نقد حقوقی و اخلاقی فاجعه غزه؛ زندان باید شکسته و رنج تمام شود

فرید آزادبخت استادیار حقوق بین‌الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمانشاه در یادداشتی با مضمون «محاصره غزه، مسئولیت جامعه جهانی و فریادی علیه پاکسازی قومی رژیم صهیونیستی» برای خبرگزاری آنا نوشت: در جغرافیای درد و تاریخ معاصر بشر، کمتر فاجعه‌ای تا به این حد عریان، مستند و بی‌پرده در برابر چشم وجدان جهانی رخ داده است که جهان با سکوتی مرگبار همچنان به تماشا نشسته باشد.

آنچه امروز در غزه می‌گذرد، نه صرف جنگ است، نه‌ فقط نزاع نظامی؛ بلکه نسل‌کشی تدریجی با ابزار گرسنگی، تشنگی و محاصره دارویی است که نامی جز پاک‌سازی قومی (Ethnic Cleansing) بر آن نمی‌توان نهاد، جنایتی فجیع که در پرتو بی‌تحرکی سازمان‌های بین‌المللی و حمایت آشکار ایالات متحده از رژیم صهیونیستی، به یک فاجعه تمدنی بدل شده است.

امروز، نه فقط غزه که حقیقت انسانیت در محاصره است، سکوت در برابر این پاک‌سازی قومی، لکه ننگی خواهد بود که تاریخ بر پیشانی ملل خاموش ثبت خواهد کرد

* محاصره غزه؛ مصداق جنایت علیه بشریت

براساس ماده ۷ اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی (ICC)، اعمالی چون «گرفتن عمدی غذا، دارو و کمک‌های حیاتی از مردم غیرنظامی به قصد نابودی بخشی از جمعیت»، صریحاً جنایت علیه بشریت قلمداد می‌شود. محاصره ۱۷ ساله غزه که اکنون به مرحله‌ای از مرگ تدریجی با گرسنگی و بی‌دارویی رسیده، آشکارا در این چارچوب می‌گنجد.

براساس گزارش‌های متعدد نهادهای حقوق بشری از جمله گزارش ویژه گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل برای اراضی اشغالی فلسطین (Michael Lynk)، گزارش شورای حقوق بشر ملل متحد (A/HRC/49/83)، بیانیه‌های سازمان‌هایی نظیر عفو بین‌الملل (Amnesty International) و دیده‌بان حقوق بشر (HRW)، رژیم صهیونیستی به‌شکل سیستماتیک ورود کالاهای ضروری، سوخت، دارو و حتی آب آشامیدنی به غزه را مسدود کرده است، این سیاست نه یک اقدام دفاعی مشروع، بلکه ابزار شکنجه جمعی علیه یک ملت مظلوم است.

 * مبنای حقوقی بین‌المللی برای غیرقانونی بودن محاصره

الف) کنوانسیون چهارم ژنو (۱۹۴۹)

ماده ۳۳ این کنوانسیون تصریح دارد: «هیچ فردی نباید به عنوان مجازات جمعی، مورد تنبیه قرار گیرد.» محاصره غزه مصداق کامل مجازات جمعی است؛ چراکه یک جمعیت غیرنظامی صرفاً به‌دلیل تعلق جغرافیایی از ابتدایی‌ترین حقوق خود محروم شده‌اند.

ب) منشور ملل متحد

براساس ماده ۱ و ۲ منشور ملل متحد دولت‌ها مکلف به حفظ صلح، احترام به حقوق بشر و منع تهدید علیه حیات ملل هستند، محاصره غزه به‌‌خصوص پس از آغاز جنگ ۲۰۲۳ به تهدیدی عینی علیه صلح بین‌المللی و امنیت منطقه‌ای بدل شده و شورای امنیت به‌عنوان مرجع عالی برای حفظ صلح، مسئولیت مستقیم دارد.

پ) قواعد آمره حقوق بین‌الملل(Jus Cogens)

حق حیات، حق دسترسی به غذا، آب، دارو و بهداشت جزء قواعد آمره هستند که تخلف از آن‌ها به هیچ عنوان قابل توجیه نیست. رژیم صهیونیستی با تداوم محاصره و ممانعت از ارسال کمک‌های بشردوستانه در حال نقض قواعدی است که نقض آن، مسئولیت بین‌المللی برای تمامی دولت‌ها جهت جلوگیری از ادامه آن ایجاد می‌کند.

