دونباس، گره اصلی آتشبس میان اوکراین و روسیه/ اروپا عملاً بازیگر منفعل است
«علی بیگدلی» کارشناس مسائل سیاست خارجی و بینالملل، در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، با اشاره به گمانهزنیها درباره احتمال برقراری آتشبس میان روسیه و اوکراین، اظهار کرد: در شرایط فعلی، بخش محدودی از مناطق مورد مناقشه مانند دونباس همچنان در اختیار اوکراین است و تا زمانی که مسکو نتواند این مناطق را بهطور کامل تثبیت یا بازپسگیری کند، احتمال تحقق آتشبس بسیار ضعیف است. در واقع، موازنه میدانی بهگونهای است که روسیه تمایلی ندارد بدون کسب امتیاز قطعی، جنگ را متوقف کند.
وی افزود: آنچه در فضای رسانهای دیده میشود نشان میدهد که روسیه بهدنبال تکمیل کنترل خود بر مناطق شرقی، بهویژه دونباس است و تا زمانی که این هدف محقق نشود، پذیرش آتشبس از سوی مسکو دور از انتظار خواهد بود. این در حالی است که فشارهای سیاسی، بهویژه از سوی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، بر ولودیمیر زلنسکی برای پذیرش سریع آتشبس بهشدت افزایش یافته است.
استفاده روسها از تجربه تاریخی جنگهای کلاسیک در رویارویی با اوکراین
این پژوهشگر حوزه اندیشه سیاسی و تاریخ اروپا، با تحلیل برندگان و بازندگان اصلی این جنگ تصریح کرد: جنگ اوکراین عملاً دو برنده و دو بازنده دارد؛ پوتین و ترامپ برندگان این جنگ هستند و در مقابل، اتحادیه اروپا و شخص زلنسکی بازندگان اصلی محسوب میشوند. من حدود یک ماه پس از آغاز جنگ هم اعلام کردم که روسیه دست خالی از اوکراین خارج نخواهد شد. شیوه جنگی که روسها در پیش گرفتهاند، مبتنی بر تجربیات تاریخی آنها از جنگهای کلاسیک، بهویژه جنگ جهانی اول است و همین مسئله نشان میدهد که پایان جنگ به نفع مسکو رقم خواهد خورد.
بیگدلی با اشاره به وضعیت داخلی اوکراین گفت: اوکراین با مشکلات ساختاری عمیق، بهویژه در حوزه اداری و نظامی مواجه است. گزارشهای متعددی منتشر شده که نشان میدهد بخشی از تسلیحات ارسالی آمریکا و اروپا توسط نظامیان اوکراینی در بازارهای غیررسمی، از جمله در آمریکای لاتین و آفریقا، به فروش رسیده است. این مسئله بیانگر سطحی از فساد در ساختار نظامی و اقتصادی اوکراین است که توان این کشور را برای ادامه جنگ بهشدت تضعیف کرده است.
وی ادامه داد: پس از پایان جنگ، بهطور قطع اوکراین با فشار برای برگزاری انتخابات مواجه خواهد شد و با توجه به شرایط موجود، احتمال انتخاب مجدد زلنسکی بهعنوان رئیسجمهور بسیار پایین است. فضای سیاسی و اجتماعی اوکراین بهگونهای نیست که او بتواند همچنان خود را بهعنوان یک رهبر پیروز معرفی کند.
این تحلیلگر مسائل بینالملل با اشاره به نقش آمریکا و شخص ترامپ در روند تحولات اخیر گفت: ترامپ تلاش میکند با اعمال فشار بر زلنسکی، خود را بهعنوان یک قهرمان صلح در داخل آمریکا و حتی در عرصه بینالمللی معرفی کند. این رویکرد میتواند بخشی از تلاش او برای تقویت موقعیت داخلی و حتی زمینهسازی برای دریافت جایزه صلح نوبل باشد. در صورت تحقق این سناریو، آتشبس یا پایان جنگ کاملاً به نفع روسیه تمام خواهد شد.
اختلافات درون اتحادیه اروپا درباره ادامه حمایت از اوکراین
بیگدلی با اشاره به اختلافات درون اتحادیه اروپا درباره ادامه حمایت از اوکراین تصریح کرد: اتحادیه اروپا دیگر توان و اجماع لازم برای تداوم حمایت گسترده از اوکراین را ندارد. اختلافنظرهای جدی میان کشورهای عضو وجود دارد و همین مسئله باعث شده اروپا عملاً به یک بازیگر خنثی در این بحران تبدیل شود. این اتحادیه نه میتواند کمکهای نظامی گستردهتری ارائه دهد و نه قادر است نقش تعیینکنندهای در آینده جنگ ایفا کند.
