درس‌های کودتای ۲۸ مرداد؛ وقتی اعتماد به آمریکا استقلال ایران را نشانه گرفت
«قاسم جعفری» کارشناس مسائل سیاسی و نماینده اسبق مجلس در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، با بیان اینکه قرآن و سنت نبوی تأکید دارند تاریخ را باید به‌عنوان «عبرت» نگریست، اظهار کرد: قرآن کریم بار‌ها انسان‌ها را دعوت کرده است تا در زندگی گذشتگان بنگرند و از سرنوشت آنان درس بگیرند. امیرالمؤمنین (ع) نیز در نامه‌ای معروف به فرزندشان امام حسن مجتبی (ع) وصیت می‌کند که هرچند با گذشتگان زندگی نکرده‌ام، اما شرح حالشان را چنان خوانده‌ام که گویا از آغاز تا پایان با آنان زیسته‌ام؛ بنابراین دریافتن عبرت‌های تاریخی بسیار اهمیت دارد.
وی ادامه داد: یکی از مقاطع مهم تاریخ معاصر ایران ــ منظور از معاصر، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال اخیر است ــ کودتای ننگین آمریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است. بعد از پیروزی نهضت مشروطه، ملت ایران هر بار که اندکی نفسی تازه کرده، بلافاصله دشمنان خارجی وارد میدان شده‌اند و عوامل داخلی، چه تعبیه‌شده و چه ناآگاه، کاری کرده‌اند که ثمره تلاش ملت به نتیجه نرسد. کودتای ۲۸ مرداد نیز محصول همین شرایط بود.
۲ دلیل مؤثر در وقوع کودتای ۲۸ مرداد
نماینده پیشین مجلس گفت: پس از قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ و حضور گسترده مردم که به دعوت آیت‌الله کاشانی و دیگر مبارزان در کنار دکتر مصدق قرار گرفتند، کسی باور نمی‌کرد روزی فرا برسد که همین مردم پشت دولت را خالی کنند. اما این اتفاق افتاد و دلایل متعددی داشت: بخشی به ندانم‌کاری‌های مرحوم دکتر مصدق بازمی‌گشت و بخشی دیگر نتیجه توطئه پیچیده و همدستی دشمنان بود.
جعفری افزود: اگر بخواهیم این رخداد را به شرایط امروز تطبیق دهیم، نکته جالب این است که همان زمان برخی سیاستمداران تصور می‌کردند می‌توانند میان اروپا و آمریکا اختلاف بیندازند؛ همان سیاستی که هنوز هم عده‌ای دنبال آن هستند. مصدق حتی به آمریکا سفر کرد، درخواست وام ۱۲۰ میلیون دلاری داد و پیشنهاد داد آنان در نفت ایران شریک شوند، اما هیچ‌یک از این تلاش‌ها به نتیجه نرسید و نهایتاً کودتا با همکاری مستقیم آمریکا و انگلیس رقم خورد.
وی ادامه داد: آمریکا برای اجرای این کودتا «کرمیت روزولت» را به ایران فرستاد. گفته می‌شود ۷۰ میلیون دلار برای این عملیات اختصاص یافت، اما در عمل بخش زیادی از آن خرج نشد و با بسیج اراذل و اوباش، با هزینه‌ای کمتر، دولت ملی سرنگون شد. این در حالی بود که آیت‌الله کاشانی و دیگران به مصدق هشدار دادند، اما او جمله معروف خود را نوشت: «من مستظهر به رأی ملت هستم.» نتیجه این اعتماد بیش از حد، سقوط دولت ملی بود.
درس بزرگ
این استاد دانشگاه درباره درس بزرگ کودتای ۲۸ مرداد تأکید کرد: درس بزرگ این واقعه آن است که اعتماد به آمریکا هیچ‌گاه نتیجه‌ای جز شکست ندارد. همان‌طور که آن زمان تجربه شد، امروز هم اتکا به آمریکا بی‌فایده است. تمدن غربی درواقع چیزی جز یک «تمدن نما» نیست؛ ظاهری بزک‌شده دارد، اما از حقیقت تمدن بی‌بهره است. غربی‌ها در برابر خطر اصلی یعنی اسلام، هیچ‌گاه از هم جدا نمی‌شوند، حتی اگر گاهی در ظاهر یکی نقش «پلیس خوب» و دیگری «پلیس بد» را بازی کند.
