رژیم نوظهور سوریه در برابر حضور نظامی اسرائیل؛ پایگاه جدید در قنیطره و توازن شکننده منطقه
به گزارش خبرگزاری آنا، با سقوط نظام بشار اسد در پایان سال ۲۰۲۴ و گریز وی به روسیه، سوریه وارد مرحله‌ای جدید و پرچالش شد. حکومت جدید تحت رهبری احمد الشرع (ابومحمد الجولانی)، رهبر سابق گروه تحریر شام و با برخورداری از حمایت گسترده غرب، کنترل کامل ساختارهای سیاسی و امنیتی این کشور را در دست گرفته است.
در این شرایط، رژیم اسرائیل با استفاده از خلأ قدرت و تزلزل ساختارهای امنیتی سوریه، به شدت حضور نظامی خود را در جنوب این کشور، به ویژه استان قنیطره، گسترش داده است. تصاویر هوایی و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که اسرائیل طی 6 ماه گذشته بیش از ۱۵ پایگاه نظامی جدید احداث کرده یا در حال احداث آن است.
وضعیت امنیتی و سیاسی سوریه پس از سقوط بشار اسد: تحولی بنیادین و چالش‌های پیش‌رو
در مصاحبه‌ای تازه، جولانی به صراحت اعلام کرد که آماده همکاری و همسویی با رژیم اسرائیل برای «حفظ امنیت منطقه‌ای» است. این سخنان، که برای بسیاری از تحلیل‌گران منطقه‌ای شگفت‌آور بود، نشان‌دهنده تغییر رویکرد قابل توجهی در سیاست داخلی و خارجی سوریه است که برخلاف گذشته، دیگر در مقابل اسرائیل ایستادگی مسلحانه و گسترده ندارد بلکه تمایل به هماهنگی دارد.
حکومت جدید سوریه درگیر چالش‌های داخلی فراوانی است؛ از بازسازی ساختارهای امنیتی و اداری گرفته تا مقابله با گروه‌های مسلح مخالف که هنوز در برخی مناطق فعالند. همچنین، تحولات سیاسی پیچیده و فقدان حمایت مردمی گسترده، فشار مضاعفی بر دولت جدید وارد می‌کند. در چنین شرایطی، جولانی تلاش می‌کند با ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، وضعیت شکننده رژیم خود را پایدار نگه دارد.
گسترش حضور نظامی اسرائیل در جنوب سوریه: ساخت پایگاه‌ها و تأسیسات جدید
از دسامبر سال گذشته، رژیم صهیونیستی روندی فزاینده در ایجاد پایگاه‌های نظامی در جنوب سوریه، به‌ویژه در استان قنیطره، آغاز کرده است. منابع محلی گزارش داده‌اند که تاکنون بیش از ۱۵ پایگاه نظامی جدید توسط ارتش اسرائیل در این منطقه احداث شده است.
یکی از این پایگاه‌ها در شمال شهرک حضر، در نزدیکی پایگاه پیشین در منطقه قرص النفل، در حال ساخت است. تصاویر هوایی و گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که ارتش اسرائیل در حال ساخت تأسیسات نظامی در شهرک البعث (السلام) در استان قنیطره است.
علاوه بر این، ارتش اسرائیل اقدام به ساخت یک فرودگاه ویژه برای بالگرد‌ها در نزدیکی شهر حضر کرده است. این فرودگاه، که در منطقه‌ای راهبردی واقع شده، امکان نظارت بر تحرکات در استان قنیطره تا حومه دمشق را فراهم می‌کند.
گزارش‌ها همچنین از تبدیل پادگان الجزیره به یک پایگاه نظامی در منطقه حوضه یرموک در حومه غربی درعا خبر می‌دهند. این اقدامات نشان‌دهنده تلاش اسرائیل برای تثبیت حضور نظامی خود در جنوب سوریه و ایجاد مناطق حائل در امتداد مرز‌های شمالی این رژیم است.
این تحرکات نظامی در حالی صورت می‌گیرد که احمد الشرع (ابومحمد الجولانی) رئیس جدید دولت سوریه، در مصاحبه‌ای با رسانه‌های عبری زبان، از همسویی اهدافش با اسرائیل پرده برداشت و اعلام کرد که آماده همکاری امنیتی با این رژیم است.
اهداف راهبردی احداث این پایگاه‌ها
- تثبیت تسلط بر بلندی‌های جولان: بلندی‌های جولان که از سال ۱۹۶۷ تحت اشغال اسرائیل قرار دارد، یکی از نقاط استراتژیک حیاتی منطقه است. ایجاد پایگاه‌های جدید، به اسرائیل امکان می‌دهد کمربند امنیتی خود را گسترش داده و اشراف گسترده‌تر و سریع‌تری بر تحرکات نظامی سوریه و گروه‌های مقاومت داشته باشد.
