تخصیص بودجه ۹۶ درصدی آب در سال ۱۴۰۳/ بحران کم‌آبی همچنان پابرجاست
به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، شاخص‌های کلان بخش آب در سه‌ماهه پایانی سال ۱۴۰۳تصویر نگران‌کننده‌ای از وضعیت منابع آب کشور ترسیم کرده است به طوری که میانگین بارش زمستان نسبت به دوره بلندمدت ۳۶ درصد کاهش یافته و ۳۰ استان کشور بارشی کمتر از حد معمول داشته‌اند و هم‌زمان میانگین دمای زمستان با افزایش ۰/۳ درجه سلسیوس نسبت به بلندمدت، در ۱۵ استان بالاتر از میانگین تاریخی ثبت شده است. کاهش بارش و افزایش دما موجب شده بخش‌های وسیعی از کشور با درجات مختلف خشکسالی مواجه شوند و ذخایر سد‌های حیاتی در استان‌های تهران، البرز، اصفهان، خراسان رضوی و هرمزگان به سطوح بحرانی برسد.
بررسی اهم شاخص‌های آب و هواشناسی در زمستان ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که میانگین بارش در این مدت نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۳۶ درصد کاهش یافته است. در این مدت، بارش ۳۰ استان کشور کمتر از میانگین بلندمدت بوده و تنها در استان همدان افزایش میزان بارش در مقایسه با بلندمدت رخ داده است. همچنین متوسط دمای فصل زمستان در ۱۵ استان کشور بیش از میانگین بلندمدت فصلی بوده و به‌طور متوسط در سطح کل کشور با افزایش ۰/۳ درجه سلسیوس همراه بوده است.
کشور با خشکسالی گسترده ای روبه رو است
متأثر از افت شدید نزولات جوی و افزایش دما، سطوح گسترده‌ای از کشور با خشکسالی خفیف تا شدید مواجه شده است. ذخایر سد‌های مهم کشور نیز در انتهای فصل زمستان با کاهش ۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته همراه بوده و حجم ذخایر سد‌های کشور در انتهای این فصل به ۲۳ میلیارد مترمکعب رسیده است. زنجیره سد‌های استان‌های تهران و البرز از‌جمله سد امیرکبیر، لار و لتیان وضعیت بحرانی داشته و درصد پرشدگی آنها کمتر از ۱۵ درصد بوده است. همچنین ذخیره سد زاینده‌رود ۵۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است. سد‌های دوستی و طرق در استان خراسان رضوی، سد‌های استقلال و شمیل و نیان در استان هرمزگان، سد رودبال داراب در استان فارس و سد ساوه در استان مرکزی نیز در وضعیت بسیار بحرانی قرار گرفته‌اند. در فصل زمستان سال گذشته، از مجموع اعتبارات بخش آب، ۵۱ درصد تخصیص‌یافته و در‌مجموع تخصیص صورت گرفته در طی سال ۱۴۰۳ به ۹۶ درصد رسیده است.
شاخص‌های مهم آب و هواشناسی حاکی از آن است که در فصل زمستان، میانگین بارش کل کشور نسبت به مدت مشابه بلندمدت حدود ۳۶ درصد کاهش یافته و با تداوم چندساله این وضعیت به‌همراه افزایش دما، شرایط خشکسالی در اکثر مناطق کشور حاکم شده که نتیجه آن، کاهش حجم ذخایر سد‌های کشور در اکثر استانها از‌جمله تهران، اصفهان، خراسان رضوی، بوشهر و مرکزی بوده است. روند کلی کاهش بارش سالیانه و افت قابل‌توجه بارش در فصل زمستان به‌خصوص طی سال‌های اخیر، به‌نوعی بیانگر تغییر الگوی بارش کشور است. این شرایط در کنار افت ۴۰ درصدی بارش نسبت به میانگین بلندمدت در فصل پاییز موجب ایجاد شرایط بحرانی در منابع آب کشور شده است. با توجه به سهم ۴۰ درصدی بارش زمستان از کل بارش‌های سال آبی در سطح کشور، این کم‌بارشی در فصل زمستان بر کاهش منابع آب کشور تأثیری بیش از درصد افت بارش برجای خواهد گذاشت.