وی با اشاره به اینکه کودتای ۲۸ مرداد باید همیشه به‌عنوان عبرتی تاریخی در ذهن ملت ایران باقی بماند، تصریح کرد: رسول خدا (ص) فرموده‌اند: «مؤمن از یک سوراخ دو بار گزیده نمی‌شود.» مؤمن باید بصیرت و فراست داشته باشد و با نگاه الهی حقایق را ببیند. اگر از این بصیرت غفلت شود و از گذشته درس نگیریم، دوباره دچار همان خطا‌ها خواهیم شد.
نماینده اسبق مجلس گفت: امروز هم پس از تجاوز‌های ناجوانمردانه استکبار جهانی در منطقه باید هوشیار باشیم. رژیم صهیونیستی به‌قدری حقیر است که نمی‌تواند دشمن اصلی ما باشد؛ جنگ اصلی ما از آغاز با آمریکا و ناتو بوده است و صهیونیست‌ها صرفاً نقش یک پادگان و سگ نگهبان را بازی می‌کنند.
جعفری خاطرنشان کرد: راه‌حل روشن است؛ اعتماد به مردم، اتکا به توان داخلی و ایجاد انسجام ملی. این انسجام هم در شعار و قلم و گفتار باید نمود یابد و هم در عمل، به‌ویژه از سوی مسئولان که با خدمت درست و صادقانه می‌توانند ملت را همراه‌تر کنند. مسئله اساسی این است که اگر نیروی ذاتی ملت در درون منسجم نشود، ممکن است دوباره برخی به سمت آغوش همان دشمنانی بروند که بار‌ها نشان داده‌اند خیرخواه ما نیستند.
وی یادآور شد: کودتای ۲۸ مرداد به‌روشنی این حقیقت را ثابت کرد. پس‌ازآن نیز بار‌ها و بار‌ها بدعهدی آمریکا و متحدانش تکرار شد؛ ازجمله در ماجرای قرارداد الجزایر پس از بحران گروگان‌گیری که آمریکایی‌ها به هیچ‌یک از تعهداتشان عمل نکردند. این روند درواقع ادامه همان «سریال ۲۸ مرداد» بود؛ سلسله‌ای از خیانت‌ها و عهدشکنی‌های استکبار جهانی که برجام هم آخرین نمونه آشکار آن است. توافقی که قرار بود فرصتی برای ملت ایران باشد، در عمل به ابزاری برای فشار دائم تبدیل شد؛ شمشیری آویزان بر سر ملت، با اسامی مختلف، چون «اسنپ‌بک» و «مکانیسم ماشه».
دشمن به دنبال تکرار کودتای ۲۸ مرداد
این استاد دانشگاه ادامه داد: واقعیت این است که دشمن هر زمان احساس کند اقتدار و انسجام داخلی را می‌تواند از هم بپاشد، خواسته‌های فزاینده‌تری مطرح خواهد کرد. از همین رو ۲۸ مرداد و خطا‌های سیاسی آن دوران باید برای امروز ما درس باشد. دولت مصدق باوجود مردمی بودن، دچار اشتباهات مهمی شد؛ ازجمله فاصله گرفتن از رهبران نهضت همچون آیت‌الله کاشانی و گرایش به تمرکز قدرت در شخص نخست‌وزیر. درخواست اختیارات فوق‌العاده و تعطیلی مجلس از سوی مصدق، زمینه نارضایتی داخلی را فراهم کرد و دشمن بر همین نارضایتی سوار شد؛ همان روشی که امروز نیز استکبار دنبال می‌کند.
