آخرین مطالب
ژنها، مغز و تجربه؛ ترکیبی که میتواند رفتارهای پرخطر را تشدید کند
دانشمندان در جستوجوی «ژن قاتل»؛ رمز پنهان خشونت
هیچ ژن واحدی نمیتواند انسان را قاتل کند. اما همین حقیقت ساده، راه را بر پرسشی عمیقتر باز میکند که آیا ممکن است مجموعهای از ژنها، مثل کلیدهایی در اعماق مغز، انسان را نسبت به خشونت مستعدتر کند؟ آیا گذشتهی سخت و محیط خشن میتواند این کلیدها را یکییکی فعال کند و مسیر زندگی فرد را به سمت رفتارهای خطرناک ببرد؟
دبیر نخستین کنگره «فناوریهای نوین میدانهای مغناطیسی و علوم اعصاب در حوزه روانتنی» در گفتوگو با آناتک:
فرکانسهای مغزیِ آشفته، ریشه علائم جسمانیاند و هدف ما احیای نظم عصبی است
بدن فقط به دارو پاسخ نمیدهد؛ به «فرکانس» هم واکنش نشان میدهد. نخستین کنگره «فناوریهای نوین میدانهای مغناطیسی و علوم اعصاب در حوزه روانتنی» تلاش میکند نشان دهد چگونه اصلاح امواج مغزی میتواند بر اندامهای حرکتی، هورمونها و خلقوخو اثر بگذارد و در درمان «اختلالات روانتنی» و مواردی مانند اضطراب، استرس، فوبیا و «پیتیاسدی» (PTSD) به کار آید. در این رویداد، پژوهشهای بالینی و نتایج درمانی مرتبط با این رویکرد گردآوری شده تا میزان اثربخشی آن سنجیده شود و جایگاهش در کنار درمانهای کلاسیک پزشکی و روانشناسی روشنتر شود.
دکتر سیدشهاب الدین صدر در گفتوگو با آناتک:
کاربرد میدانهای الکترومغناطیسی در درمان اختلالات عصبی وارد مرحله تازهای از ارزیابی علمی شده است
علم همیشه از جایی آغاز میشود که پرسشها جدی میشوند. در جریان بحثهای تازه درباره نقش میدانهای الکترومغناطیسی در درمان اختلالات عصبی و روانپزشکی، دوباره این پرسش مطرح شده که فناوریهای نوین تا چه حد میتوانند به کمک پزشکی بیایند و کجا باید با احتیاط به آنها نزدیک شد. ترکیب «علوم اعصاب» و ابزارهای الکترومغناطیسی، چشماندازهای تازهای در درمان افسردگی مقاوم، اضطراب و برخی بیماریهای نورولوژیک گشوده است؛ اما همین پیشرفتها نیازمند درک درست از سازوکارهای مغزی، محدودیتهای علمی و لزوم استفاده تخصصی هستند.
یک دامپزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم تحقیقات در گفتوگو با آناتک:
اپیدمی «تببرفکی» زنجیره تولید پروتئین را مختل میکند
نقطه آغاز بیماری همیشه کوچک است. «تببرفکی» پس از ورود به بدن دام، ابتدا در ناحیه حلق تکثیر میشود و با سرعتی چشمگیر به بافتهای دهان و اندامهای حرکتی گسترش مییابد؛ فرایندی که در مدت کوتاهی میتواند به ضایعات دردناک، افت تغذیه، کاهش تولید شیر و حتی تلفات در دامهای جوان منجر شود. آنچه اهمیت این بیماری را دوچندان میکند، الگوی اندمیک آن در ایران و توان ویروس در ایجاد موجهای مکرر و گاه شدید است؛ موجهایی که نهفقط دام، بلکه پایداری تولید و اقتصاد دامپروری را نیز تحت تأثیر قرار میدهند.
آرامشی که علم آن را تأیید نمیکند
شبهعلمِ «طب انرژی» آرامش خیالی را وارد زندگی روزمره میکند
درد کهنه است، اما امید تازه. همین امید است که میلیونها نفر را به سمت «طب انرژی» میکشاند؛ درمانی که وعده میدهد با لمسکردن خطوطی نامرئی در بدن، اضطراب و بیماری را دور کند. اما پشت این داستان آرامشبخش، واقعیتی پنهان است. انرژیای که دربارهاش حرف زده میشود، نه در آزمایشگاه دیده شده و نه در بدن انسان قابل اندازهگیری است. جذابیتش واقعی است، اثر آرامبخشیاش هم واقعی است، اما درمانبودنش، نه آنقدرها.
