وزن‌کشی تازه تئاتر/ صدای اعتراض تئاتر بلند شد: «سازمان تئاتر» می‌خواستیم، «دفتر» شدیم!
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، تغییر تازه در چارت سازمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «اداره‌کل هنرهای نمایشی» را به «دفتر هنرهای نمایشی» تبدیل کرده است. این تصمیم که بدون اطلاع مدیران حوزه نمایش اتخاذ شد، با واکنش‌های انتقادی همراه شده و پرسش‌هایی جدی درباره کاهش وزن نهادی تئاتر و پیامد‌های آن در سیاست‌گذاری فرهنگی کشور به‌وجود آورده است.
تغییر ناگهانی در ساختار
۲۵ مرداد ۱۴۰۴، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چارت تازه‌ای منتشر کرد که بر اساس آن، عنوان «اداره‌کل هنرهای نمایشی» به «دفتر هنرهای نمایشی» تغییر یافت. این تغییر، در نگاه نخست شاید صرفاً یک جابه‌جایی اداری به نظر برسد، اما در عرف اداری کشور، دفتر جایگاهی پایین‌تر از اداره‌کل تلقی می‌شود و همین موضوع حساسیت‌برانگیز شده است.
واکنش مدیرکل؛ منفعل یا بی اطلاع!
رضا مردانی، مدیرکل هنرهای نمایشی، با انتقاد از این تغییر گفت: «نه معاونت امور هنری و نه بنده در جریان این تصمیم نبودیم. موضوع را از طریق مکاتبات رسمی پیگیری می‌کنیم و خواستار بازگرداندن جایگاه اداره‌کل هستیم.»
این موضع رسمی، نشان می‌دهد تغییر ساختار بدون هماهنگی با مدیران حوزه تئاتر صورت گرفته است.
مردانی در پاسخ به خبرنگار آنا نیز همین مباحث را مطرح و عنوان کرد که حرف تازه‌ای ندارد و طبق گفته مسئولان وزارتخانه قرار نیست «تنزل» جایگاهی داشته باشد، منتها باز هم پیگیر هستیم.
توضیح وزارت ارشاد
در مقابل، سعید پورابوالقاسم، رئیس مرکز نوآوری و هوشمندسازی وزارت ارشاد، اعلام کرده است: «در ساختار تازه، سطح دفتر و اداره‌کل هم‌تراز هستند و تفاوت‌شان تنها در رویکرد کاری است. دفتر بیشتر بر مطالعات و آموزش متمرکز است، در حالی که اداره‌کل جنبه اجرایی دارد.» او هدف اصلی این تغییر را چابک‌سازی و شفاف‌سازی وظایف عنوان کرده است.
بازتاب رسانه‌ای و هنری
رسانه‌ها با تیترهایی، چون «تئاتر هر روز کوچکتر می‌شود» به این تغییر پرداخته‌اند. هنرمندان نیز در گفت‌و‌گو‌های رسمی و غیررسمی و شبکه‌های اجتماعی این تصمیم را نوعی کاهش اهمیت و بودجه تئاتر در بدنه رسمی فرهنگ دانسته‌اند؛ به‌ویژه آنکه سال‌هاست فعالان این عرصه خواستار تشکیل سازمان مستقل تئاتر بوده‌اند، نه تنزل جایگاه آن.
به طور مثال همین امروز داود نامور رئیس انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران در این باره اظهار کرد: در جایی که اهالی تئاتر در انتظار تشکیل سازمان تئاتر در ساختار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند اخبار ناگواری از تقلیل اداره کل هنرهای نمایشی به دفتر تئاتر منتشر می‌شود و متاسفانه موضع گیری مشخصی نیز از سوی مدیران در این باره دیده نمی‌شود. متاسفانه مقامات مسئول که البته برای فعالان حوزه هنرهای نمایشی نام آشنا نیستند در قبال چنین اخباری سکوت کرده‌اند و این سکوت، نگرانی اهالی هنرهای نمایشی را در قبال این اتفاقات بیشتر می‌کند.
قطعا هر شخص یا مقام مسئول مبادرت به چنین اقدامی دارد در حق هنرهای نمایشی و فعالان این عرصه خیانت می‌کند. هنرمندان تئاتر پای تمام سختی‌ها ایستادند و در هر شرایطی نمایش‌ها را روی صحنه بردند. اما دولت به جای آنکه حمایت‌هایش را بیشتر کند، فضا را کوچکتر کرده است.
قطعا ردیف بودجه برای یک سازمان از یک دفتر بیشتر است. تئاتر هنری زنده و تاثیرگذار است؛ تئاتر قوی در یک جامعه ریشه در فرهنگ غنی آن دارد؛ دولت باید تصدی‌گری را در هنر بردارد و تسهیل‌گری و حمایت کند.
بی‌ثباتی مدیریتی اخیر
افزایش حساسیت جامعه تئاتر بی‌دلیل نیست. در یک سال گذشته، مدیریت حوزه نمایش با تغییرات پی‌درپی همراه بوده است؛ از رفت‌وآمد مدیران پیشین تا معرفی سرپرست و سپس انتصاب مردانی به‌عنوان مدیرکل. حالا این تغییر ساختار، بر نگرانی‌ها درباره آینده مدیریت و سیاست‌گذاری تئاتر افزوده است.
«اداره‌کل هنرهای نمایشی» سال‌ها مسئولیت‌هایی، چون حمایت از جشنواره‌های ملی و بین‌المللی، مدیریت تماشاخانه‌های دولتی، سیاست‌گذاری تولید و تخصیص بودجه به گروه‌های نمایشی را بر عهده داشته است. از اوایل دهه ۱۳۹۰ بار‌ها پیشنهاد ارتقا به «سازمان تئاتر» مطرح شد تا این حوزه با استقلال و بودجه مشخص‌تری فعالیت کند. تغییر اخیر اما، به‌جای ارتقا، مسیر عکس را پیموده و موجب شده است بسیاری از اهالی تئاتر آن را «کوچک‌سازی نهادی» تلقی کنند.
هرچند وزارت ارشاد تأکید دارد «دفتر» و «اداره‌کل» در ساختار جدید هم‌تراز هستند، اما واقعیت این است که در نگاه عمومی، تغییر عنوان به معنای کاهش اهمیت تلقی می‌شود. این تصمیم می‌تواند بر بودجه، اختیارات اجرایی و وزن نهادی تئاتر در سیاست‌گذاری کلان فرهنگی اثر بگذارد. جامعه تئاتری اکنون بیش از همیشه بر این پرسش تأکید دارد: آیا وقت آن نرسیده به‌جای کوچک‌سازی، ساختار تئاتر ارتقا یافته و به‌عنوان یک «سازمان مستقل» با اختیارات واقعی تعریف شود.
انتهای پیام/