 * مسئولیت جامعه جهانی در برابر فاجعه

در برابر چنین جنایتی، سکوت همدستی است و بی‌عملی، شریک جرم. جامعه جهانی به‌‌خصوص اعضای سازمان ملل براساس اصولی چون «مسئولیت حمایت (R2P)» که در اجلاس جهانی ۲۰۰۵ پذیرفته شد، مکلف‌اند در برابر کشتار جمعی، نسل‌کشی و جنایات علیه بشریت، فعالانه وارد عمل شوند.

شورای امنیت سازمان ملل

اگرچه بارها در اثر وتوی ایالات متحده، اقدامات الزام‌آور متوقف شده، اما تشکیل ائتلافی از کشورهای عضو می‌تواند با استناد به ماده ۱۰۹ منشور ملل متحد، خواستار اصلاح رویه‌های ناکارآمد شود. همچنین براساس ماده ۹۹ منشور دبیرکل سازمان ملل می‌تواند به‌صورت مستقل تهدید علیه صلح را گزارش دهد و خواستار اقدام فوری شود.

دیوان کیفری بین‌المللی (ICC)

اگرچه رژیم جنایتکار صهیونیستی عضو ICC نیست، اما فلسطین به‌عنوان ناظر ویژه، می‌تواند گزارش‌های مستند از محاصره و گرسنگی دادن عمدی را در قالب شکایت رسمی طرح کند؛ به‌‌خصوص براساس ماده ۱۵ اساسنامه رُم که امکان ورود دادستان بدون شکایت رسمی را نیز فراهم می‌کند.

جامعه مدنی و نهادهای غیردولتی

وجدان بیدار جهانی نباید تسلیم سانسور رسانه‌ای یا تحریف صهیونیستی شود. اعتراضات مردمی، کمپین‌های جهانی، تحریم کالاها و فشار به دولت‌ها می‌تواند سکوت را بشکند و محاصره را فرو بریزد.

* راهکارها و وظایف امت اسلامی و آزادگان جهان

وجدان بیدار جهانی نباید تسلیم سانسور رسانه‌ای یا تحریف صهیونیستی شود. اعتراضات مردمی، کمپین‌های جهانی، تحریم کالاها و فشار به دولت‌ها می‌تواند سکوت را بشکند و محاصره را فرو بریزد

امت اسلامی وارث پیامبری است که در وصف او آمد: «عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ» ـ رنج شما بر او سنگین است.

امروزه هرکس صدای فریاد کودکی گرسنه، مادری داغ‌دیده و مردمی محصور را می‌شنود، اما خاموش می‌ماند، در مظلمه تاریخ سهیم خواهد بود. وظایف روشن است: مطالبه فعالانه از سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه عرب برای برگزاری نشست اضطراری و شکایت رسمی از اسرائیل به نهادهای بین‌المللی؛ راه‌اندازی پل‌های هوایی و دریایی برای ارسال غذا، دارو و آب آشامیدنی؛ تحریم کامل رژیم صهیونیستی و حامیان آن در عرصه فرهنگی، دیپلماتیک، اقتصادی و ورزشی؛ تشکیل پرونده‌های حقوقی مستقل در دادگاه‌های صلاحیت جهانی با استناد به صلاحیت جهانی (Universal Jurisdiction) درباره جنایات علیه بشریت.

* فریاد آخر؛ وجدان جهان را بیدار کنیم

امروز، نه فقط غزه که حقیقت انسانیت در محاصره است، سکوت در برابر این پاک‌سازی قومی، لکه ننگی خواهد بود که تاریخ بر پیشانی ملل خاموش ثبت خواهد کرد.

زندان باید شکسته و رنج باید تمام شود و این وظیفه‌ای است شرعی، اخلاقی، حقوقی، شهروندی، انسانی و جهانی.

«کونا للظالم خصماً، و للمظلوم عوناً» دشمن ظالم باشید و یاور مظلوم.

اکنون ما با غزه‌ایم. با پیرمردی که نان نیافت، با کودکی که لب تشنه جان داد و با ملتی که جهانی را در آزمون شرف ناظر گرفته است.