نوآوری، مشارکت و رفاه در مواجهه با جامعه رو به پیری
به گزارش آناتک، دولت نروژ در راستای ترویج نوآوری‌های هدفمند و مبتنی بر نیاز‌های واقعی کاربران، از دهه ۱۹۹۰ پروژه‌ای به نام «ابتکار InnoMed» را راه‌اندازی کرده است. این طرح که زیر نظر اداره کل بهداشت اداره می‌شود، با تمرکز بر مرحله پیش‌پروژه، با همکاری مستمر با بخش مراقبت‌های بهداشتی، نیاز‌های مختلف این حوزه را شناسایی و راه‌حل‌های نوآورانه را در قالب پروژه‌های آزمایشی توسعه می‌دهد. اسپن آسپنس، مشاور ارشد InnoMed، اعلام کرده که این تیم با انجام مصاحبه‌های میدانی و نقشه‌برداری از راه‌حل‌های موجود، ایده‌های تازه‌ای را همراه با کاربران شکل می‌دهد. از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶، این برنامه موفق به تکمیل ۱۰۴ پیش‌پروژه شده که ۶۰ درصد آنها به مرحله اجرا رسیده‌اند و ۴۰ درصد آنها مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است.
در حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی، نروژ به دلیل سیستم بهداشتی جامع و توسعه‌یافته، یکی از بالاترین امید‌های زندگی و امید زندگی سالم در اروپا را برای سالمندان خود فراهم کرده است. دولت با هدف مواجهه با چالش‌های جمعیتی و حفظ پایداری این سیستم، تلاش کرده خدمات مراقبتی را بین دولت مرکزی و شهرداری‌ها هماهنگ کند، خدمات خانگی را تقویت کند و مراقبت‌های پیشگیرانه را گسترش دهد. با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، کمبود حمایت‌های غیررسمی و آگاهی ناکافی نسبت به بیماری دمانس همچنان به‌عنوان چالش‌هایی باقی مانده‌اند.
به گزارش aarpinternational، آمار‌ها نشان می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶، امید زندگی افراد ۶۰ ساله در نروژ به طور متوسط ۲.۵ سال و امید زندگی سالم آنها ۲.۱ سال افزایش یافته است. بر اساس داده‌های سال ۲۰۱۶، فرد ۶۰ ساله نروژی می‌تواند به طور متوسط ۲۴.۷ سال زندگی کند که از این مدت، ۱۹.۶ سال آن در شرایط سلامت نسبی خواهد بود.
این پیشرفت‌ها و برنامه‌ها نشان‌دهنده تعهد نروژ به ارتقای کیفیت زندگی سالمندان و به‌کارگیری نوآوری در نظام بهداشتی و مراقبتی است که می‌تواند الگویی برای سایر کشور‌ها باشد.
به گزارش آناتک، نروژ امروز با دو تحول بنیادین در حوزه جمعیت و اقتصاد روبه‌روست. کشوری که طی دهه‌ها با تکیه بر اقتصاد غنی از منابع طبیعی، به‌ویژه نفت، توانسته بود شبکه‌ای نیرومند از حمایت‌های اجتماعی ایجاد کند، اکنون با فشار‌هایی نظیر کاهش قیمت نفت، پیامد‌های بلندمدت تغییرات اقلیمی و خطر کاهش منابع مواجه است.
از سال ۲۰۱۰، با ورود نسل موسوم به انفجار جمعیت (baby boomers) به سن ۶۵ سالگی، روند سالمندی جمعیت در نروژ به‌طور چشمگیری سرعت گرفته است. این کشور که پیش‌تر نیز به‌عنوان جامعه‌ای سالخورده شناخته می‌شد، اکنون به‌طور فعال در حال انطباق با این واقعیت جدید است. نروژ با نوسازی سیاست‌های نیروی کار و سامانه‌های حمایت اجتماعی در سطح ملی و همچنین با بهره‌گیری از ظرفیت شهرداری‌ها برای توسعه راه‌حل‌های نوآورانه و مقرون‌به‌صرفه، در تلاش است تا پاسخ مناسبی به نیاز‌های جمعیت سالمند خود بدهد.
دولت نروژ در سال‌های اخیر پیشرفت قابل‌توجهی در زمینه ترویج مفهوم سالمندی فعال داشته است. مجموعه‌ای از اصلاحات که از اوایل دهه ۲۰۰۰ آغاز شد از جمله ایجاد محیط‌های کاری فراگیر و بازنگری در نظام بازنشستگی و مراقبت‌های سلامت به باور مسئولان، زیرساخت‌های لازم را برای مواجهه با چالش سالمندی جمعیت فراهم کرده است.
