آمریکایی‌ها اگر تضمین هم بدهند، نباید باور کنیم / مذاکره باید بر اساس منافع ملی باشد، نه وعده غربی‌ها
«امیرعلی ابوالفتح» کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، با اشاره به درخواست برخی محافل داخلی برای دریافت تضمین از آمریکا پیش از ورود به مذاکرات، اظهار کرد: در مورد بحث تضمین، این مطالبه باید حتماً از طرف ایران مطرح شود و ایران هم باید در مجامع عمومی این بحث را دنبال کند؛ اما واقعیت این است که هیچ تضمینی وجود ندارد. ما اصلاً به آمریکا اعتمادی نداریم. حتی اگر امروز دولت آمریکا بیانیه‌ای صادر کند یا رئیس‌جمهور آمریکا مطلبی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کند و بگوید دیگر به ایران حمله نمی‌کنیم، ما نباید این حرف را باور کنیم.
وی ادامه داد: البته اگر آمریکایی‌ها چنین حرفی بزنند، به خودی خود بد نیست، اما معنایش این نیست که اگر آنها گفتند، ما همه چیز را تعطیل کنیم، نیروهای نظامی و امنیتی‌مان را به خانه بفرستیم و با خیال راحت بگوییم، چون آمریکایی‌ها تضمین داده‌اند، دیگر لازم نیست کاری انجام دهیم. این نگاه ساده‌انگارانه و خطرناک است.
ابوالفتح تأکید کرد: اینکه ما اصرار کنیم تا آمریکا تضمین دهد، به نظر من بی‌حاصل است. این رویکرد در واقع القا می‌کند که آمریکا قابل اعتماد است و فقط منتظر است به ما قول دهد، آن‌وقت ما هم می‌رویم دنبال مذاکره. من معتقدم اگر کشور به مذاکره نیاز دارد - که شخصاً معتقدم نیاز دارد - این ضرورت مستقل از این است که آمریکا تضمینی بدهد یا نه. منافع ملی ایجاب می‌کند که مذاکره انجام شود، نه صرفاً توئیت یا بیانیه آمریکا.
وی افزود: اگر هم کشور به این جمع‌بندی برسد که فعلاً نیازی به مذاکره نیست، دیگر گفتن اینکه، چون آمریکا تضمین نمی‌دهد مذاکره نمی‌کنیم، توجیه مناسبی نیست. اصل، منافع ملی ماست. اگر منافع ما ایجاب کرد، با آنها مذاکره می‌کنیم، هر وقت هم دیدیم مذاکره در راستای منافع ما نیست، مذاکره نمی‌کنیم. این اصل موضوع است.
توافق مدنظر آمریکا با توافق مدنظر ایران تفاوت بنیادین دارد
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه آیا آمریکا به دنبال توافق با ایران هست یا خیر، گفت: دولت آمریکا هم توافق می‌خواهد. این‌طور نیست که آنها توافق نخواهند. حتی ترامپ هم خواهان توافق با ایران بود. اما مسئله این است که توافقی که آنها مدنظر دارند، با توافقی که ما به دنبال آن هستیم، متفاوت است.
ابوالفتح خاطرنشان کرد: ما هم توافق می‌خواهیم، آمریکایی‌ها هم توافق می‌خواهند، حتی اسرائیلی‌ها هم در مواردی ممکن است با توافق همراهی کنند، ولی فاصله انتظارات ما با انتظارات آنها بسیار زیاد است. همه از توافق صحبت می‌کنند، اما وقتی وارد جزئیات می‌شویم، می‌بینیم که آنچه ما به‌عنوان توافق مدنظر داریم، باید تأمین‌کننده منافع ما باشد، باید برد-برد باشد. ما سوخت هسته‌ای می‌خواهیم، ما صرفاً درباره موضوع هسته‌ای صحبت می‌کنیم، نه درباره مسائل دفاعی یا منطقه‌ای. اما آنها همه این موضوعات را روی میز می‌گذارند.
وی ادامه داد: اینکه آنها به‌دنبال توافق نیستند درست نیست؛ اگر ایران شرایط آمریکا را بپذیرد، قطعاً آمریکا به سمت توافق می‌رود. اما مسئله اینجاست که خواسته‌های آمریکا، به‌خصوص در حوزه نظامی و منطقه‌ای، همان چیزی است که ترامپ گفت: «تسلیم بی‌قید و شرط»، و این برای ایران قابل‌پذیرش نیست.
اروپا بدون چراغ سبز واشنگتن نمی‌تواند تصمیم بگیرد
در ادامه، ابوالفتح درباره ورود وزیر خارجه یا معاونان وزارت خارجه ایران به گفتوگو با تروئیکای اروپا و اینکه آیا اروپا حاضر است روند مذاکرات را روان‌تر کند یا همچنان بر خواسته‌های مشابه آمریکا و اسرائیل پافشاری خواهد کرد، گفت: حتماً باید با اروپا مذاکره شود، حتی اگر نتیجه خاصی هم نداشته باشد. وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی وظیفه دارند مذاکره کنند، اما اینکه تصور کنیم اروپا می‌تواند خارج از میل و اراده آمریکا تصمیم بگیرد، اشتباه است.
