خسروپناه: دانش و علم بدون فضیلت اخلاقی، ابزاری خطرناک است

اخلاق؛ ریشه و جوهر جوامع متعالی

به گزارش مرکز رسانه روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در ابتدای سخنان خود، اخلاق را منشأ مدینه فاضله و سرچشمه اصلی شکل‌گیری مدینه طیبه معرفی کرد. وی با بیان اینکه فضایل اخلاقی، نه تنها یک صفت بلکه جوهر اصلی جامعه‌ای ایده‌آل است، به تشریح دامنه وسیع این فضایل پرداخت. صفاتی چون صداقت، امانت‌داری، عدالت، ایثار، گذشت، تواضع، عفو و بخشش را ستون‌های اصلی تعالی فرد و جامعه قلمداد کرد.

وی تأکید کرد که رعایت این فضایل در تعاملات اجتماعی، به طور طبیعی روابطی را مبتنی بر اعتماد، احترام و همکاری پی‌ریزی می‌کند و بستری غنی برای شکوفایی همه‌جانبه فرد و جامعه فراهم می‌آورد.

در نقطه مقابل، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به پیامدهای مخرب رذایل اخلاقی مانند دروغ، خیانت، ظلم، خودخواهی، کینه‌توزی و تنگ‌چشمی اشاره کرد و این موارد را عوامل اصلی تباهی و انحطاط جامعه معرفی کرد. وی تصریح کرد که جامعه‌ای که درگیر این رذایل است، به تدریج از درون متلاشی شده و توان ایستادگی خود را در برابر چالش‌ها از دست می‌دهد.

درس‌های تاریخ؛ فضیلت در آینه ملت ایران

وی با یادآوری مصادیق تاریخی درخشان، به ویژه دوران هشت سال دفاع مقدس، فضایل اخلاقی را عاملی تعیین‌کننده در پیروزی‌های ملت ایران دانست. وی ایثار، مقاومت و وحدت مردم در آن دوران را نمادی بارز از تجلی فضایل اخلاقی برشمرد که توانست کشور را از گزند دشمن مصون دارد.

استاد خسروپناه خاطرنشان کرد که مدینه طیبه صرفاً با ساختارهای اداری و سیاسی بنا نمی‌شود، بلکه ریشه در اخلاقیات تک تک افراد جامعه دارد. این موضوع با مثالی عینی از یک پزشک برجسته که علاوه بر تخصص علمی، دارای فضایل اخلاقی برجسته‌ای چون ایثار، گذشت و سخاوت بود و از سرمایه شخصی خود نیز در راستای خدمت به مردم بهره می‌برد، به تصویر کشیده شد. این مثال نشان داد که چگونه یک فرد با فضیلت می‌تواند الگویی بی‌نظیر برای جامعه باشد. همچنین، وی به اقدامات خیرخواهانه مردمی در ساخت مراکز درمانی و حمایتی در ادوار مختلف اشاره کرد و این مشارکت‌ها را گواه روحیه بلند و فضایل اخلاقی در ملت ایران دانست که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز سرشار از انفاق و همدلی بوده‌اند.

تربیت اخلاقی؛ رسالتی بنیادین بر دوش خانواده و نظام آموزشی

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، بر نقش بی‌بدیل خانواده و نظام آموزشی در پرورش نسل جوان با فضایل اخلاقی تأکید کرد.

وی با بیان اینکه دانش و علم بدون فضیلت اخلاقی، ابزاری خطرناک است، تقدم تزکیه بر تعلیم را از آموزه‌های قرآنی برشمرد و گفت: پرورش انسان کامل، ابتدا نیازمند اصلاح باطن و تهذیب نفس است و سپس علم و دانش.

وی با استناد به آیه شریفه وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ (سوره جمعه)، بر این تقدم صحه گذاشت و تربیت نسل جوان با اخلاقیاتی چون حیا، ادب، احترام به والدین و ایثار را امری حیاتی دانست تا این فضایل در تار و پود وجودشان نهادینه گردد.

