جولانی در آینده سوریه؛ تجزیه غیررسمی یا بازآرایی قدرت‌ها؟
به گزارش خبرگزاری آنا، در تحولی کم‌سابقه در صحنه سیاسی سوریه، احمد الشرع مشهور به ابومحمد الجولانی، رهبر پیشین جبهه‌النصره و فرمانده کنونی هیأت تحریر الشام، اکنون عملاً بر بخش‌های گسترده‌ای از خاک سوریه حکومت می‌کند و از سوی ناظران به‌عنوان حاکم بالفعل کشور پس از فروپاشی دولت مرکزی بشار اسد شناخته می‌شود.
مصاحبه اخیر او با نشریه یهودی «Jewish Journal» که در آن به لزوم پایان تقابل با اسرائیل و آغاز گفت‌و‌گو‌های منطقه‌ای اشاره کرده، نشان می‌دهد که جولانی/الشرع در حال عبور از گفتمان جهادی پیشین به نقش جدیدی است که مورد حمایت غیرمستقیم یا حتی مستقیم ایالات متحده قرار دارد.
- «واقعیت این است که ما دشمنان مشترکی داریم – و می‌توانیم نقش کلیدی در امنیت منطقه‌ای ایفا کنیم.»
– احمد الشرع (جولانی)، در گفت‌و‌گو با Jewish Journal
مسیر تحول؛ از جبهه‌النصره تا ریاست سوریه
احمد الشرع طی سال‌های گذشته با کنارگذاشتن ظواهر جهادی، حذف پرچم‌های سیاه و پوشیدن کت‌و‌شلوار، تلاش کرد تصویری تازه از خود به‌عنوان یک رهبر سیاسی-مدیریتی ارائه دهد. با استفاده از نام حقیقی‌اش (الشرع) در گفت‌و‌گو‌ها و تکرار مفاهیمی چون «بازسازی ملی»، «صلح منطقه‌ای» و «حکمرانی فرافرقه‌ای»، او موفق شد از یک فرمانده تحت‌تعقیب، به جایگاهی برسد که امروز بسیاری او را رئیس جمهور موقت یا حاکم واقعی سوریه می‌نامند.
این تحول در عین حال با سکوت کامل او در قبال اشغال بخش‌هایی از خاک سوریه توسط رژیم صهیونیستی، ترکیه و نیرو‌های کُرد همراه بوده است. حتی در واکنش به حملات مستمر اسرائیل به خاک سوریه نیز تاکنون هیچ موضع علنی یا اقدام بازدارنده‌ای از سوی الشرع اتخاذ نشده است.
هم‌پوشانی با طرح‌های امنیتی آمریکا
تحلیل‌گران می‌گویند آمریکا که پیش‌تر برای دستگیری الجولانی جایزه‌ای ۱۰ میلیون دلاری تعیین کرده بود، اکنون در حال پیاده‌سازی مدل جدیدی از تعامل با اوست. بازگشایی سفارت آمریکا در خاک سوریه طی ماه‌های اخیر و تماس‌های پیوسته برخی نهاد‌های غربی با مقامات هیأت تحریر الشام، نشانه‌ای از تغییر جایگاه راهبردی جولانی در نگاه غربی‌ها است.
منابع امنیتی در اروپا گزارش داده‌اند که تماس‌های غیررسمی میان نمایندگان هیأت تحریر الشام و طرف‌های غربی از سال ۲۰۱۸ آغاز شده و به‌تدریج از سطح امنیتی به ابعاد اقتصادی، خدماتی و رسانه‌ای گسترش یافته است. یکی از محور‌های کلیدی در این مذاکرات، ایجاد ثبات در برابر نفوذ گروه‌های وفادار به ایران و مهار تحرکات افراط‌گرایان رادیکال همچون حراس‌الدین بوده است.
ارتباط ریشه‌ای با جریان‌های تکفیری
جولانی پیش از تأسیس هیأت تحریر الشام، فرمانده ارشد جبهه‌النصره، شاخه القاعده در سوریه بود و به‌طور مستقیم در نبرد‌های خونین علیه ارتش سوریه و نیرو‌های محور مقاومت شرکت داشت. این گروه بعد‌ها با جذب باقی‌مانده‌های داعش، بخشی از هسته‌های تکفیری را در ساختار خود ادغام کرد.
گرچه امروز تحریر الشام مدعی است از القاعده و داعش فاصله گرفته، اما تحلیل‌گران می‌گویند تفکر رادیکال و رویکرد‌های تکفیری همچنان در لایه‌های میانی و میدانی این تشکیلات فعال است و صرفاً پوسته‌ی دیپلماتیک آن تغییر کرده است. این مسئله در نحوه اداره مناطق تحت کنترل، برخورد با اقلیت‌ها، و تحمیل احکام شرعی خاص خود را نشان می‌دهد.
تردید در آینده سوریه ،آیا تجزیه می شود؟
در فقدان یک دولت مرکزی کارآمد و با گسترش نفوذ بازیگران غیرحکومتی، سوریه به سه بخش اصلی تقسیم شده است:
- مناطق اشغالی رژیم صهیونیستی در جولان و جنوب.
- مناطق تحت کنترل ترکیه و شبه‌نظامیان کُرد در شمال و شرق.
- قلمرو هیئت تحریر الشام با محوریت اداری، امنیتی و رسانه‌ای احمد الشرع.
در چنین شرایطی، بازسازی اقتصادی، اصلاح ساختار حکمرانی و جلوگیری از ورود مجدد افراط‌گرایی، عمدتاً در گرو سیاست‌های اتخاذشده از سوی قدرت‌های خارجی، به‌ویژه ایالات متحده خواهد بود.
رهبر تازه در لباسی نو
احمد الشرع که زمانی به‌عنوان فرمانده یک گروه تکفیری شناخته می‌شد، اکنون در قامت رئیس موقت سوریه، در حال شکل‌دادن به مدلی جدید از حکمرانی است؛ مدلی که در آن سکوت در برابر اسرائیل، تقابل با جریان مقاومت علیه رژیم صیهونیستی، و حفظ نظم نسبی در ازای مشروعیت سیاسی، عناصر کلیدی تعامل با غرب به‌ویژه آمریکا به شمار می‌آید.
در این میان، تغییر نام از الجولانی به الشرع، تغییر لباس از نظامی به رسمی، و تغییر شعار‌ها از «جهاد» به «بازسازی»، ممکن است صرفاً پوششی باشد برای همان نقشی که واشنگتن در حال حاضر برای او تعریف کرده است: مهره‌ای تازه، اما با پیشینه‌ای که هنوز در لایه‌های زیرین، فعال و موثر است.
انتهای پیام/