وی افزود: زلنسکی اکنون در نقطهای قرار گرفته که عملاً راه بازگشتی برای او وجود ندارد و تنها گزینه پیش رویش، پذیرش پیشنهادهایی است که آمریکا مطرح میکنند. به همین دلیل، احتمال پایان جنگ در آیندهای نهچندان دور افزایش یافته است، هرچند این پایان، الزاماً به معنای تحقق کامل خواستههای اوکراین نخواهد بود.
این کارشناس با اشاره به بحث برگزاری همهپرسی در مناطق اشغالی گفت: روسیه پیش از این نیز در سال ۲۰۱۴ با برگزاری رفراندوم، شبهجزیره کریمه را به خاک خود ضمیمه کرد. اکنون نیز ممکن است همین الگو درباره مناطق شرقی اوکراین تکرار شود. از نگاه مسکو، بیش از ۷۰ درصد جمعیت این مناطق را روستبارها تشکیل میدهند و کرملین مدعی است که دولت اوکراین برخوردی سختگیرانه و سرکوبگرانه با آنها داشته است.
بیگدلی ادامه داد: از منظر روسیه، تصرف این سرزمینها توجیهپذیر است و به همین دلیل، مسکو ابتدا خواهان به رسمیت شناخته شدن مالکیت خود بر این مناطق است و سپس درباره آتشبس یا توقف جنگ مذاکره خواهد کرد. روسیه معتقد است که ابتدا باید وضعیت سرزمینی روشن شود و سپس آتشبس برقرار شود.
احتمال ازسرگیری حملات در صورت عدم تحقق خواستههای روسیه
وی درباره احتمال ازسرگیری حملات در صورت عدم تحقق خواستههای روسیه گفت: جنگ عملاً پایان نیافته و تنها از شدت درگیریها کاسته شده است. اگر روسیه نتواند به اهداف سرزمینی خود دست یابد، احتمال تشدید دوباره حملات وجود دارد. هرچند پوتین تا حدی با طرحهای پیشنهادی برای توقف جنگ موافقت کرده، اما این موافقت مشروط به تثبیت کنترل روسیه بر دونباس است.
این کارشناس مسائل اروپا با اشاره به نقش تضمینهای امنیتی آمریکا گفت: روسیه به اظهارنظرهای شفاهی اعتماد ندارد و خواهان تضمینهای عملی از سوی آمریکاست. بخش عمدهای از آینده جنگ به این بستگی دارد که واشنگتن چگونه میتواند رضایت روسیه را برای پایان درگیریها تأمین کند.
مسئله عضویت اوکراین در ناتو
بیگدلی درباره مسئله عضویت اوکراین در ناتو اظهار کرد: بحث عدم عضویت اوکراین در ناتو بهطور جدی مطرح شده و زلنسکی نیز تلویحاً ناچار به پذیرش آن شده است. از ابتدا هم روشن بود که عضویت اوکراین در ناتو نهتنها بسیار دشوار است، بلکه واکنش شدید روسیه و افزایش احتمال جنگ را در پی دارد. روسیه اکنون خواهان آن است که عدم عضویت اوکراین در ناتو بهصورت رسمی و حتی در قانون اساسی این کشور ثبت شود و هیچ نیروی ناتو تحت هیچ عنوانی در خاک اوکراین مستقر نشود.
وی افزود: در مقابل، برخی کشورهای اروپایی پیشنهاد استقرار یک نیروی چندملیتی در خط مقدم را مطرح کردهاند، اما اجرای عملی این طرح در کوتاهمدت بعید به نظر میرسد. زلنسکی خواهان استقرار این نیروها به مدت ۱۰ سال و دریافت تضمین امنیتی از آمریکا بر اساس ماده پنج منشور ناتو است، در حالی که چنین تعهدی از نظر حقوقی و سیاسی امکانپذیر نیست، زیرا اوکراین عضو ناتو محسوب نمیشود.
موضوع عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا
این کارشناس تاریخ اروپا در پایان با اشاره به موضوع عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا گفت: بحث پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا نیز مطرح شده و روسیه حساسیت کمتری نسبت به آن دارد، اما تحقق این امر با موانع جدی مواجه است. عضویت اوکراین نیازمند موافقت همه اعضاست و کشورهایی مانند مجارستان با آن مخالفت کردهاند. هرچند پیشنهادهایی برای جایگزینی رأی اکثریت بهجای اجماع مطرح شده، اما این موضوع هنوز در مراحل ابتدایی بررسی قرار دارد و آینده آن مشخص نیست.
انتهای پیام/
