شامپانزه‌هایی که کمک‌های اولیه می‌دانند
در سال ۲۰۱۹ دانشمندانی که روی شامپانزه‌ها در جنگل‌های گابن مطالعه می‌کردند، متوجه رفتاری بی‌سابقه شدند. آنها مشاهده کردند شامپانزه‌های جامعه مورد مطالعه‌شان به یکدیگر چیزی شبیه کمک‌های اولیه ارائه می‌دهند. دکتر الودی فریمن از دانشگاه آکسفورد و همکاران او با پژوهشی که در این زمینه انجام دادند، به تبیین بیشتر این موضوع پرداختند.
از خود درمانی تا هم‌نوع درمانی
خودمراقبتی بهداشتی یا آنچه می‌توان خود درمانی نامید رفتاری است که علاوه بر انسان‌ها در حیوانات (دلفین بینی‌بطری گرمسیری، خرس‌های قهوه‌ای، جوجه تیغی آفریقایی و شاپانزه‌ها) نیز مشاهده شده است. خود درمانی در گونه‌های غیرانسانی رفتار‌های مستقیمی را شامل می‌شود که برای بهبود بیماری، زخم یا جلوگیری از عفونت در آینده صورت می‌گیرد.
رفتار‌های خود درمانی در شامپانزه‌ها
از آنجا که انسان و شامپانزه از لحاظ ژنی بسیار به هم نزدیک هستند، مطالعه آنها همواره مورد توجه دانشمندان بوده است.
از جمله رفتار‌های خود درمانی مشاهده شده در شامپانزه‌ها بلعیدن برگ گیاهان یا جویدن بافت داخلی و تلخ مزه برخی از گیاهان یا ساقه‌های آنها است که اثر ضد انگلی دارد. همچنین برخی خاک‌ها مانند خاک رس نیز می‌تواند نقش دارویی داشته باشد. شامپانزه‌ها در حال مراقبت از زخم‌های خودشان نیز مشاهده شده‌اند.
مراقبت از زخم‌های خود از سوی شامپانزه‌ها نیز در بسیاری از محل‌های زندگی آنها ثبت شده است که شامل: لیسیدن زخم، لیسیدن انگشت و فشار دادن آن روی زخم، قرار دادن برگ روی زخم و جویدن مواد یا ترکیبات آلی (Organic matter) و گذاشتن آنها روی زخم است.
اگرچه، لیسیدن زخم (Wound Licking) شایع‌ترین نوع مراقبت از زخم در شامپانزه‌ها است، یک کشف در پارک ملی لوانگو (گابن) نشان داد که شامپانزه‌ها حشرات را می‌جویدند و روی زخم‌شان می‌مالیدند. اگرچه نوع حشره‌هایی که این شامپانزه‌ها استفاده کرده بودند مشخص نشد؛ اما به نظر پژوهشگران این حشرات می‌توانند خواص دارویی (جلوگیری از عفونت یا بهبود زخم) داشته باشند.
همچنین در چندین مکان تحقیقاتی، مشاهده شده است که شامپانزه‌ها پس از جفت‌گیری، اندام تناسلی خود را با برگ‌ها پاک می‌کنند. دانمشندان این رفتار را یک نوع مراقبت بهداشتی برای جلوگیری از بیماری یا آلودگی خارجی قلمداد می‌کنند.
مراقبت‌های بهداشتی اجتماعی
مراقبت‌های بهداشتی اجتماعی در شامپانزه‌های در اسارت، مدت‌ها است که مشاهده شده است. از جمله کمک به دیگر شامپانزه‌ها برای بیرون آوردن خار و خرده چوب از بدن آنها، تمیز کردن دندان‌ها و حتی کمک به کشیدن دندان یک شامپانزه دیگر نیز گزارش شده است. بااین حال، رفتار‌هایی مثل مراقبت از زخم در شامپانزه‌های وحشی کمتر دیده شده است.
قبلا اعتقاد بر این بود که این رفتار‌ها فقط میان خویشاوندان نزدیک مادری (مادر و فرزند و خواهر و برادران از طرف مادری) اتفاق می‌افتد؛ اما یافته‌های اخیر نشان می‌دهند که شامپانزه‌ها حتی در قبال غریبه‌ها نیز چنین رفتار‌های مراقبتی را (مراقبت از زخم دیگران از طریق استفاده از برگ یا حشرات) انجام می‌دهند.
یافته‌ها در جنگل‌های اوگاندا
در سال ۲۰۱۹ دانشمندانی که روی شامپانزه‌ها در جنگل‌های گابن مطالعه می‌کردند، متوجه رفتاری بی‌سابقه شدند. آنها مشاهده کردند شامپانزه‌های جامعه مورد مطالعه‌شان به یکدیگر چیزی شبیه کمک‌های اولیه ارائه می‌دهند. آنها با مالیدن حشرات روی زخم‌های یکدیگر - حشراتی با خواص ضدعفونی‌کننده احتمالی - همدیگر را درمان می‌کردند.
دکتر الودی فریمن از دانشگاه آکسفورد و همکاران او برای فهم عمیق‌تر این رفتار، داده‌های مطالعه جدید و گزارش‌های پیشین درباره شامپانزه‌های جنگل بودونگو اوگاندا را مورد بررسی قرار دادند.
آنها دو جامعه از شامپانزه‌ها را در جنگل بودونگو (Sonso و Waibira) مورد مطالعه قرار دادند. مانند تمام شامپانزه‌ها، اعضای این جوامع در برابر جراحات ناشی از دعوا، تصادفات یا تله‌هایی که از سوی انسان‌ها گذاشته شده آسیب‌پذیر بودند.
محققان در مجموع ۴۱ مورد مراقبت شامل هفت مورد مراقبت از دیگران (مراقبت‌های اجتماعی) و ۳۴ مورد مراقبت از خود را ثبت کردند.
هفت مورد مراقبت اجتماعی شامل مراقبت از زخم، کمک به برداشتن تله (انسانی) و یک مورد کمک یک شامپانزه به شامپانزه دیگر در امور بهداشتی بود. در چند مورد از این مراقبت‌های اجتماعی، مراقبت کننده و دریافت کننده مراقبت از نظر ژنتیکی غیرمرتبط بودند.
دکتر فریمن در این‌باره می‌گوید: «تحقیقات ما به روشن شدن ریشه‌های تکاملی پزشکی و سیستم‌های مراقبت بهداشتی انسان‌ها کمک می‌کند».
انتهای پیام/