- قدرت‌نمایی نظامی و بازدارندگی: با استقرار پایگاه‌های متعدد و احداث فرودگاه ویژه بالگرد‌ها در نزدیکی دمشق (شهر قطنا)، اسرائیل توان عملیاتی خود را برای انجام عملیات سریع و هدفمند افزایش داده و پیام واضحی به هرگونه تلاش برای تغییر وضع موجود ارسال می‌کند.
- اشراف اطلاعاتی و رصد کامل: استفاده از سامانه‌های راداری و تکنولوژی‌های پیشرفته در مناطق استراتژیک، امکان رصد دقیق تحرکات نیروهای سوری و مخالفان اسرائیل را فراهم کرده و کنترل منطقه را تسهیل می‌کند.
تحرکات نظامی و عملیات‌های مستمر
- از دسامبر ۲۰۲۴ تاکنون، ارتش اسرائیل چندین عملیات نظامی در جنوب سوریه انجام داده است که شامل:
- یورش‌های مکرر به شهرها و روستا‌های استان قنیطره
- بازرسی خانه‌های مردم تحت عنوان جستجوی سلاح
- بازداشت‌های موقت و غیرقانونی غیرنظامیان
- حملات هوایی محدود به اهدافی در جنوب سوریه
- این اقدامات بیانگر تلاش‌های مستمر اسرائیل برای مهار هرگونه رشد و قدرت‌گیری نیروهای مخالف خود و تثبیت تسلط در منطقه است.
شرایط زندگی مردم و تأثیر نظامی‌سازی گسترده: فشار مضاعف بر جامعه مدنی سوریه
با گسترش بی‌سابقه حضور نظامی رژیم اسرائیل در جنوب سوریه، به ویژه در استان قنیطره، مناطق مسکونی و شهری به تدریج به مناطق ممنوع‌الورود تبدیل شده‌اند. ساکنان محلی گزارش می‌دهند که نیروهای اسرائیلی با ایجاد حصارهای امنیتی گسترده، آزادانه اجازه تردد به شهروندان نمی‌دهند و کنترل دقیقی بر حرکت‌های مردم اعمال می‌شود. این اقدامات باعث شده تا زندگی روزمره شهروندان به شدت مختل شود؛ مدارس، مراکز درمانی و بازارها یا تعطیل شده‌اند یا عملکرد آنها به شدت محدود است. این وضعیت موج جدیدی از مهاجرت داخلی را رقم زده است، به‌طوری‌که بسیاری از خانواده‌ها مجبور شده‌اند خانه‌های خود را ترک کرده و به مناطق مرکزی و شمالی سوریه مهاجرت کنند. بحران انسانی در جنوب سوریه تشدید شده و نهادهای بین‌المللی از وضعیت اسفناک مردم این منطقه گزارش داده‌اند. همزمان، حکومت جدید به رهبری جولانی که خود رویکردی همسوی با اسرائیل در پیش گرفته است، تا کنون واکنش مشخصی برای بهبود شرایط زندگی مردم و مقابله با نظامی‌سازی منطقه نشان نداده است. این بی‌تفاوتی یا ناتوانی حکومت جدید، نگرانی‌های گسترده‌ای درباره آینده امنیت و رفاه شهروندان سوریه ایجاد کرده است.
واکنش حکومت جدید سوریه: چراغ سبز به همکاری با رژیم صهیونیستی
یکی از مهم‌ترین تحولات سیاسی پس از سقوط بشار اسد، تغییر رویکرد دولت جدید به رهبری احمد الشرع است. جولانی در مصاحبه اخیر خود به‌طور مستقیم اعلام کرده که دولت تحت فرماندهی او آماده همکاری و هماهنگی با رژیم اسرائیل در زمینه امنیت مرزی و مقابله با گروه‌های مسلح است که تهدیدی برای هر دو طرف محسوب می‌شوند. این بیانیه، که با واکنش‌های متفاوتی در داخل سوریه و منطقه همراه بوده، نشان می‌دهد دولت جدید به دنبال ثبات نسبی در منطقه است و سیاست‌های مقابله‌ای گذشته را کنار گذاشته است. این همسویی جدید، زمینه را برای تثبیت حضور نظامی گسترده اسرائیل در جنوب سوریه فراهم کرده و پیام روشنی به بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی ارسال می‌کند مبنی بر اینکه تحولات سیاسی سوریه مسیر تازه‌ای را در برابر اسرائیل گشوده است. با این حال، برخی تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که این همکاری ممکن است به تنش‌های درونی بیشتر در سوریه بین طرفداران مقاومت و مخالفان دولت جدید منجر شود و وضعیت امنیتی را پیچیده‌تر سازد.