در سال ۲۰۱۵، دولت نروژ با تدوین استراتژی ملی «سال‌های بیشتر، فرصت‌های بیشتر»، رویکردی جامع و چندبُعدی را برای تطبیق با سالمندی جمعیت در پیش گرفت. این راهبرد، حوزه‌هایی، چون حمل‌ونقل، برنامه‌ریزی شهری، اشتغال فراگیر و پذیرش فناوری را پوشش می‌دهد و هدف آن، نه‌فقط مراقبت، بلکه ایجاد فرصت‌های نوین برای مشارکت سالمندان در جامعه است.
طبق برآورد‌های سازمان ملل، نروژ تا ۱۵ سال آینده به مرحله‌ای خواهد رسید که در اصطلاح جمعیت‌شناسی «جامعه فوق‌سالخورده» نامیده می‌شود؛ یعنی زمانی که بیش از ۲۱ درصد جمعیت این کشور بالای ۶۵ سال خواهند بود. در سال ۲۰۱۸، سهم سالمندان از جمعیت نروژ ۱۶.۴ درصد بود، در حالی که این رقم در کشور‌های با درآمد بالا ۱۲.۲ درصد و در کشور‌های با درآمد متوسط-بالا تنها ۵.۷ درصد گزارش شده است.
کلید موفقیت نروژ
یکی از عوامل کلیدی موفقیت نروژ در مدیریت سالمندی، وجود فرهنگی مبتنی بر اعتماد، شفافیت و مسئولیت‌پذیری جمعی است. ساختار انعطاف‌پذیر اداره کشور، به‌ویژه در سطح شهرداری‌ها، بستر مناسبی برای آزمون و پیاده‌سازی مدل‌های نوآورانه فراهم کرده است. دولت مرکزی نیز در کنار انجمن دولت‌های محلی، به‌طور فعال به ترویج تجربیات موفق و انتقال ابزار‌ها و الگو‌ها به دیگر مناطق کشور کمک می‌کند.
آینا استراند، مدیر پروژه استراتژی سالمندی فعال در وزارت بهداشت نروژ، در این زمینه می‌گوید: «شهرداری‌ها دلایل زیادی برای ترویج سالمندی فعال دارند، از جمله پیشگیری از تبدیل جمعیت سالمند به گروهی منفعل و صرفاً دریافت‌کننده مراقبت.»
لاسه یالینگ، رئیس بخش پژوهش، نوآوری و کیفیت در انجمن دولت‌های محلی و منطقه‌ای نروژ نیز تأکید می‌کند: «ارائه گزارش‌های تجربی و جعبه‌ابزار‌های تخصصی به شهرداری‌ها، ریسک شکست را کاهش داده و تمایل آنان برای اجرای پروژه‌های نوین را افزایش می‌دهد.»
نروژ با بهره‌گیری از این الگوی حکمرانی مشارکتی و نوآورانه، به‌دنبال آن است تا نه‌تنها با چالش سالمندی کنار بیاید، بلکه آن را به فرصتی برای توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی بدل کند.
زیرساخت اجتماعی جامعه
در سال ۲۰۱۷، نروژ در صدر فهرست شادترین کشور‌های جهان قرار گرفت، و این احساس رفاه به زندگی در سنین بالاتر نیز گسترش می‌یابد، که بی‌تردید بخش بزرگی از آن به زیرساخت اجتماعی جامعه‌ای نیرومند و در حال تحول بازمی‌گردد که فرصت‌هایی برای سالمندی فعال و مشارکتی فراهم می‌کند. تلاش‌های نوآورانه و موفق شامل نخستین راهبرد ملی پیاده‌روی در جهان، برنامه‌های شهرداری اسلو برای پرورش محیطی دوستدار سالمند، و کارآفرینان جوانی است که در حال ساختن یک بنگاه اجتماعی به‌منظور تقویت همبستگی بین‌نسلی هستند. با این حال، زیرساخت‌های فیزیکی به‌ویژه دسترسی به حمل‌ونقل عمومی و مناسب‌سازی مسکن خصوصی همچنان مانعی کلیدی به شمار می‌روند.
