مهاجرین افغانستانی؛ فرصتی برای تقویت پیوندهای تمدنی و فرهنگی ایران و افغانستان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، محمدهادی همایون، استاد دانشگاه امام صادق(ع) و معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی در ابتدای سخنرانی خود در نشست تخصصی بررسی نقش مهاجرین افغانستانی در ایران با اشاره به تجربه تمدن اسلامی در قرون اولیه گفت تمدن‌های اسلامی اولیه بر پایه پذیرش مهاجران و تنوع فرهنگی شکل گرفت و هیچ خط کشی میان مهاجر و غیرمهاجر وجود نداشت.

این استاد دانشگاه امام صادق یکی از دلایل شکوفایی تمدن اسلامی آن دوره، امکان حرکت آزادانه مردم از سرزمین‌های مختلف بود، به گونه‌ای که افراد از هند یا مراکش بدون محدودیت‌های مرزی و ملیتی به مناصب قضایی و علمی دست می‌یافتند.

وی افزود: متأسفانه امروزه مفهوم بیگانه به واسطه مرزهای جغرافیایی و تعریف‌های دولتی رواج یافته و گاه مانع تعامل تمدنی و انسانی میان گروه‌های هم‌ریشه و هم‌فرهنگ شده است. در حالی که در گذشته، افراد می‌توانستند آزادانه سفر کنند، آموزش ببینند و در مسیر تمدن اسلامی مشارکت داشته باشند.

نقش تاریخی مردم افغانستان در ایران

همایون با مرور تاریخ معاصر، گفت: اولین گروهی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به شکل فعال با ایران پیوند مردمی برقرار کرد، مردم افغانستان بودند.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی توضیح داد: این حضور نشان‌دهنده هم‌ذات‌پنداری تاریخی و فرهنگی عمیق است و پیش از ورود گسترده مردم عراق، افغانستانی‌ها در ایران حضور داشتند. 

حضور آنان در جبهه‌های جنگ ایران و عراق و همچنین در دفاع از حرم بار دیگر این پیوند را مستحکم کرد و نشان داد که روابط مردم ایران و افغانستان بر پایه اعتماد، فرهنگ و تاریخ مشترک است.

ذوب مرزهای بیگانگی و فرصت‌های اجتماعی

استاد دانشگاه امام صادق(ع) تأکید کرد: مفاهیم بیگانگی و محدودیت‌های مرزی نباید مانع تعامل و همکاری میان ایرانیان و افغانستانی‌ها شود. جوانان افغانستانی در مدارس و دانشگاه‌های ایران فرصت تحصیل، همکاری علمی و مشارکت اجتماعی دارند و این تجربه می‌تواند پایه‌ای برای تقویت هویت مشترک تمدنی باشد. نگاه صرفاً اقتصادی به حضور مهاجرین، فرصت‌های تاریخی و فرهنگی این حضور را نادیده می‌گیرد.

پیوندهای تمدنی و مهاجرت‌های تاریخی

همایون با مرور تاریخی، مهاجرت‌های پس از طوفان نوح و حضور جمعیت‌های اولیه انسانی در ایران را نمونه‌ای از پیوند دیرینه تمدنی خواند و تأکید کرد نسل امروز ایرانیان و افغانستانی‌ها از همان جمعیت‌ها هستند.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی افزود: همین ترکیب جمعیتی و پذیرش تنوع فرهنگی، زمینه‌ساز شکل‌گیری تمدن‌های بزرگ منطقه شد و نشان می‌دهد همواره بر اساس تعامل، تبادل علمی و فرهنگی، تمدن‌های منطقه رشد کرده‌اند.

فرصت‌های کنونی و ضرورت نگاه تمدنی

استاد دانشگاه امام صادق در پایان سخنرانی خود با اشاره به فرصت‌های امروزی، گفت: حضور مهاجرین افغانستانی در ایران می‌تواند زمینه‌ای برای تقویت پیوندهای تمدنی، فرهنگی و اجتماعی باشد و این ظرفیت نباید نادیده گرفته شود.

همایون افزود: این هم‌زیستی و همکاری مردمی نه تنها باعث ارتقای سرمایه اجتماعی و همبستگی جامعه می‌شود، بلکه به ایجاد صلح، انسجام و توسعه منطقه‌ای نیز کمک می‌کند. 

وی تأکید کرد: حفظ و گسترش این فرصت‌ها مستلزم نگاه تمدنی و تاریخی به موضوع است و نباید صرفاً به عنوان چالش اجتماعی یا مسئله اقتصادی به آن نگاه کرد.

مهاجرین افغانستانی نه تنها بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران هستند، بلکه عامل مهمی برای حفظ و تقویت تمدن مشترک در منطقه به شمار می‌آیند. ایران و افغانستان در طول تاریخ با یکدیگر پیوند داشته‌اند و این فرصت امروز، می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های عمیق‌تر و توسعه مشترک در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و علمی باشد.