به گفته جعفری، در تجاوز‌های اخیر رژیم صهیونیستی و آمریکا نیز همین الگو تکرار شد: فشار بیرونی باهدف ایجاد نارضایتی داخلی و سپس تبدیل آن به انفجار اجتماعی. دشمنان به‌دنبال «تغییر» یا همان تغییر رژیم بودند. متأسفانه در سال ۱۳۳۲ این روش به نتیجه رسید، اما امروز شرایط متفاوت است.
مردم؛ عامل بقای نظام و خنثی‌کننده کودتا‌های پس از انقلاب
وی افزود: علت اینکه پس از انقلاب اسلامی کودتا‌هایی مشابه ۲۸ مرداد دیگر موفق نشدند، روشن است. انقلاب اسلامی را خود مردم به وجود آوردند و مردم هم عامل تداوم آن هستند. البته رهبری الهی امام خمینی (ره) و سپس مقام معظم رهبری در این مسیر نقش تعیین‌کننده داشته، اما اساس ماجرا «مردم» هستند.
نماینده اسبق مجلس با بیان اینکه استکبار جهانی همواره دنبال راه‌های کم‌هزینه‌تر برای ضربه زدن بوده است، گفت: رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند دشمن گاهی دستکش مخملی به دست می‌کند تا دست چدنی‌اش پنهان بماند؛ بنابراین ترجیح می‌دهند ابتدا با جنگ نرم، کودتا‌های رنگی و شورش‌های اجتماعی به هدف برسند و اگر ناکام شدند، تازه به سراغ روش‌های پرهزینه‌تر می‌روند.
وی یادآور شد: همین منطق را در توطئه‌های داخلی نیز دیده‌ایم؛ از حوادث ۷۸ و ۸۸ گرفته تا ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱. همه اینها تلاش‌هایی برای تکرار یک «۲۸ مرداد جدید» بود. حتی در جنگ اخیر، دشمنان نقشه‌ای مشابه عملیات مرصاد طراحی کرده بودند؛ مزدوران آموزش‌دیده پشت مرز‌ها آماده ورود بودند تا بخشی از خاک ایران را اشغال کنند و الگویی شبیه رژیم صهیونیستی بسازند. اما این بار حضور بصیرت‌مند و پرشور ملت، نقشه را نقش بر آب کرد.
«ایران» و «اسلام» امروز درهم‌تنیده‌اند
وی تأکید کرد: ملت ایران نشان داد که مفاهیمی، چون «ایران» و «اسلام» امروز درهم‌تنیده‌اند. شعاری مانند «ایران جان» که در این ایام فراگیر شد، نشان می‌دهد مردم در سخت‌ترین شرایط هم هویت ملی و دینی خود را هم‌زمان پاس می‌دارند. رهبری نیز بار‌ها تصریح کرده‌اند که علت اصلی ناکامی دشمن، همین مردم‌اند. چنان‌که در پیام ایشان پس از تجاوز ۱۲ روزه اخیر، سه بار پیاپی تبریک به مردم داده شد.
جعفری ادامه داد: این تجربه تاریخی نشان می‌دهد که اگر بصیرت عمومی، انسجام ملی و رهبری الهی وجود داشته باشد، دشمن هرگز نمی‌تواند سناریو‌هایی مشابه کودتای ۲۸ مرداد را تکرار کند. همان‌طور که در دوران اسارت آزادگان، تعبیر «نِعمَ الإمام و نِعمَ الأُمّه» گفته شد، امروز هم باید قدر این دو نعمت را دانست: رهبری حکیم و امت وفادار.
وی در پایان خاطرنشان کرد: البته نباید فراموش کرد که شیطان هرگز ناامید نمی‌شود. او از خدا خواسته است تا روز قیامت برای گمراه کردن انسان‌ها مهلت داشته باشد؛ بنابراین دشمن همواره در حال طراحی جنگ ترکیبی و توطئه‌های جدید است. اما تجربه انقلاب اسلامی نشان داده است که لطف خدا، هدایت رهبری و حضور مردم، سه ستون اصلی بقای انقلاب هستند و این گنجینه ارزشمند باید به‌درستی پاسداری شود.
انتهای پیام/