نوآوری در خدمات مسکن برای سالمندان؛ تجربه موفق شهرداری لیندوس در نروژ
شهرداری لیندوس در نروژ با اجرای طرحی نوآورانه، گامی مؤثر در جهت تطبیق مسکن با نیاز‌های سالمندان و فراهم‌کردن امکان «سالمندی در خانه» برداشته است. این برنامه که از سال ۲۰۱۳ آغاز شده، بر ایجاد یک تیم بین‌بخشی مسکن متشکل از متخصصانی با مهارت‌های مکمل تمرکز دارد؛ از جمله یک فیزیوتراپیست، کارشناس ساخت‌وساز، و اقتصاددان. هدف اصلی این تیم، تسهیل فرآیند رسیدگی به نیاز‌های مسکن سالمندان و جلوگیری از مواجهه آنان با بوروکراسی پیچیده اداری است.
ساکنان می‌توانند از خدمات این تیم بهره‌مند شده و با انجام بازدیدی رایگان از سوی کارشناسان، نیاز‌های مربوط به به‌سازی و مناسب‌سازی خانه خود را بررسی کنند. پس از این ارزیابی، تیم با همکاری مستقیم با ساکنان، راه‌حل‌هایی برای بهبود دسترسی‌پذیری مسکن ارائه می‌دهد و در بهره‌گیری از ابزار‌های مالی موجود مانند کمک‌هزینه‌ها و وام‌های نوسازی نیز آنها را همراهی می‌کند.
سوین اچ. یرستاد، مشاور مسکن در شهرداری لیندوس، درباره این طرح می‌گوید:«اصل بنیادین در فعالیت تیم، مشارکت فعال سالمندان و پرهیز از هرگونه دخالت تحمیلی است. با صرف تنها ۴۰ هزار کرون نروژ (حدود ۴۸۰۰ دلار آمریکا) برای انجام نوسازی‌های لازم، امکان ماندگاری بیشتر سالمندان در خانه‌های خود فراهم می‌شود؛ هزینه‌ای که در مقایسه با مراقبت‌های نهادینه، تنها در مدت یک‌ونیم ماه جبران خواهد شد.»
این ابتکار نه‌تنها به کاهش هزینه‌های عمومی مراقبت از سالمندان کمک می‌کند، بلکه به ارتقای کیفیت زندگی آنان و حفظ استقلال فردی‌شان نیز یاری می‌رساند. تجربه موفق لیندوس اکنون به‌عنوان الگویی مؤثر در سیاست‌گذاری‌های محلی برای سالمندی فعال در نروژ معرفی می‌شود.
نقش‌آفرینی سالمندان در بازار کار؛ نروژ الگویی جهانی در بهره‌گیری از ظرفیت نیروی کار مسن
نروژ، با جمعیتی سالمند، تحصیل‌کرده و نسبتاً مرفه، در میان کشور‌های جهان جایگاه ویژه‌ای در زمینه مشارکت سالمندان در فعالیت‌های اقتصادی دارد. نرخ اشتغال در میان افراد سالمند در این کشور از بالاترین سطوح جهانی برخوردار است و بسیاری از شهروندان بالای ۶۵ سال تصمیم می‌گیرند پس از رسیدن به سن بازنشستگی نیز به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه دهند.
دولت نروژ از اوایل دهه ۲۰۰۰ مجموعه‌ای از اصلاحات ساختاری را برای تسهیل ادامه فعالیت شغلی در سنین بالا به اجرا گذاشت. این اقدامات شامل حذف مشوق‌های منفی مالی در نظام بازنشستگی، راه‌اندازی طرح بازنشستگی انعطاف‌پذیر، و ایجاد محیط‌های کاری فراگیر و غیرتبعیض‌آمیز بوده است. نتیجه این سیاست‌ها، افزایش چشمگیر و تدریجی نرخ مشارکت افراد سالمند در بازار کار بوده است؛ به گونه‌ای که این مشارکت حتی در مقایسه با کشور‌هایی که با فقر سالمندان درگیر هستند نیز قابل توجه است.
اکنون دولت نروژ تمرکز خود را بر دو هدف کلیدی قرار داده است: افزایش اشتغال‌پذیری سالمندان و مقابله با تبعیض سنی در محیط‌های کاری. مسئولان معتقدند سالمندان نه‌تنها از لحاظ جسمی و ذهنی توانایی مشارکت دارند، بلکه تجربیات آنها منبعی ارزشمند برای جامعه محسوب می‌شود.
