پیشرفت است، البته این در صورتی است که ورزشکار از شکست‌های خود درس و عبرت بگیرد.
حلقه گمشده ورزش قهرمانی چیست؟
آنا: چگونه به کشتی‌گیران کمک می‌کنید تا از شکست درس بگیرند و نقاط ضعف و قوت خود را برای بهبود عملکرد شناسایی کنند و از چه تکنیک‌هایی برای این فرآیند استفاده می‌کنید؟
سلطانی: به‌عنوان روانشناس اعتقاد داریم همانطور که پیروزی به یک ورزشکار کمک می‌کند شکست هم می‌تواند به او کمک کند، اما شکست‌هایی که از آن درس و عبرت بگیرد و نقطه ضعف خود را برطرف کند و نقطه قوتش را تقویت کند.
ما روانشناسان معتقدیم دستیابی به مثلث قهرمانی یا رسیدن به بالاترین سطوح اجرا دارای سه مولفه است، نخست، ضلع تکنیکی و تاکتیکی، آمادگی جسمانی و تمرینات با وزنه، دومین ضلع جلوگیری از آسیب‌های ورزشی و ضلع سوم مهارت‌های روانشناسی که متأسفانه مربیان تیم‌ها و رشته‌های مختلف فقط به موضوع تکنیکی، تاکتیکی و آمادگی جسمانی توجه کرده و دنبال تقویت آن هستند و به مقوله تکنیک‌های روانشناسی توجه چندانی نمی‌کنند.
معتقدم حلقه گمشده در ورزش قهرمانی ما روانشناسی ورزشی است و اگر تیم‌ها و در رأس آن باشگاه‌ها نه فقط رشته کشتی، بلکه همه رشته‌ها به روانشناسی ورزشی اهمیت بدهند در دنیا سرآمد خواهیم بود، چراکه قالب تیم‌های دنیا بی‌سر و صدا از روانشناسان ورزشی استفاده می‌کنند و اطلاع‌رسانی هم نمی‌کنند، اما متأسفانه در ورزش قهرمانی ایران اسم روانشناس ورزشی که به میان آورده می‌شود کناره می‌روند.
ما روانشناسان معتقدیم دستیابی به مثلث قهرمانی یا رسیدن به بالاترین سطوح اجرا دارای سه مولفه است، نخست، ضلع تکنیکی و تاکتیکی، آمادگی جسمانی و تمرینات با وزنه، دوم جلوگیری از آسیب‌های ورزشی و ضلع سوم مهارت‌های روانشناسی که مربیان تیم‌ها و رشته‌های مختلف فقط به موضوع تکنیکی، تاکتیکی و آمادگی جسمانی توجه کرده و دنبال تقویت آن هستند و به مقوله تکنیک‌های روانشناسی توجه چندانی نمی‌کنند
متأسفانه هنوز به‌عنوان یک فرهنگ و مهارت کلیدی که روانشناسان می‌توانند ورزشکارانشان را به بالاترین سطح برسانند اعتقاد نداریم و لازم است این فرهنگ‌سازی صورت بگیرد، البته این فرهنگ‌سازی نسبت به گذشته خیلی بهتر شده، اما هنوز به نقطه کامل نرسیده‌ایم و باید این نگرش و فرهنگ در کشورمان بیشتر حاکم شود.
آنا: با توجه به فشار روانی بالایی که ورزشکاران حرفه‌ای دریافت می‌کنند چه راهکارهایی برای حفظ انگیزه بلند و کوتاه‌مدت فرنگی‌کاران تیم ملی و جلوگیری از فرسودگی روانی این ورزشکاران دارید؟
سلطانی: سوال خوبی پرسیدید. در ورزش قهرمانی ورزشکاران مدت ۶ تا ۸ ماه در اردوهای سنگین به سر می‌برند که دور از خانواده هستند، بنابراین محیط خشک و رقابتی اردوهای ورزشی ممکن است روی انگیزه فرنگی‌کاران تأثیر منفی بگذارد و دوری از خانواده‌ها، عدم تفریح و حضور در اجتماع هم آنان را دچار فرسودگی روانی و ذهنی کند.
یکی از راهکارهای اساسی برای جلوگیری از فرسودگی ذهنی فرنگی‌کاران آموزش مهارت‌های روانی و مهارت‌های زندگی است و در حین اینکه فرنگی‌کاران در اردو به سر می‌برند باید مهارت‌های روانی و مهارت‌های زندگی را آموزش ببینند و برنامه‌های تفریحی خوبی برای این ورزشکاران تدارک دیده شود و گاهی سینما رفته و در جامعه حضور داشته باشند.