جادوی خون نایاب جهان؛ روایت علمی تلاشها برای ساخت «خون طلایی» در آزمایشگاه
نادرترین گروه خونی جهان و تلاش برای خلق «خون طلایی»
گاهی یک غیبت کوچک در سطح یک سلول، سرنوشت هزاران انسان را تغییر میدهد. گروه خونی نادر «آر. اچ نال» (Rh null) یکی از همین غیبتهاست؛ گروهی که نبود کامل مجموعهای از پروتئینهای حیاتی روی غشای گلبول قرمز، آن را به کمیابترین و شاید ارزشمندترین خون جهان تبدیل کرده است. گفته میشود تاکنون کمتر از پنجاه انسان در جهان این گروه خونی را داشتهاند؛ افرادی که زندگی روزمرهشان زیر سایه همیشگی خطر قرار دارد، چون در صورت یک تصادف ساده یا یک جراحی اورژانسی، تقریباً هیچ بانکی در جهان خون سازگار برایشان ندارد.
یک استاد میکروبیولوژی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال در گفتوگو با آناتک:
ویروس «تب برفکی» از قوانین تکامل برای فرار از ایمنی استفاده میکند
ویروسها همیشه از همانجایی حمله میکنند که کمتر انتظارش را داریم. تب برفکی نمونهای از همین نبردهای نادیدنی است؛ بیماریای که عامل آن، با بدنی کوچک و ساختاری ظاهراً ابتدایی، میتواند در چند ساعت چرخههای سلولی را بر هم بزند، بافتهای حساس دهان و پا را دچار تاول کند و در مقیاس یک گله، آشفتگی بزرگ بیافریند. پشت این تخریب سریع، معماری مولکولی ظریفی قرار دارد که تنها با شناخت دقیق آن میتوان فهمید چگونه یک ذرهٔ نامرئی اینچنین بر بدن دام اثر میگذارد.
روایت علمی «تب برفکی» یک حمله ویروسی در مقیاس نادیدنی
وقتی یک دام دچار تاولهای دردناک دهان و سم میشود، نخستین پرسشی که به ذهن میرسد این است که چه عاملی چنین تخریبی را در زمانی کوتاه ایجاد میکند. «تب برفکی» نام بیماری آشنایی است، اما پشت این نام ساده، ویروسی پنهان شده که رفتار آن نمونهای جذاب از پیچیدگی در جهان میکروسکوپی است. ویروسی که با ساختاری کوچک، اما با سرعت و سازگاری بالا، یکی از شگفتانگیزترین پاتوژنهای دنیای حیوانات را شکل میدهد.
دانشمندان پیشنهاد میدهند قسمتی از آخر هفته خود را در طبیعت بگذرانید
وقتگذرانی در فضای سبز، استرس را کاهش میدهد
تنها گذراندن چند دقیقه از روزهای آخر هفته در میان درختان میتواند حالوهوای ما را دگرگون کند. نسیم خنک، صدای خشخش برگها و بوی خاک پس از باران، همه اینها آرامشی میآورند که در هیچ دارویی پیدا نمیشود. در دنیایی که اضطراب تبدیل به بخش ثابتی از زندگی شده، طبیعت بهنظر تنها درمانگر خاموش ماست. اما علم دقیقاً چه میگوید؟ چرا بودن در فضای سبز واقعاً استرس را کاهش میدهد؟ پاسخ در درون مغز، بدن و حتی ژنهای ما نهفته است.
مسئول فنی تولید یک شرکت دانشبنیان حوزه نانو در گفتوگو با آناتک:
پایان وابستگی به واردات کراتین با تولید نانوی ایرانی از پَر مرغ
نخستین نانوکراتین ایرانی با استفاده از مواد اولیهی بومی و فناوری دانشبنیان تولید شد؛ محصولی که میتواند با کیفیتی رقابتی و هزینهای کمتر، جایگزین بخش بزرگی از واردات کراتین در صنایع آرایشی و بهداشتی کشور شود.
مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد فناوری نانو در گفتوگو با آناتک:
نانوفناوری ایران وارد مرحله بلوغ صنعتی و انسانی شده است
تحول فناوری نانو در ایران از مسیر پژوهشهای دانشگاهی به میدان تجاریسازی رسیده است؛ جایی که مهارتآموزی، اقتصاد دانشبنیان و بازگشت نخبگان، چهرهای تازه از آینده علم و صنعت را ترسیم میکنند.
یک دانشیار دانشگاه آزاد بندرعباس در گفتوگو با آناتک:
حسگر نانویی هوشمند، خوردگی فلزات را پیش از آسیب جدی شناسایی میکند
فناوری نوینی در حوزهی نانو موفق شده است گامی مؤثر در پایش و پیشگیری از خوردگی سطوح فلزی بردارد؛ دستاوردی که میتواند هزینههای تعمیر و خسارت در صنایع نفت، گاز و انرژی را بهطور چشمگیری کاهش دهد و افق تازهای برای استفاده از حسگرهای هوشمند در صنعت بگشاید.
