ولادت امام جواد(ع)؛ پاسخ الهی به یک بحران تاریخی در تشیع
حجتالاسلام امیرعلی حسنلو کارشناس تاریخ اسلام در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در تشریح شرایط ولادت امام جواد (ع) بیان داشت: ولادت نهمین امام شیعیان امام محمد تقی (ع) در یکی از حساسترین مقاطع تاریخ تشیع رخ داد؛ مقطعی که مسئله جانشینی امام رضا (ع) به دغدغهای جدی برای اصحاب و پیروان اهلبیت تبدیل شده بود.
وی افزود: در سال ۱۹۵ هجری قمری، عمر مبارک امام رضا (ع) به ۴۷ سال رسیده بود، اما هنوز فرزندی از ایشان متولد نشده بود و همین مسئله، نگرانیهای اعتقادی و اجتماعی خاصی را در میان شیعیان ایجاد کرده بود.
سوءاستفاده واقفیه از نبود فرزند
حجتالاسلام حسنلو ابراز داشت: این وضعیت، فرصت مناسبی برای فرقه واقفیه فراهم کرد؛ جریانی که به دلیل انگیزههای مالی و تصرف در سهم امام، امامت امام رضا (ع) را انکار میکرد و نبودِ فرزند پسر را دستاویزی برای مشروع جلوه دادن ادعاهای خود قرار داده بود.
وی ادامه داد: تا جایی که یکی از همین افراد در نامهای خطاب به امام رضا (ع) نوشت: «چگونه امام هستی در حالی که فرزندی نداری؟»
پیشبینی تولد امام جواد (ع) توسط امام رضا (ع)
این استاد حوزه اظهار داشت: امام رضا (ع) در پاسخ به این شبهه با قاطعیت فرمودند: «از کجا میدانی فرزندی ندارم؟ به خدا سوگند، شب و روز نمیگذرد مگر آنکه خداوند فرزندی به من عطا میکند که حق و باطل را از هم جدا خواهد کرد.»
وی گفت: راوی همین حدیث میگوید چند روزی بیشتر نگذشت که امام جواد (ع) به دنیا آمد و عملاً تمام تبلیغات واقفیه فرو ریخت.
مناظرهها پیش از ولادت؛ نشانهای از آینده امامت
حجتالاسلام حسنلو با اشاره به مناظرات آن دوره زمانی تصریح کرد: ابن قیام واسطی، از سران واقفیه با طرح این پرسش که «آیا ممکن است دو امام در یک زمان وجود داشته باشند؟» قصد تضعیف جایگاه امام رضا (ع) را داشت که حضرت با پاسخهای دقیق، آینده امامت را روشن ساختند.
وی افزود: امام رضا (ع) تأکید کردند که خداوند فرزندی به ایشان عطا خواهد کرد که حق را استوار و باطل را نابود میکند؛ پاسخی که تحقق آن، اندکی بعد با تولد امام جواد (ع) آشکار شد.
اختلاف اقوال در تاریخ ولادت
مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز پاسخگویی به شبهات حوزههای علمیه درباره تاریخ ولادت امام جواد (ع) خاطرنشان کرد: در منابع تاریخی، سه قول درباره زمان ولادت جوادالائمه (ع) نقل شده است؛ برخی رمضان سال ۱۹۵ هجری، برخی نوزدهم رمضان و برخی دهم ماه رجب همان سال را ذکر کردهاند.
وی ادامه داد: با توجه به شواهدی مانند دعای ناحیه مقدسه و شهرت تاریخی، قول سوم یعنی دهم رجب سال ۱۹۵ هجری قمری مورد پذیرش اکثریت علمای شیعه است.
کودکی متفاوت؛ آغاز فصل تازهای در امامت
حجتالاسلام حسنلو با اشاره به دوران کودکی امام جواد (ع) بیان داشت: این دوره از مهمترین مقاطع زندگی حضرت است، چرا که ایشان نخستین امامی بود که در سنین کودکی به امامت رسید و همین مسئله، معادلات فکری، سیاسی و اعتقادی جامعه را دگرگون کرد.
