خداحافظی با استاد رنگ و قلم در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان/ صالحی: فرشچیان حکیم هنرمند بود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، ساعاتی پیش پیکر استاد محمود فرشچیان از طریق فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی با استقبال رسمی وارد اصفهان شد. 

در مراسم استقبال از پیکر این هنرمند برجسته نگارگری، مهدی جمالی نژاد استاندار اصفهان و جمعی از مسوولان استان و هنرمندان حضور داشتند.

بر اساس این گزارش، پیکر استاد برجسته نگارگری ساعت ۱۶ روز دوشنبه از هنرستان هنرهای زیبا تشییع می شود.

استاد فرشچیان در وصیت‌نامه اش خواسته بود پس از مرگ در زادگاهش و در آرامگاه صائب تبریزی به خاک سپرده شود.

استاد محمود فرشچیان در ۴ بهمن ۱۳۰۸ در اصفهان چشم به جهان گشود. آموزش هنری خود را نزد استاد میرزا آقا امامی و سپس استاد عیسی بهادری آغاز کرد و بعد‌ها در اروپا نیز تحقیق کرد بنیان‌گذار سبک خاصی در نگارگری ایرانی با ترکیب مبانی سنتی و نوآوری است.

آثار ایشان ترکیبی از اصالت و بینش مدرن هستند اعتبارات بین‌المللی: آثار فرشچیان در موزه‌ها و نمایشگاه‌های دنیا، چون پاریس، نیویورک، شیکاگو و توکیو به نمایش درآمده‌اند. برخی از آثارش نیز توسط مقامات ایرانی به عنوان هدیه به سفرای خارجی اهدا شده‌اند.از جمله آثار معروف وی می‌توان به «عصر عاشورا»، «ضامن آهو»، «پنجمین روز آفرینش»، «آزمون بزرگ» (ابراهیم نبی)، «غدیر خم»، «رمی جمره»، «شمس و مولانا» و «ستایش» اشاره کرد.

در مراسم پیش از تشییع وزیر فرهنگ و ارشاد در جمع هنرمندان اصفهانی و خانواده استاد گفت: استاد فرشچیان را می‌توان با ویژگی‌های متعددی شناخت و تعریف کرد که به چند مورد آن اشاره می‌کنم. نخست اینکه او نابغه‌ای کم‌نظیر بود. اهل هنر می‌دانند که برخی افراد دارای نبوغ هستند، اما پشتکار لازم را ندارند و برخی دیگر تنها با پشتکار پیش می‌روند.

وی در ادامه افزود: در تاریخ هنر ایران، کسانی که این دو ویژگی یعنی نبوغ و پشتکار را توأمان داشته باشند، بسیار نادرند و استاد فرشچیان از همین شمار اندک است.

صالحی: برخی رمز و رازها را نمی‌توان به‌سادگی درک کرد

سیدعباس صالحی درباره همزمانی تولد و وفات استاد فرشچیان با اربعین حسینی گفت: برخی رمز و رازها را نمی‌توان به‌سادگی درک کرد. اینکه استاد فرشچیان شب اربعین به دنیا آمد، در آستانه اربعین از دنیا رفت و مراسم تدفینش هم در آستانه شهادت امام رضا(ع) برگزار شد، برای بسیاری یادآور تعلق قلبی او به امام حسین(ع)، اربعین و امام رضا(ع) است. شاید این مسائل از نگاه برخی صرفاً تصادف به نظر برسد، اما وقتی جان انسان با ملکوت پیوند می‌خورد، رخدادهایی خاص و معنا‌دار در زندگی او شکل می‌گیرد. دست‌کم نباید این نشانه‌ها را انکار کرد.(اینجا بخوانید)

ظریف: ما با استاد بسیار به دنیا فخر فروختیم

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه اسبق، در حضور هنرمندان اصفهانی مطرح کرد: ما با استاد بسیار به دنیا فخر فروختیم. کتاب‌های استاد را تهیه می‌کردیم و به مناسبت‌های مختلف، حتی در سال نو میلادی، آن‌ها را برای دوستان و مقامات خارجی می‌فرستادیم. می‌گفتیم: «این است ایران، این است نماد واقعی ایران؛ نه آن تصویری که شما از خشونت و جنگ‌طلبی معرفی کرده‌اید.

همچنین  استاد منوچهر غیوری  نیز در این مراسم به نی نوازی پرداخت.(اینجا بخوانید)

خاطره‌ای از ساخت ضریح امام حسین (ع) توسط استاد فرشچیان

برادرزاده زنده یاد محمود فرشچیان پیش از تشییع استاد در اصفهان عنوان کرد: آن زمان راه کربلا مثل امروز باز نبود و همه نمی‌توانستند به‌راحتی بروند. نزدیکان و دوستان مدام به من زنگ می‌زدند و خواهش می‌کردند که از استاد بخواهم اگر برای نصب ضریح عازم کربلا شدند، آن‌ها را هم همراه ببرند. من معمولاً سعی می‌کردم وقت ایشان را نگیرم، اما یک روز ناچار شدم موضوع را مطرح کنم. گفتم: «استاد، خیلی‌ها می‌گویند اگر قرار است برای نصب ضریح به کربلا بروید، اجازه دهید آن‌ها هم همراهتان بیایند.»

