دانشگاه امیرکبیر پیشگام شد: نوآوری در ساخت و ساز ضد زلزله با نگاهی به آینده

به گزارش آنا، سجاد طاهری جبلی دانش آموخته دکترای دانشگاه صنعتی امیرکبیر با راهنمایی و هدایت  بهروز بهنام از اعضای هیات علمی این دانشگاه طرح تحقیقاتی را با عنوان «تحلیل هزینه بهینه ساختمان‌های فولادی تحت بار‌های لرزه‌ای» اجرایی کردند.

طاهری به جزئیات این طرح تحقیقاتی اشاره کرد و با بیان این که استراتژی غالب در طراحی سازه‌ها کاهش وزن اولیه سازه است، گفت: از سوی دیگر معمولا هزینه‌های محتمل آینده نظیر خرابی‌های ناشی از زلزله عموما نادیده گرفته می‌شوند در حالی که، هزینه‌های احتمالی چرخه عمر ساختمان، در پی وقوع حوادثی، چون زلزله می‌تواند منجر به خسارات مالی و یا جانی، تا چند برابر هزینه اولیه ساخت شود از این رو می‌توان در رویکردی متفاوت، به جای تنها کاهش هزینه‌های اولیه ساخت، هزینه‌های چرخه عمر (LCC) را بهینه کرد.

وی بهینه کردن هزینه‌های چرخه عمر سازه‌ها را دارای مزایایی، چون افزایش ایمنی جانی افراد وحفظ منابع مالی در طولانی مدت دانست و افزود: هزینه‌های ثانویه LCC شامل هزینه‌های خسارت و تعمیر، از بین رفتن لوازم منزل، جابه‌جایی، ضرر اقتصادی، جراحت و تلفات انسانی است. طبیعتا این موارد با توجه به عوامل اقتصادی هر جامعه‌ای متفاوت است و ما در این پژوهش، نحوه محاسبه آنها را با توجه وضعیت اقتصادی ایران بومی سازی کردیم.

مجری طرح با اشاره به تنوع ساختمان‌های شهری از منظر منظمی یا نامنظمی معماری، خاطر نشان کرد: تجارب و آمار‌های حاصل از زلزله‌های گذشته نشان داده‌اند که ساختمان‌های نامنظم به میزان قابل توجهی بیشتر از سازه‌های منظم آسیب می‌بینند. تحقیقات نیز نشان داده‌اند که شاخص‌های خرابی لرزه‌ای در سازه‌های نامنظم به خصوص سازه‌های بلندمرتبه عموما بیشتر از منظم هستند. علیرغم این، تحقیقات کمی به مقایسه طراحی بر مبنای LCC سازه‌های نامنظم و منظم پرداخته‌اند.

این دانش آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر هدف از اجرای این پژوهش را برجسته کردن تأثیر نامنظمی بر هزینه چرخه عمر سازه‌ها، ایجاد چارچوبی یکپارچه مبتنی بر بهینه سازی طراحی لرزه‌ای سازه‌ها با استفاده از ظرفیت‌های هزینه چرخه عمر و مدلسازی اطلاعات ساختمان عنوان کرد.

وی روش کار این پژوهش را در ۴ مرحله دانست که شامل «مرور و مطالعه اسناد کتابخانه‌ای و مقالات مرتبط با موضوع»، «ارائه چارچوب یکپارچه طراحی و بهینه سازی بر مبنای LCC-BIM»، «مشخص کردن جزئیات مربوط به چارچوب و تمرکز بر ویژگی‌های مهم آن (بومی سازی اطلاعات مالی)» و «به کارگیری چارچوب در نمونه‌های موردی مختلف و مقایسه آن در سازه‌های مختلف منظم و نامنظم» دانست.

طاهری یادآور شد: در مناطق لرزه خیز یک تغییر کوچک در مرحله طراحی می‌تواند منجر به ایجاد هزینه‌های گزاف یا بالعکس منجر به جلوگیری از هدررفت سرمایه‌های اجتماعی شود. با توجه به نتایج مطالعات عددی، طراحی بر اساس زلزله طرح آئین نامه، حداقل LCC را برای سازه ارائه نمی‌دهد. در عوض، مدل‌های طراحی شده برای بار‌های زلزله بیشتر، قادر به ارائه LCC‌ای به مراتب کمتر از طراحی بر مبنای زلزله طرح خواهند بود که می‌توانند سوالات مهمی را برای مبحث طراحی لرزه‌ای ایجاد کنند؛ این مورد به ویژه در مورد سازه‌های نامنظم بلندمرتبه ملموس‌تر بود. با این وجود، بر اساس کار ارائه شده در اینجا، نمی‌توان نتیجه گرفت که طراحی بر اساس کد‌های لرزه‌ای فعلی دارای کاستی است و عملکرد سازه‌ها با توجه به ایمنی جانی در هنگام زلزله در اینجا مورد انتقاد قرار نمی‌گیرد.

وی اضافه کرد:، اما نتایج می‌تواند برای تحریک بخش‌های مختلف جامعه مهندسی مانند سازندگان، طراحان سازه و ارزیاب‌های شرکت‌های بیمه به تفکر متفاوت در هنگام استفاده از کد‌های لرزه‌ای مورد استفاده قرار گیرد.

این محقق، انتشار چهار مقاله ISI، یک مقاله علمی پژوهشی و یک مقاله کنفرانسی را از دیگر دستاورد‌های این پژوهش نام برد و اظهار کرد: ارائه مدل یکپارچه و بکارگیری همزمان LCC-BIM در متدلوژی ارائه شده و همچنین تفاوت رفتار سازه‌های منظم و نامنظم در طراحی برمبنای هزینه چرخه عمر از نوآوری‌های این مقالات بود.