در یک نظرسنجی از افراد بالای ۶۲ سال، از پاسخ‌دهندگان پرسیده شده است که:«دلایل زیر تا چه اندازه برای شما در ادامه کار کردن حتی پس از کسب حق بازنشستگی مهم هستند؟»
نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد که انگیزه‌های اقتصادی، حفظ هویت اجتماعی، انتقال تجربه، و احساس مفید بودن از دلایل اصلی تمایل به ادامه کار در سنین بازنشستگی در نروژ به‌شمار می‌روند.
نروژ اکنون به‌عنوان الگویی موفق برای کشور‌هایی که با چالش‌های پیری جمعیت روبه‌رو هستند، شناخته می‌شود و تجربه آن می‌تواند الهام‌بخش سیاست‌گذاران در سایر نقاط جهان باشد.
بیش از سه‌چهارم سالمندان شاغل در نروژ مشتاق رفتن به سر کار هستند
طبق نتایج شاخص سیاست سالمندی سال ۲۰۱۷، نروژ در زمینه ایجاد محیط‌های کاری مطلوب برای سالمندان عملکرد قابل توجهی دارد. در این گزارش، از افراد شاغل ۶۰ ساله و بالاتر پرسیده شد که آیا مشتاق رفتن به سر کار هستند یا خیر. پاسخ‌ها نشان داد که ۷۹ درصد از این گروه سنی، همواره مشتاق حضور در محیط کار هستند؛ این رقم در مقایسه با ۶۶ درصد از کل جمعیت فعال، بسیار بالاتر است.
تحلیل عوامل موثر بر انگیزه سالمندان برای ادامه کار، نشان می‌دهد که محیط‌های کاری دوستانه، برخورد مثبت همکاران و مدیران، بهره‌مندی از مزایای کیفیت زندگی، و احساس هدفمندی در کار، بیشترین نقش را در حفظ انگیزه آنها ایفا می‌کند. جالب آنکه این عوامل، حتی بیشتر از نیاز‌های مالی برای سالمندان اهمیت دارند.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که سیاست‌های حمایتی دولت و کارفرمایان در نروژ در زمینه اشتغال سالمندان، در جهت ارتقاء کیفیت زندگی و افزایش مشارکت فعال این گروه سنی موثر بوده است.
در نروژ، طرح «مراقبت سبز» (Green Care) به عنوان مدلی نوآورانه و موفق، توانسته افراد خارج از نظام سلامت را در ارائه خدمات رفاهی اجتماعی مشارکت دهد. در قالب این ابتکار، بیش از ۴۰ مزرعه در سراسر کشور خدمات روزانه‌ای را برای مبتلایان به زوال عقل ارائه می‌دهند. این مزارع با فراهم کردن محیطی طبیعی، فرصت‌هایی منحصر‌به‌فرد برای فعالیت‌های معنادار فراهم می‌کنند.
گرته گریبنال پاتیل، دانشیار دانشگاه علوم زندگی نروژ، با اشاره به ویژگی‌های متمایز این مدل گفت: «برخلاف سایر برنامه‌های فعالیت روزانه، مزرعه محیطی طبیعی، متنوع و آرامش‌بخش را در اختیار افراد قرار می‌دهد. برخی به محیطی آشنا بازمی‌گردند و برای برخی دیگر، تجربه‌ای تازه و الهام‌بخش فراهم می‌شود. افراد می‌توانند ضمن بهره‌مندی از آرامش طبیعت، در صورت تمایل در کار‌های روزمره مانند مراقبت از حیوانات، بریدن چوب یا باغبانی نیز مشارکت کنند.»
بر اساس این مدل، کشاورزان در قالب تعاونی‌ها یا سازمان‌های غیرانتفاعی اجتماعی فعالیت می‌کنند و از طریق قرارداد‌های چارچوبی با شهرداری‌ها، به ارائه خدمات می‌پردازند. پاتیل تأکید کرد: «مزارع مشارکت‌کننده معمولاً توسط افرادی اداره می‌شوند که تلفیقی از تخصص در کشاورزی و تحصیلات رسمی در حوزه‌های مانند مددکاری اجتماعی، علوم سلامت یا آموزش دارند. این افراد کارآفرینان اجتماعی هستند که منابع مزرعه را با توانایی‌های شخصی خود ترکیب کرده و خدماتی انسانی و اثربخش ارائه می‌دهند.»
طرح «مراقبت سبز» در نروژ به عنوان الگویی برای ایجاد پیوند میان طبیعت، کشاورزی و سلامت روان سالمندان مورد توجه بسیاری از کشور‌ها قرار گرفته و نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتلا به زوال عقل ایفا می‌کند.
انتهای پیام/