وی گفت: محدودیتهای سیاسی، فضای شدید تقیه و مراقبتهای حاکمیتی، مانع از ثبت کامل جزئیات زندگی امامان میشد، اما همین مقدار اطلاعات نیز نشاندهنده جایگاه ویژه امام جواد (ع) است.
مولودی پرخیر و برکت
این پژوهشگر تاریخ اسلام ابراز داشت: امام رضا (ع) درباره فرزندشان فرمودند: «این مولودی است که برای شیعیان ما، با برکتتر از او زاده نشده است.» این تعبیر به خوبی نقش راهبردی امام جواد (ع) در تثبیت جریان امامت را نشان میدهد.
پاسخگویی علمی یک کودک ۱۰ساله
وی افزود: پس از شهادت امام رضا (ع)، گروهی از بزرگان و علما به مدینه آمدند و دهها هزار مسئله فقهی و اعتقادی از امام جواد (ع) پرسیدند و حضرت بدون مکث پاسخ گفتند؛ در حالی که بیش از ۱۰ سال نداشتند.
حجتالاسلام حسنلو اظهارداشت: مناظره با دانشمندان معتزلی و شخصیتهایی، چون یحیی بن اکثم از دیگر جلوههای علم الهی امام در همین سنین پایین بود.
ازدواج سیاسی و فشارهای حکومتی
وی ادامه داد: تزویج امام جواد (ع) باامالفضل، دختر مأمون عباسی اقدامی کاملاً سیاسی بود که با هدف کنترل و مهار امام انجام شد، اما نتیجهای جز رسوایی دستگاه خلافت نداشت.
شبکه وکالت؛ حفظ انسجام شیعیان
این استاد حوزه تصریح کرد: امام جواد (ع) با وجود همه محدودیتها، شبکه وکالت را فعال نگه داشت و از طریق نمایندگان خود، ارتباط با شیعیان را حفظ کرد و حتی اجازه نفوذ برخی یاران به درون ساختار حکومت را صادر کرد.
جوانی کوتاه، اما اثرگذار
وی درباره دوران جوانی امام جواد (ع) گفت: اگرچه عمر شریف حضرت کوتاه بود و بیش از ۲۵ سال نزیستند، اما همین دوره کوتاه سرشار از فعالیتهای علمی، تربیت شاگرد و تثبیت معارف اهل بیت (ع) بود.
کرامات و جلوههای معنوی
حجتالاسلام حسنلو خاطرنشان کرد: در منابع معتبر شیعی، کرامات متعددی از امام جواد (ع) نقل شده است؛ از شفا دادن نابینایان و بیماران تا خبر دادن از امور پنهان و وقایع آینده.
وی افزود: نقل شفا یافتن محمد بن میمون و نیز ماجرای درختی که به برکت وضو و نماز امام، میوه داد، از جمله کراماتی است که بزرگان حدیث و تاریخ آن را ثبت کردهاند.
عبادت؛ شاخصه همیشگی امام جواد (ع)
این پژوهشگر تاریخ اسلام بیان داشت: عبادت در سیره امام جواد (ع) جایگاه ویژهای داشت و مورخان، ایشان را عابدترین فرد زمان خود معرفی کردهاند. کثرت نافلهها، اهتمام ویژه به نماز و صدقه و عبادت همراه با معرفت از ویژگیهای بارز زندگی معنوی امام جواد (ع) بود.
وی ادامه داد: ولادت امام جواد (ع) پاسخی الهی به یک بحران تاریخی بود؛ خداوند با اعطای علم و امامت به کودکی خردسال، نه تنها تشیع را از یک چالش جدی عبور داد، بلکه جریان امامت را وارد مرحلهای نو از بلوغ علمی، فرهنگی و اعتقادی کرد؛ مسیری که با شهادت حضرت (ع) پایان نیافت و آثار آن تا امروز باقی مانده است.
انتهای پیام/
