پیری با شیب ملایم نمیآید، یکدفعه تند میشود!

پژوهش تازهای در مجله «سل» (Cell) منتشر شده است که نشان میدهد پیری فرآیندی یکنواخت نیست بلکه مانند یک منحنی با نقطه عطفی در حدود سن ۵۰ سالگی است که پس از آن پیری با سرعت بیشتری رخ میدهد.
پیری یک فرآیند پیچیده است که در اندامهای مختلف بدن به شکل متفاوتی رخ میدهد. افراد میانسال همیشه به جوانها هشدار میدهند که پیری فرایندی یکنواخت و روان نیست. اکنون یک تجزیه و تحلیل جامع از چگونگی تغییر پروتئینها در طول زمان در اندامهای مختلف، این ایده را تأیید میکند و نشان میدهد که افراد در حدود ۵۰ سالگی یک نقطه عطف را تجربه میکنند و پس از آن به نظر میرسد پیری شتاب میگیرد.
مطالعهای گسترده بر روی پروتئینهای بدن
در این پژوهش، پژوهشگران به سرپرستی گوانگهوی لیو (Guanghui Liu) از آکادمی علوم چین، نمونههایی از بافتهای بدن ۷۶ فرد (۱۴ تا ۶۸ ساله) را که بر اثر آسیب مغزی ناشی از حادثه جان باخته بودند، بررسی کردند. این نمونهها از اندامهایی مربوط به هشت سیستم مختلف بدن از جمله سیستم قلبی-عروقی، ایمنی و گوارشی جمعآوری شدند.
پژوهشگران در این بافتها ۴۸ پروتئین مرتبط با بیماریها را یافتند که با بالا رفتن سن، میزان بروز آنها افزایش مییافت. همچنین تغییرات زودهنگامی را در غده فوق کلیوی در حدود ۳۰ سالگی مشاهده شد؛ غدهای که مسئول تولید هورمونهای مختلف است.
این موضوع با دادههای قبلی همخوانی دارد. به گفته «مایکل اسنایدر» (Michael Snyder)، متخصص ژنتیک در دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا میگوید: «این یافته با این ایده که کنترل هورمونی و متابولیک شما اهمیت زیادی دارد، مطابقت دارد. اینجا است که برخی از عمیقترین تغییرات با افزایش سن افراد رخ میدهد.»
نقطه عطف بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی
در فاصله سنی ۴۵ تا ۵۵ سالگی، نقطه عطفی رخ داد که با تغییرات بزرگی در سطح پروتئینها همراه بود. بیشترین تغییر در آئورت ــ سرخرگ اصلی بدن که خون اکسیژندار را از قلب به سراسر بدن منتقل میکند ــ دیده شد. تیم پروتئینی را که در آئورت تولید میشود، ردیابی کرد که وقتی به موشها تزریق شد، بروز علائم پیری را در آنها تسریع کرد. «لیو» گمان میکند رگهای خونی نقش انتقالدهنده مولکولهای پیری را ایفا میکنند.
اندامها با سرعتهای متفاوت پیر میشوند
یافتههای این تحقیق با پژوهشهای قبلی که به جای نمونههای بافت گرفتهشده از اندامهای جداگانه، به تحلیل مولکولهای در گردش در خون پرداختهاند تا تغییرات مرتبط با سن را پایش کنند، همراستا است. به گفته اسنایدر، بدن انسان شبیه به یک خودرو است؛ بعضی قطعات زودتر فرسوده میشوند. شناسایی این بخشهای آسیبپذیر میتواند به توسعه راهکارهایی برای پیری سالم منجر شود.
نقاط عطف دیگر در سنین مختلف
اسنایدر و همکارانش در پژوهشی دیگر، نقاط عطف پیری را در حدود سنین ۴۴ و ۶۰ سال یافتند. همچنین مطالعاتی وجود دارد که از شتابگیری پیری در حدود سن ۸۰ سال نیز خبر میدهند؛ سنی که فراتر از محدوده سنی مطالعه کنونی است.
نیاز به مطالعات گستردهتر
به گفته «مایا اولتسکا» (Maja Olecka) از مؤسسه لایبنیتس آلمان به مطالعات بیشتری لازم است تا دانشمندان بتوانند سن ۵۰ سالگی را به عنوان یک نقطه بحران نامگذاری کنند. او میگوید: «امواجی از تغییرات مرتبط با سن وجود دارند؛ اما هنوز نتیجهگیری کلی دربارهی زمان دقیق این نقاط عطف دشوار است».
آینده پژوهشهای پیری
به گفته لیو، تفاوت در یافتهها ممکن است به علت تفاوت در نوع نمونهها، جمعیتهای مورد مطالعه و روشهای تحلیلی باشد. با این حال، به مرور زمان با افزایش دادهها، مسیرهای مولکولی کلیدی دخیل در پیری احتمالا در مطالعات مختلف به یکدیگر نزدیک خواهند شد. اولتسکا نیز باور دارد اطلاعات درباره پیری به سرعت انباشته خواهند شد؛ زیرا پژوهشگران به جای اینکه صرفا افراد جوان را با افراد پیر مقایسه کنند از دادههای طولی [دنبالهدار زمانی] در مطالعات خود استفاده میکنند. این نتایج میتواند به محققان در تفسیر دورههای تغییرات سریع در روند پیری کمک کند.
این گزارش در مجله معتبر علمی «نیچر» (Nature) منتشر شده است.
انتهای پیام/