زمستانی که با گرما دست پنجه نرم می کرد
فصل زمستان سال ۱۴۰۳ میانگین دمای کل کشور نسبت به مدت مشابه بلندمدت ۰/۳ درجه سلسیوس بیشتر بوده، به‌طوری‌که در ۵۰ سال اخیر رتبه هجدهم گرم‌ترین دما را در فصل زمستان داشته است.در طی این فصل، پانزده استان کشور گرم‌تر از میانگین بلندمدت خود بوده و بیشترین اختلاف دمای میانگین نسبت به میانگین بلندمدت مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ۱/۵ درجه سلسیوس و کمترین اختلاف مربوط به استان‌های کرمانشاه و همدان با حدود ۰/۷- درجه سلسیوس بوده است. به‌دنبال کاهش بارش در فصل زمستان به‌ویژه پس از یک پاییز گرم و خشک، در بیشتر مناطق کشور درجاتی از خشکسالی ثبت شده و در قسمت‌هایی از شمال غرب، شمال شرق و جنوب کشور خشکسالی بسیار شدید وجود داشته است. تنها در بخش‌هایی از استان‌های مازندران، گیلان، شرق گلستان، زنجان، همدان، جنوب غرب قم، شرق کردستان، شمال شرق کرمانشاه، جنوب غرب سمنان، جنوب خراسان جنوبی، جنوب یزد، شمال اصفهان، شمال فارس و شرق هرمزگان درجه‌های ترسالی وجود داشته است.
سرمایه گذاری در بخش آب
در غرب کشور افغانستان طی این فصل شرایط عمدتاً نرمال تا خشکسالی خفیف حاکم بوده و در سرچشمه‌های هیرمند نیز شرایط عمدتاً نرمال بوده است. در حوضه‌های آبریز مشترک غرب کشور نیز، در کشور ترکیه و شمال عراق، عمدتاً شرایط خشکسالی متوسط تا شدید حاکم بوده و در سایرمناطق عراق، خشکسالی متوسط تا خفیف رخ داده است. در صورت تداوم خشکسالی در حوضه‌های آبریز دجله و فرات طی فصول آتی، کاهش آبدهی این رودخانه‌ها و ایجاد مشکلات ناشی از آن در مناطق پایاب حوضه، به‌ویژه در مناطق جلگه‌ای عراق مورد انتظار است.
در انتهای فصل زمستان سال ۱۴۰۳ درصد پرشدگی سد‌های کشور با کاهش ۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل از آن به ۴۴ درصد رسیده که حجم معادل آن حدود ۲۳ میلیارد مترمکعب است. وضعیت ذخیره زنجیره سد‌های مهم کشور از‌جمله حجم زنجیره سد‌های کارون اختلاف کمی با سال گذشته داشته است. اما تعدادی از سد‌های مهم کشور که نقش مهمی در تأمین منابع آب شرب دارند، از‌جمله سد‌های لار، امیرکبیر، لتیان و ماملو (تهران و البرز) زاینده‌رود (اصفهان)، پانزده خرداد (حوضه قمرود)، استقلال (هرمزگان)، کمال صالح (مرکزی)، دوستی و طرق (خراسان رضوی) پرشدگی ۱۵ درصد و کمتر داشته‌اند. تولید برقابی نیز در سه‌ماهه فصل زمستان معادل ۲۷۴۶ هزار مگاوات ساعت و سهم تولید برقابی از کل تولید برق کشور به‌طور متوسط ۳ درصد بوده است.
مجموع اعتبارات تملک‌دارایی‌های سرمایه‌ای بخش آب براساس قانون بودجه سال ۱۴۰۳ بیش از ۴۸۰ هزار میلیارد ریال بوده که طی فصل زمستان، حدود ۵۱ درصد از این اعتبارات تخصیص‌یافته و مجموع اعتبارات تخصیص‌یافته به بخش آب در سال ۱۴۰۳ به ۹۶ درصد رسیده است؛ در واقع بیش از نیمی از اعتبارات این بخش در سه‌ماهه پایانی سال تخصیص یافته است که به‌طور‌کلی، تخصیص نامتوازن در طول سال، یکی از عوامل اختلال در برنامه‌ریزی‌ها خواهد بود.
به گزارش آنا، زمستان ۱۴۰۳ یکی از کم‌بارش‌ترین سال‌ها بوده، افزایش دما و کاهش ۵ درصدی ذخایر سد‌ها نسبت به سال گذشته، یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های آبی کشور بوده است و افت ۴۰ درصدی بارش پاییز و کاهش ۳۶ درصدی بارش زمستان، در شرایطی که این فصل سهمی ۴۰ درصدی از بارش سال آبی دارد که زنگ خطر جدی برای منابع آب ایران محسوب می‌شود این داده‌ها تأکید می‌کنند که کشور با تغییر الگوی بارش، روند فزاینده خشکسالی و کاهش توان تولید برقابی روبه‌روست و در صورت تداوم تخصیص نامتوازن اعتبارات و نبود برنامه‌ریزی پایدار، امنیت آبی در سال‌های آینده بیش از هر زمان دیگری تهدید خواهد شد.
انتهای پیام/
