ژاپنی‌ها سرطان پانکراس را درمان می‌کنند

تخمیر شیرین‌کننده استویا با یک پروبیوتیک به‌دست‌آمده از برگ موز، آن را به یک عامل قوی ضدسرطان تبدیل می‌کند. این ترکیب جدید سلول‌های سرطان لوزالمعده را می‌کشد و در عین حال به سلول‌های سالم آسیبی نمی‌زند. راز این اثر در متابولیتی به نام «سی‌ای‌ام‌ای» (CAME) نهفته است که از طریق تبدیل میکروبی تولید می‌شود. سایت خبری «ساینس دیلی» (Science Daily) در گزارشی به این یافته جدید پرداخته است. 

استویا فراتر از یک شیرین‌کننده بدون کالری

اِستِـویا (Stevia) یک شیرین‌کننده و جایگزین شکر است که از عصارهٔ گیاه شیرین‌برگ به‌دست می‌آید. طبق پژوهش انجام‌ شده از سوی تیمی در دانشگاه هیروشیما، عصاره استویا که با باکتری‌های استخراج‌شده از برگ موز تخمیر شده است، سلول‌های سرطانی لوزالمعده را از بین می‌برد، بدون اینکه به سلول‌های سالم کلیه آسیبی وارد کند. 

لزوم یافتن درمان‌های جدید برای سرطان لوزالمعده

«ناراندالای دانشیتسودول» (Narandalai Danshiitsoodol)، دانشیار دانشکده علوم پروبیوتیک در دانشگاه هیروشیما و از نویسندگان این پژوهش، گفت: «در سطح جهانی، شیوع و نرخ مرگ‌ومیر ناشی از سرطان لوزالمعده همچنان در حال افزایش است و نرخ بقای پنج‌ساله کمتر از ۱۰ درصد است». نرخ بقای پنج ساله تعداد بیمارانی است که پس از تشخیص بیماری (به عنوان مثال سرطان)، حداقل تا ۵ سال دیگر زنده می‌مانند.

این استاد دانشگاه افزود: «این نوع سرطان به شدت تهاجمی و مستعد متاستاز است و مقاومت قابل‌توجهی نسبت به درمان‌های موجود مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی نشان می‌دهد؛ بنابراین، نیاز فوری به شناسایی ترکیبات ضدسرطانی جدید و موثر به ویژه ترکیبات مشتق شده از گیاهان دارویی وجود دارد».

تخمیر، راهی برای افزایش اثربخشی ترکیبات گیاهی

پژوهش‌های قبلی دانشمندان دیگر نشان داده بود عصاره برگ استویا پتانسیل یک داروی ضدسرطان را دارد؛ اما جدا کردن و استفاده از ترکیبات زیست‌فعال خاصی که در برابر سلول‌های سرطانی محافظت ایجاد می‌کنند، همچنان یک چالش بزرگ بوده است. دانشیتسودول افزود: با این حال، تخمیر با باکتری‌ها می‌تواند ساختار این عصاره را تغییر دهد و متابولیت‌های زیست‌فعال تولید کند. این متابولیت‌ها ترکیباتی هستند که می‌توانند بر روی موجودات زنده تأثیر بگذارند.

لوبیا به داد انسان می‌رسد

استراتژی تبدیل زیستی

پروفسور «ماسانوری سوگی‌یاما» (Masanori Sugiyama)، نویسنده مسئول این پژوهش، گفت: «برای افزایش اثربخشی دارویی عصاره‌های گیاهی طبیعی، تبدیل زیستی میکروبی به‌عنوان یک استراتژی مؤثر ظاهر شده است». آزمایشگاه سوگی‌یاما بیش از ۱۳۰۰ گونه باکتری اسید لاکتیک (ال‌ای بی) از میوه‌ها، سبزیجات، گل‌ها و گیاهان دارویی استخراج و فواید آنها برای سلامتی را ارزیابی کرده است.

او می‌گوید: «در این پژوهش، هدف ما مقایسه عصاره‌های تخمیرشده با «ال‌ای بی» و تخمیرنشده برای شناسایی ترکیبات کلیدی بود که فعالیت زیستی [عصاره] را افزایش می‌دهند و در نهایت به اثربخشی دارو‌های گیاهی در پیشگیری و درمان سرطان کمک می‌کنند».

مقایسه اثربخشی عصاره تخمیرشده و تخمیرنشده

تیم تحقیقاتی عصاره برگ استویا را با سویه‌ای از باکتری «لاکتوباسیلوس پلانتاروم» (Lactobacillus plantarum) مشتق شده از گیاه (با شناسه SN۱۳T) تخمیر کردند و عصاره حاصل را به اختصار «اف‌اس‌ال‌ای» (FSLE) نامیدند. سپس اثرات آن را بر سلول‌های سرطانی پانکراس (PANC-۱) و سلول‌های غیرسرطانی جنینی کلیه انسان (HEK-۲۹۳) بررسی کردند. بعد از آن، این اثرات را با عصاره استویای تخمیر نشده مقایسه نمود.

سوگیاما گفت: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که «اف‌اس‌ال‌ای» [همان عصاره تخمیر شده] در غلظت‌های برابر، سمیت سلولی (cytotoxicity) بسیار بیشتری نسبت به عصاره غیرتخمیرشده دارد. این امر نشان‌دهنده این است که فرآیند تخمیر، فعالیت زیستی عصاره را افزایش می‌دهد».

مسئله قابل توجه این بود که «اف‌اس‌ال‌ای» خصوصیت سمی بودن کمتری نسبت به سلول‌های سالم کلیه از خود نشان داد و حتی در بالاترین دوز آزمایش‌شده، تأثیر منفی چندانی بر رشد آنها نداشت.

منظور سوگیاما این است که «اف‌اس‌ال‌ای» یا همان عصاره تخمیر شده در مقایسه با عصاره تخمیر نشده در غلظت‌های یکسان، توانایی بیشتری در از بین بردن سلول‌های سرطانی دارد. به این معنی که تخمیر، فعالیت درمانی عصاره را قوی‌تر کرده است.

باکتری‌ها تولید دارو و سوخت پاک را متحول می‌کنند

شناسایی ترکیب کلیدی ضدسرطان

تحلیل‌های بیشتر، «اتیل متیل اسید کلروژنیک» (chlorogenic acid methyl ester) با نام اختصاری «سی‌ای‌ام‌ای» (CAME) را [در عصاره تخمیر شده] به‌عنوان ترکیب فعال ضد سرطانی شناسایی کرد. پس از تخمیر، غلظت اسید کلروژنیک در عصاره شش برابر کاهش یافت که نشان‌دهنده یک تبدیل میکروبی است. این تبدیل میکروبی به‌احتمال زیاد به علت آنزیم‌های خاص موجود در سویه باکتری استفاده شده است. 

گام بعدی: آزمایش روی مدل حیوانی

پژوهشگران اعلام کردند که در مرحله‌ی بعدی قصد دارند تأثیرات «اف‌اس‌ال‌ای» را در موش‌ها بررسی کنند تا بهتر متوجه شوند که چه مقدار از این ماده می‌تواند مؤثر باشد و در یک بدن واقعی چگونه عمل می‌کند.

این پژوهش همچنین به گفته دانشیتسودول دیدگاهی ارزشمند درباره کاربرد بالقوه پروبیوتیک‌ها به عنوان عوامل طبیعی ضد تومور ارائه می‌دهد.

یافته‌های این پژوهش در مجله بین‌المللی علوم مولکولی (International Journal of Molecular Sciences) منتشر شده است.