ریشه‌های تمدن ایرانی؛ پیوند عمیق اخلاق، دین و عاطفه

استاد خسروپناه در بخش دیگری از سخنانش، به تفاوت بنیادین جامعه ایران با بسیاری از جوامع غربی در مسائل اخلاقی اشاره کرد و گفت: من به عنوان کسی که بیش از سی کشور جهان را گشته‌ام، با افتخار اعلام می‌کنم که ملت ایران در فضیلت اخلاقی، در روحیه ایثار و در همبستگی اجتماعی، از بسیاری از ملت‌ها برتر است.

وی به روحیه همدلی و مشارکت مردمی در دوران شیوع کرونا اشاره کرد که نمادی از روحیه بلند و فضایل اخلاقی در جامعه ایران بود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ریشه‌های این فضیلت را در اعتقاد عمیق ایرانیان به دین و اخلاق از دیرباز جستجو کرد و گفت: ایرانیان پیش از اسلام نیز موحد بودند و دین زرتشت نیز بر فضایل اخلاقی تأکید داشت. پس از اسلام نیز با عشق به اهل بیت (ع)، این فضایل در وجودشان نهادینه شد.

مکتب حسینی (ع)؛ تجلی ایثار، آزادگی و غیرت دینی

وی در بخش مهمی از سخنان خود به سیره امام حسین (ع) و یاران وفادارش در کربلا پرداخت و این قیام را اوج تجلی فضایل اخلاقی در تاریخ بشریت خواند.

استاد خسروپناه با شرح وقایع کربلا و شهادت مظلومانه یاران، به ویژه حضرت علی‌اصغر (ع) و حضرت قاسم (ع)، فضایل اخلاقی چون ایثار، مقاومت و شجاعت را در آن واقعه به تصویر کشید.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین با استناد به سخنان امام صادق (ع) درباره حقیقت دین، به پنج فضیلت کلیدی اشاره کرد که عبارتند از: عقل، دین‌داری، ادب، حیا و حسن خلق. وی تأکید کرد که فضایل اخلاقی به طور مستقیم با عمق ایمان و نزدیکی به خداوند در ارتباط است و هرچه این فضایل در فرد بارزتر باشد، ایمان او نیز عمیق‌تر خواهد بود.

اهمیتِ درکِ فضایل؛ پنج خصلت انسان متعالی از نگاه امام صادق (ع)

استاد خسروپناه با اشاره به روایتی از امام صادق (ع) در باب حقیقت دین، پنج خصلت کلیدی را برای انسان متعالی برشمرد که عبارتند از: عقل، دین‌داری، ادب، حیا و حسن خلق. وی تأکید کرد که این پنج خصلت، اگر در فردی نباشد، در هیچ فضیلت دیگری نفعی نخواهد برد و زندگی او بدون این پایه‌ها، بی‌ثمر است. این سخنان نشان‌دهنده این بود که اخلاق حسنه نه تنها موجب کمال فردی می‌شود، بلکه در عمق ایمان و ارتباط با خالق نیز تأثیر مستقیم دارد.

دعای خیر؛ تجلی رحمت و بخشش در سایه فضیلت

در پایان، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با قرائت فرازهایی از دعای کمیل و صلوات خاصه حضرت امام رضا (ع)، همگان را به تأسی از سیره پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) در کسب و ترویج فضایل اخلاقی فراخواند. ایشان بر لزوم نهادینه کردن این فضایل در زندگی فردی و اجتماعی تأکید کرد تا جامعه‌ای بسازیم که در آن، حقیقت مدینه طیبه تجلی یابد.

وی در انتها، ضمن دعا برای تعجیل در فرج حضرت ولی‌عصر (عج) و علو درجات شهدا و جانبازان، سخنان خود را به پایان برد و بر اهمیت نقش جامعه در حمایت از افراد با فضیلت و همچنین تلاش برای دوری از رذایل اخلاقی تأکید کرد.