برنامه‌های تفریحی می‌تواند کمک بسیار خوبی برای فرنگی‌کاران باشد که خارج از اردو و صدالبته کنترل شده باشند، خوشبختانه فدراسیون کشتی تمهیدات بسیار خوبی اندیشیده و محیط ورزشی فرنگی‌کاران تیم ملی دارای مکانات بسیار خوبی است، ضمن اینکه کشتی‌گیران در اتاق هتل ۵ ستاره هستند و لطف علیرضا دبیر رئیس فدراسیون کشتی، ورزشکاران از رستوران گرفته تا محل تمرین دارای امکان خوبی هستند و حتی سالن‌های تمرینی ورزشکاران دارای جذابیت است؛ از استخر و سالن‌های بدنسازی بسیار پیشرفته و ورزشکاران می‌توانند از سایر امکانات تفریحی هم استفاده کنند و این امکانات روحیه فرنگی‌کاران را شاداب می‌کند.
پیشنهادم این است که سایر فدراسیون‌ها هم با الگوبرداری از فدراسیون کشتی که پرامکانات‌ترین و بهترین فدراسیون است، ورزشکاران خود را که ممکن است در محیط بسته تمرین داشته باشند روحیه ورزشکاران خود را حفظ کنند، چراکه ورزشکاران در محیط بسته تمرین می‌کنند و در واقع غربال هستند و کسی اجازه ورود و خروج به کمپ‌ها را ندارد.
همانطور که گفتم امکانات تفریحی بسیار خوبی برای ورزشکاران تدارک دیده شده و این می تواند انگیزه فرنگی‌کاران را برای تمرین چندین برابر کند.
تأمین مالی ملی‌پوشان مکمل هدف‌گزینی
آنا: با توجه به اینکه کمتر از سه سال به المپیک ۲۰۲۸ لس‌آنجلس آمریکا زمان داریم، چه استراتژی‌های روانشناختی خاصی برای آماده‌سازی ذهنی و روانی فرنگی‌کاران تیم ملی در نظر گرفته‌اید تا آنان بتوانند در این رویداد مهم به اوج عملکرد خود برسند و با فشار رقابت مقابله کنند؟
سلطانی: مهم‌ترین موضوع هدف‌گزینی است، به‌طوری‌که هدف گزینه است و برای تک‌تک فرنگی‌کاران کشورمان یک برنامه هدف‌گزینی گذاشتیم.
آنا: برنامه هدف‌گزینی کوتاه مدت است یا بلندمدت؟
سلطانی: برنامه هدف‌گزینی متشکل از کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است، البته خواسته ناخواسته المپیک ۲۰۲۸ لس آنجلس آمریکا به فرنگی‌کاران تیم ملی انگیزه لازم را می‌دهد و زمانی که هر کدام از ورزشکاران یک برنامه هدف‌گزینی داشته باشند و بر مبنای آن جلو بروند این در پوشش کاهش انگیزه ورزشکاران موثر خواهد بود.
تأمین مالی ورزشکاران می‌تواند انگیزه اصلی باشد و خوشبختانه فدراسیون کشتی حامی کشتی‌گیران بوده و ورزشکاران در مقایسه با گذشته شرایط ماسبی به‌لحاظ مالی دارند و همین عامل انگیزشی بسیار مهمی برای قهرمانی ملی‌پوشان کشتی فرنگی در المپیک ۲۰۲۸ لس آنجلس آمریکاست.
البته ورزشکاران در مسابقاتی که به‌عنوان قهرمانی می‌رسند، پاداش‌هایی از سوی فدراسیون کشتی دریافت می‌کنند و این برای حفظ انگیزه و آرامش ورزشکارتن بسیار مهم است.
همانطور که گفتم ذهنیت ورزشی موضوع بسیار مهمی است که برای هرکدام از ورزشکاران یک ذهنیت قهرمانی گذاشتیم و یکی از بخش‌های مهم ذهنیت قهرمانی که فرنگی‌کاران باید مطالعه کنند حفظ انگیزه و برانگیختگی لازم برای تمرین کردن و مسابقه دادن است.
آنا: و سخن پایانی...
سلطانی: از شما و مجموعه خبرگزاری آنا که اخبار علمی را نشر داده و حامی ورزشکاران تیم ملی هستید قدردانی می‌کنم، مصاحبه تخصصی خوبی باهم داشتیم و اینکه از دریچه علم روانشناسی موضوع مربوط به ملی‌پوشان فرنگی‌کار را بررسی کردید بسیار خوب بود.
با توجه به تجارب و دانشی که دارم، تلاش می‌کنم پرچم دانشگاه آزاد اسلامی را در فدراسیون کشتی بالا نگه دارم.
انتهای پیام/