تحلیل و پیامد‌های منطقه‌ای تثبیت حضور نظامی اسرائیل در سوریه؛ چشم‌انداز پرچالش آینده
پس از سقوط حکومت بشار اسد و روی کار آمدن احمد الشرع (ابومحمد الجولانی) به‌عنوان رهبر جدید سوریه، تحولات میدانی و سیاسی در این کشور مسیر تازه‌ای به خود گرفته است. جولانی که با حمایت گسترده غرب و برخی بازیگران منطقه‌ای به قدرت رسیده، در مصاحبه‌های اخیر خود به‌طور آشکار چراغ سبز همکاری و همسویی با رژیم صهیونیستی را نشان داده است. این تحول در رویکرد، به ویژه در شرایطی که رژیم اسرائیل اقدام به ساخت و توسعه بیش از ۱۵ پایگاه نظامی جدید در استان قنیطره کرده، اهمیت استراتژیک فوق‌العاده‌ای دارد.
حضور گسترده و نظامی‌سازی جنوب سوریه توسط اسرائیل، نه‌تنها به تثبیت قدرت نظامی این رژیم در مرز‌های شمالی خود کمک می‌کند، بلکه عملاً هرگونه تلاش احتمالی برای بازپس‌گیری مناطق اشغالی یا ایجاد فشار سیاسی علیه اسرائیل را با موانع جدی مواجه می‌سازد. ایجاد فرودگاه ویژه بالگرد‌ها در نزدیکی دمشق، در شهر قطنا، که از نظر فنی و اطلاعاتی امکان رصد کامل فضای پایتخت سوریه را فراهم می‌کند، تهدید مستقیمی برای امنیت ملی سوریه به شمار می‌آید.
از سوی دیگر، این حضور نظامی و سیاست‌های هماهنگ شده حکومت جدید سوریه، پیامد‌های مهمی در سطح منطقه دارد. افزایش نظامی‌سازی در مرز‌های لبنان و سوریه می‌تواند به تشدید رقابت‌های ژئوپولیتیکی منجر شود و احتمال بروز تنش‌های نظامی جدید را افزایش دهد. علاوه بر این، با توجه به شکاف‌های داخلی در سوریه و نارضایتی گسترده مردم از حضور نیروهای خارجی و اشغال مناطق، این شرایط ریسک بی‌ثباتی داخلی و بروز اعتراضات را افزایش می‌دهد.
در عرصه بین‌المللی، رفتار‌های اسرائیل و سیاست‌های دولت جولانی، واکنش‌های متفاوتی برانگیخته است؛ برخی بازیگران غربی، این روند را به عنوان بخشی از بازی جدید ژئوپولیتیکی در منطقه پذیرفته‌اند و حتی از آن حمایت می‌کنند، اما کشور‌های مخالف و گروه‌های مقاومت، آن را تهدیدی بزرگ علیه منافع ملی و امنیت منطقه‌ای خود تلقی می‌کنند.
چالش‌های کلان و ضرورت بازنگری در سیاست‌های منطقه‌ای
ساخت بیش از ۱۵ پایگاه نظامی جدید و توسعه امکانات نظامی اسرائیل در جنوب سوریه، در کنار تغییرات سیاسی عمیق پس از سقوط بشار اسد و روی کار آمدن احمد الشرع، نشان‌دهنده آغاز دوره‌ای جدید و پیچیده در معادلات امنیتی و سیاسی سوریه و خاورمیانه است.
حضور نظامی گسترده اسرائیل در منطقه، که با حمایت و هماهنگی حکومت جدید سوریه همراه شده، به معنای تغییر اساسی در سیاست‌های امنیتی منطقه و ضعف کامل توانایی دولت سوریه در کنترل خاک خود است. این شرایط نه تنها به تثبیت اشغالگری‌های رژیم اسرائیل منجر می‌شود بلکه امید‌های بازسازی و ثبات در سوریه را نیز به شدت تضعیف می‌کند.
در شرایط فعلی، دولت‌های منطقه‌ای و بازیگران بین‌المللی باید با درک دقیق از این واقعیت‌های نوظهور، به دنبال راهکار‌های جامع و چندجانبه برای کاهش تنش‌ها و حمایت از حقوق مردم سوریه باشند. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند باعث تشدید بحران‌ها، افزایش مهاجرت‌های اجباری و شکل‌گیری درگیری‌های جدید شود.
در نهایت، آینده سوریه و ثبات خاورمیانه به میزان قابل توجهی به چگونگی مدیریت این بحران‌ها، تعامل هوشمندانه میان بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی، و یافتن راه‌حل‌های پایدار و عادلانه بستگی دارد که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
انتهای پیام/