وی افزود: اروپا ممکن است در برخی حوزه‌ها استقلال عمل داشته باشد، اما در مسائل کلان بین‌المللی، به‌شدت به سیاست‌های آمریکا وابسته است. در موضوعات مهمی مانند امنیت جهانی، آنها هیچ‌کاره‌اند و نقشی ندارند. اگر آمریکا تصمیم بگیرد که مکانیسم ماشه فعال شود، اروپایی‌ها نمی‌توانند جلوی آن را بگیرند. اگر هم بخواهند چنین کاری بکنند، حتماً با هماهنگی آمریکا خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: در حال حاضر خودشان هم گفته‌اند که تا پایان ماه اوت، یعنی حدود نهم یا دهم شهریور، اگر اتفاقی که می‌خواهند رخ دهد - یعنی یا ایران تا آن زمان به توافق برسد یا حداقل چشم‌انداز روشنی برای توافق وجود داشته باشد - احتمال دارد یک راه‌حل میانه مطرح شود. مثلاً بگویند قطعنامه ۲۲۳۱ را برای ۶ ماه دیگر تمدید می‌کنیم و بعد از آن اگر باز هم توافقی حاصل نشد، اسنپ‌بک را فعال می‌کنیم. اما اگر هیچ‌کدام از اینها اتفاق نیفتد، به احتمال بسیار زیاد، اروپایی‌ها مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد تا پیش از پایان موعد مقرر، قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه ایران بازگردد.
وی تأکید کرد: این تصمیم البته بستگی کامل به مناسبات تهران و واشنگتن دارد. اگر واشنگتن نخواهد، مکانیسم ماشه از سوی اروپایی‌ها فعال نمی‌شود، و اگر هم فعال شود، حتماً با چراغ سبز آمریکا خواهد بود.
آتش‌بس نیست، «ترک مخاصمه نانوشته» است
ابوالفتح در پاسخ به این پرسش که با توجه به تداوم تهدیدات متقابل ایران و اسرائیل و وضعیت پرتنش منطقه، آیا می‌توان به توافقی پایدار امیدوار بود یا خیر، گفت: اول‌ازهمه باید توضیح بدهم که ما الان اصلاً در مرحله آتش‌بس نیستیم. چیزی که وجود دارد، حتی از آتش‌بس هم ضعیف‌تر است. ما در وضعیتی به‌سر می‌بریم که می‌توان آن را «ترک مخاصمه نانوشته» توصیف کرد. هیچ سند یا توافقی بین ایران و آمریکا یا ایران و اسرائیل امضا نشده و هرلحظه ممکن است این وضعیت پایان یابد.
وی ادامه داد: از طرف ایران به‌احتمال‌زیاد اقدامی انجام نخواهد شد. شواهد و قرائن هم نشان می‌دهد که ایران آغازگر نخواهد بود، اما از طرف اسرائیل این احتمال وجود دارد. البته از طرف آمریکا کمی بعید است، مگر اینکه ابتدا اسرائیل حمله کند و بعد، در صورت ناکامی، آمریکا وارد شود؛ مثل اتفاقی که در جنگ ۱۲ روزه افتاد. ابتدا اسرائیل وارد شد و بعد آمریکا دخالت کرد. این‌بار هم اگر اتفاقی رخ دهد، احتمالاً همین سناریو تکرار می‌شود.
ابوالفتح تأکید کرد:، اما در این شرایط، آیا امکان رسیدن به توافق وجود دارد؟ باید بگویم با مواضع کنونی ایران و آمریکا، رسیدن به توافق بسیار دشوار است؛ نه اینکه غیرممکن باشد، ولی بسیار سخت است. شاید بشود گفت نوعی معجزه لازم است.
وی افزود: ایران همچنان به‌شدت بر ادامه غنی‌سازی تأکید دارد، حتی اگر همه تأسیسات هسته‌ای‌اش آسیب دیده باشد، باز هم می‌گوید این حق را دارد که در آینده آن را از سر بگیرد. از سوی دیگر، آمریکایی‌ها تحت هیچ شرایطی حاضر به پذیرش این موضوع نیستند و نشان داده‌اند که حتی از حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای که در عرف بین‌الملل یک تابو محسوب می‌شود، ابایی ندارند.
ابوالفتح خاطرنشان کرد: بااینکه ایران در جنگ ۱۲ روزه متحمل خسارات سنگینی شد، فرماندهان ارشدش شهید شدند، دانشمندان هسته‌ای‌اش ترور شدند، تأسیسات مهمی مثل فردو و مراکز دیگر آسیب دیدند، اما همچنان از مواضع خود عقب‌نشینی نکرده است.
این یعنی طرف ایرانی هم حاضر نیست تحت فشار‌های نظامی و امنیتی، از اصولش کوتاه بیاید. در چنین شرایطی، رسیدن به توافق بسیار دشوار و بعید به نظر می‌رسد.
انتهای پیام/