در گفتوگو با یک استاد دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران بررسی شد
بدن در واکنش به تمرینهای جدید وارد فاز ترمیم عضلانی میشود
بدن پس از تمرین تازه شروع به اعتراض میکند. تقریباً همهی ورزشکاران از مبتدی تا حرفهای تجربهی درد در عضلات یک تا دو روز پس از تمرین را دارند؛ دردی که نه فوراً بعد از ورزش، بلکه با تأخیر سراغ بدن میآید. پدیدهای که به آن «درد عضلانی تأخیری» گفته میشود، سالهاست مورد توجه فیزیولوژیستها و مربیان ورزشی قرار دارد. اما این درد دقیقاً از کجا میآید؟ آیا نشانهی رشد عضله است یا هشدار آسیب؟ و آیا میتوان از آن پیشگیری کرد؟
پیوند مدفوع، راهی تازه برای درمان افسردگی
روشی جدید برای درمان افسردگی از راه روده پیشنهاد شده است. پژوهشی تازه نشان میدهد که «پیوند میکروبی مدفوع» (Fecal Microbiota Transplantation) روشی که برای بازگرداندن تعادل باکتریهای روده طراحی شده میتواند در کاهش علائم افسردگی مؤثر باشد. تحلیل ۱۲ مطالعهی بینالمللی نشان داده است که این درمان زمانی بیشترین اثر را دارد که بهصورت تزریق مستقیم به روده انجام شود، نه از راه دهان.
تجربههای مکرر ترس باعث ضعف سیستم ایمنی میشود
ترسهای هالووینی بیخطر نیستند
تفریحِ هالووین بیش از هیجان، بار میآورد. در فرهنگهای دیگر، فرصتی برای لباسهای عجیب، دیوارهای تاریک و داستانهای ترسناک است، اما آیا میدانِ بازیِ این سرگرمیها برای بدنِ ما بیخطر است؟ پژوهشهای علمی نشان میدهند ترس، حتی اگر موقتی یا سرگرم کننده باشد؛ میتواند سازوکارهای عصبی، هورمونی، ایمنی و متابولیک بدن را تحت تأثیر قرار دهد و اگر مکرر یا مزمن شود، ممکن است پیامدهای قابلتوجهی داشته باشد.
وقتی مغز هنوز در تعطیلات است اما تقویم فرمان بازگشت میدهد
چرا شروع هفته حال ما را بد میکند
وقتی عصر جمعه یا یکشنبه فرا میرسد، انسان احساس سنگینی در ذهن پیدا میکند: ساعتهای آزاد تعطیلات به پایان میرسند، مسئولیتهای کاری یا تحصیلی دوباره سر میرسند و ذهن آماده نیست. این احساس، ناخوشایند نیست، اما آیا تنها عادت است؟ پژوهشها نشان میدهند که آغاز هفته، چه از شنبه و چه از دوشنبه، از چند جنبهی روانی، زیستی و فرهنگی برای ما چالشبرانگیز است.
شاید انسان روزی از «راست روده» نفس بکشد
آزمایشهای انسانی قدمی تازه در علم تنفس مصنوعی برداشت. در نگاه نخست، «تنفس از راه روده» شاید مضحک به نظر برسد، اما پژوهشی تازه در ژاپن نشان داده است که تزریق مایع اکسیژندار از طریق مقعد میتواند بیخطر باشد و شاید روزی به نجات جان بیماران کمک کند. آزمایشهای انسانی جدید نشان دادهاند که بدن میتواند این فرآیند را بدون عارضهی جدی تحمل کند و این آغاز راهی است که ممکن است علم پزشکی را دگرگون کند.
منیزیم؛ آرامش بستهبندیشده برای ذهنهای خسته
آرامش فروشی با مکمل منیزیم
منیزیم این روزها به «ماده معدنی معجزهگر» شهرت یافته است. قرصی که در تبلیغات از درمان بیخوابی تا رفع اضطراب و تسکین درد عضلات را وعده میدهد. در شبکههای اجتماعی، هزاران نفر از تجربه خواب عمیقتر و آرامش ذهنی پس از مصرف آن سخن میگویند. اما در حالی که بازار جهانی مکملهای منیزیم رو به انفجار است، دانشمندان هشدار میدهند که شواهد علمی هنوز قاطع نیست و بیشتر مردم، نه تنها به این قرصها نیازی ندارند، بلکه گاهی بیش از آنچه تصور میکنند، از طریق غذا دریافتش میکنند.
تصویرهای برتر مسابقه «نیکون» از دنیای نامرئی حیات
هر سال، جهان نادیدنی در برابر چشم انسان آشکار میشود. مسابقه «جهان کوچک نیکون» (Nikon Small World) برای پنجاهویکمین سال پیاپی، شگفتیهای جهان میکروسکوپی را در قالب تصاویری خیرهکننده به نمایش گذاشته است؛ جایی که سلولها، قارچها و ذرات حیات، به اندازهی کهکشانها زیبا و شگفتانگیز به نظر میرسند.
لحظه گزش مارها زیر لنز علم
پژوهشگران استرالیایی با کمک فناوری «حرکت آهسته» (slow motion) توانستهاند سریعترین لحظههای طبیعت را ثبت کنند. لحظهای که مار، در کسری از ثانیه، نیش خود را فرومیبرد، سم را تزریق میکند و عقب میکشد. این مطالعه نهتنها راز چابکی گونههای مختلف مار را آشکار کرده، بلکه میتواند به ساخت پادزهرهای دقیقتر برای انسان کمک کند.