ایشان لحظه‌ای فکر کردند و گفتند: «من برای نصب ضریح به کربلا نمی‌روم. چون طاقت ندارم ببینم یا حتی بشنوم که چکشی به قبر امام حسین(ع) بخورد. به همین دلیل، ضریح را آماده می‌کنم و تقدیم می‌کنم، اما خودم نمی‌روم آنجا که شاهد این صحنه باشم؛ مبادا ببینم هنگام برداشتن ضریح قدیمی و نصب ضریح جدید، ضربه‌ای به قبر امام حسین(ع) زده شود.»

من هم گفتم: «چشم، پس اگر این‌طور است، پاسخ همه را می‌دهم.» و واقعاً سال‌هاست این جمله در ذهنم مانده که او با چه اخلاص و روح بزرگی چنین تصمیمی گرفت و از چه چیزی گذشت.(اینجا بخوانید)

هنرستان هنرهای زیبای اصفهان میزبان بدرقه

دقایقی پیش پیکر استاد وارد هنرستان هنرهای زیبای اصفهان شد و مراسم بدرقه و تشییع پیکر استاد محمود فرشچیان برگزار شد.

در مراسم تشییع سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نادره رضایی معاون هنری وزارت فرهنگ، نیکنام حسین پور مدیر روابط عمومی وزارت فرهنگ، محمدمهدی اسماعیلی وزیر سابق وزارت فرهنگ، محمدجواد ظریف ، احمد مسجدجامعی و جمعی از هنرمندان عرصه‌های مختلف هنری و علاقه‌مندان استاد فرشچیان حضور دارند.

همه برای بدرقه استاد آمده‌اند

در آغاز مراسم کلیپی از سخنان رهبر انقلاب و آثار استاد فرشچیان برای حاضران پخش شد. پرچم حرم حضرت اباعیدالله الحسین(ع)، امام رضا(ع) و حضرت رقیه(س) در کنار پیکر استاد فرشچیان برای بدرقه آماده شده است.

هنرستان هنرهای زیبای اصفهان مملو از جمعیت است. بازیگران و شاعران حاضر در اصفهان، هنرمندان صنایع دستی، اساتید و حتی مردم در محوطه هنرستان حضور دارند. 

جمالی‌نژاد: فرشچیان نه بازنشسته شد و نه از میان ما رفت/ بزرگان از بین نمی‌روند بلکه اسطوره می‌شوند

مهدی جمالی نژاد استاندارد اصفهان در این مراسم ضمن خوش آمد به میهمانان این مراسم و تسلیت به ملت ایران، جامعه هنری و مردم هنردوست اصفهان گفت: ویژه بودن این روز بر کسی پوشیده نیست، چرا که ما در بدرقه یکی از بزرگان فرهنگ و هنر ایران زمین هستیم. موج پیام‌های تسلیت از سوی شخصیت‌های ملی و بین‌المللی را داشتیم. استاد فرشچیان فقط سرمایه ماندگار ایران نیستند بلکه برای جهان ماندگار شدند.

وی در ادامه افزود: ایشان توانستند هنر معاصر ایران را به جهانیان عرضه کنند، از سویی ظرفیت‌های جدیدی را برای هنر سنتی ایران خلق کردند که این هنر را بیش از پیش جهانی کرد و از سویی ی دیگر با بهره مندی از مفاهیم آیینی، شور و هیجان جوامع را بیدار کردند.

فرشچیان نشان داد: هنر ما چقدر ظرفیت دارد و با فطرت انسانی نزدیک است. او طبیعت یافته مکتب اصفهان و با بزرگانی چون استان جلیل زاده هنر را به نقطه عالی رساند و این نقطه قوت مکتب اصفهان بود که توانست انسا‌ن‌های جهانی تربیت کند. او ادامه مکتب بهزاد و رضا عباسی بود و تا دورانن معاصر هم ادامه دارد.

وی توضیح داد: راز جاودانی دراین نهفته که انسان فراتراز خود بیاندیشد و برای ابدیت بسازد نه برای لحظه‌ای  گذرا و به نظرم انسان‌ها با حکمت و هنر از زمان خود پیشی می‌گیرند، راز ماندگاری  دراین است که انسان بخشی از وجودش را در جهان ودیعه بگذارد تا جهان و جهانیان او را از یاد نبرند. بزرگان از بین نمی‌روند بلکه اسطوره می‌شوند باید اعتراف کنیم که انسان‌ها نه به اندازه طول عمر خود بلکه به اندازه عمر اثرشان در دل زمان می‌مانند. 

وی افزود: ماندگاری زمانی محقق می‌شود که انسان خود را فدای حقیقت و زیبایی کند. کسی که هنرش را وقف دین و وطن و فرهنگ کند، یقین از یاد نمی‌رود و انسان ماندگار روح خود را در خلق زیبایی‌ها جاودانه می‌کند. پس چه کسی می‌گوید استاد ما رفته است چون هر گاه به نگاره‌هایش می‌اندیشیم او با ام سخن نمی‌گوید پس هنرمندان هیچگاه بازنشسته نمی‌شوند و نمی‌میرند و فرشچیان مهران، منصف، راستگو، متواضع، بردبار، دلسوز و بخشنده تا انتهای عمر خود نه بازنشسته شد و نه از میان ما رفت.

نگرانی حسام الدین سراج برای از دست دادن بزرگان هنر ایران

سپس حسام الدین سراج عنوان کرد: اصفهان شهر اساتید بزرگی است که هر کدام ستون و پایه فرهنگ و هنر کشورند، ما اساتیدی چون کسایی، تاج، شهناز، شجریان و امروز هم استاد فرشچیان را از دست دادیم، من نگران ریشه‌های کهن فرهنگ و هنر ایرانی هستم که در دل‌های ما خدایی ناکرده روزی از دست نرود یا جوانان آینده ارتباطشان با هنر و فرهنگ کهن ایرانی از بین برود.

وی سپس شروع به خواندن قطعه‌ای در سوگ استاد فرشچیان کرد.

 در این مراسم پیام مسعود پزشکیان رئیس جمهور کشور قرائت شد.

صالحی: استاد فرشچیان صرفا هنرمند نبود، بلکه حکیم هنرمند بود

سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم ابراز داشت: گرچه سرزمین ایران ما گاهواره و مهد هنر بوده و هست، اما استاد فرشچیان طعم و رنگ خاصی داشت ، دارد که او را متمایز از هنرمندان پیشین میکند.

وی اضافه کرد: استاد فرشچیان صرفا هنرمند نبود، بلکه حکیم هنرمند بود، حکمت ایرانی سابقه چند هزاره تاریخی قبل و بعد اسلام دارد، حکمت جستجوی حقیقت است، این حکمت بر دو بال شعر و هنر حرکت کرده، بالهای پرواز هنر ایرانی شعر بوده است، پس از اسلام سنایی، مولوی ، نظامی و هنرمندانی که بال دیگر را به دوش گرفتند و بخشی از حقیقت را چشیدند و آن را به دیگران هدیه دادند استاد فرشچیان نمادی از حکیم هنرمند بود.

استاد فرشچیان نابغه هنر بود، چون فوت شده مبالغه آمیز سخن نمی گوییم، کسی که در 18 سالگی در این هنرستان تابلوی پرتاثیر گل آدم بسرشتند را گذاشت، و در 25 سالگی استاد جلال همایی این تعبیر را درباره او بکار برد: «آثار نبوغ در او دیده می شود»، این سخنان جلال همایی است کسی شناختش از افراد دقیق است. 

وی فرشچیان را هنرمند مردمی برشمرد و گفت: شاید در سده معاصر هنرمندی به اندازه او در میان مردم راه نیافت، در روی کارت‌های یادگاری، پوستر و فرش‌ها، استاد فرشچیان حضور ماندگاری داشت، هنر او برای قشر خاص نبود بلکه به درون و میان مردم راه یافت. ویژگی دیگر او این بود که هنرمند بینا تمدنی بود، او بین هنر ایرانی و اسلامی و شرقی و معاصر و مدرن پیوند زد، این اتصال چیزی بود که فرشچیان داشت، اگر می‌بینیم فرشچیان اکنون مختص ایران نیست و همه جهان میشناسند و با او ارتباط برقرار می کنند برای این بود که هنر بینا تمدنی داشت.

وزیر ارشاد متذکر شد: او یک هنرمند قدسی، معنوی و دینی بود، فرشچیان ارتباطی با ملکوت هستی داشت و چنین هست که نقش‌های قدسی او اینگونه بر دل می‌نشیند چون با فطرت انسانی سازگار است. فرشچیان در عین اینکه هنرمند بزرگی بود شخصیت او تراز آثارش بود و این کم اهمیت تر از آثار او نیست.

شعرخوانی بخش دیگری از مراسم بود. علی‌اصغر شاه‌زیدی در بخشی از مراسم به آوازخوانی پرداخت.

حجت الاسلام سیدجمال الدین موسوی، پیام آیت‌الله مروی تولیت آستان قدس رضوی را قرائت کرد و پیش از آن پرچم منور آستان امام رضا(ع) در مراسم به روی سن آمد.

حجت الاسلام موسوی بیان کرد: آخرین بازدیدی که ایشان از تابلو خود با 17 اثر داشت گفتند من دیشب به حرم مشرف شدم و از حضرت رضا(ع) عیدی درخواست کردم، رفتم برای نماز به حرم، در هنگام سجده دیدم کسی انگشتری به دستم کرد. استاد فرشچیان پس از آن گفتند این انگشتر را هم به موزه الحاق کنید.

حاج علی ملائکه در پایان به مدیحه سرایی پرداخت و پیکر استاد فرشچیان به جهت اقامه نماز میت و حرکت به سمت آرامگاه صائب تبریزی روی دوش هنردوستان اصفهانی تشییع شد.