ایران خواهان توافقی است که با تغییر دولت آمریکا نقض نشود

عماد آبشناس، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، با اشاره به برگزاری دور سوم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا که امروز در مسقط برگزار می‌شود، اظهار کرد: قرار است امروز آمریکایی‌ها خواسته‌های خود در زمینه مسائل فنی را مطرح کنند تا مشخص شود در راستای اعتمادسازی برای صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران چه انتظاراتی دارند و در مقابل حاضرند چه امتیازاتی ارائه دهند.

وی افزود: طبیعتاً تصمیم‌گیری ایران بر اساس خواسته‌های طرف مقابل و پیشنهاد‌هایی که برای جبران مطرح می‌شود، صورت خواهد گرفت. در حال حاضر تمرکز بحث‌ها عمدتاً بر موضوعات فنی از جمله میزان و سطح غنی‌سازی است؛ اینکه ایران چه میزان اورانیوم نیاز دارد و این غنی‌سازی در چه سطحی—۵ درصد، ۲۰ درصد یا هر سطح دیگری—صورت گیرد.

آبشناس با اشاره به حساسیت موضوع اورانیوم مازاد گفت: یکی از نکات اصلی این است که تکلیف اورانیومی که بیش از حد تعیین‌شده در برجام است، چه خواهد شد. آمریکایی‌ها خواستار خروج این ذخایر از ایران هستند، اما ایران تأکید دارد که این اورانیوم باید در داخل کشور باقی بماند؛ چراکه نوعی ضمانت برای ایران به‌شمار می‌رود تا در صورت عمل نکردن آمریکا به تعهدات خود، بتواند مسیر را از همان نقطه‌ای که متوقف شده بود، ادامه دهد.

وی در ادامه اظهار کرد: ما به اورانیوم ۲۰ درصد نیاز داریم؛ مثلاً برای تأمین سوخت راکتور تحقیقاتی تهران. در برجام قرار بود ایران نیاز خود را از خارج تأمین کند، اما آمریکایی‌ها بعد از برجام شرکت‌های فروشنده را تحریم کردند و عملاً واردات غیرممکن شد. سؤال اساسی ایران این است که چه تضمینی وجود دارد که آمریکا بار دیگر همان تحریم‌ها را وضع نکند؟

این کارشناس بین‌الملل با اشاره به برخی پیشنهادات آمریکایی‌ها گفت: پیشنهاد شده که اورانیوم ایران به روسیه منتقل شود و ایران مجدداً از همان مسیر واردات داشته باشد. این موضوع فعلاً در حد پیشنهاد است و توافق مشخصی درباره آن انجام نشده. بحث بر سر اورانیوم ۲۰ درصد و حتی ۶۰ درصد است، نه اورانیوم ۳.۶۷ درصد که در برجام قید شده بود. آمریکایی‌ها در این زمینه با لفاظی‌های سیاسی سعی در تحمیل دیدگاه خود دارند.

آبشناس ادامه داد: طبق برجام، ایران نباید اورانیوم ۲۰ درصد تولید می‌کرد و می‌بایست آن را از کشور‌های دیگر مثل فرانسه و آرژانتین تهیه می‌کرد، اما تحریم‌های دوره ترامپ مانع تحقق این روند شد؛ بنابراین ایران می‌گوید چرا وقتی می‌تواند خودش تولید کند، نیاز به دور زدن تحریم‌ها و روش‌های پیچیده باشد، درحالی‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند نظارت‌های لازم را اعمال کند.

وی درباره بحث‌های جاری در مذاکرات توضیح داد: یکی از موضوعات اصلی، ارائه تضمین‌های جدی از سوی آمریکا برای اجرای توافق احتمالی است. ایران خواستار این است که آمریکا به تعهدات خود پایبند بماند و تحریم‌ها را نه فقط در لفظ بلکه به‌صورت عملی و قابل اطمینان رفع کند؛ آن هم نه‌تنها از سوی دولت فعلی بلکه به شکلی که با تغییر دولت در آمریکا، توافق نقض نشود.

آبشناس افزود: پیشنهاد شده که توافق جدید به‌جای یک توافق سیاسی صرف، به معاهده‌ای رسمی تبدیل شود که هم رئیس‌جمهور آمریکا آن را امضا کند و هم به تصویب کنگره برسد. در این صورت خروج دولت‌های بعدی از آن بسیار دشوار خواهد شد. از سوی دیگر، آمریکایی‌ها پیشنهاد کرده‌اند که ایران اجازه ورود شرکت‌های بزرگ آمریکایی به بازار داخلی‌اش را بدهد تا این شرکت‌ها با لابی‌های خود مانع از خروج آمریکا از توافق در آینده شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا تهدیدات اخیر ترامپ مبنی بر رهبری حمله به ایران در صورت عدم توافق، می‌تواند به روند مذاکرات آسیب بزند، گفت: باور بنده، با ۳۵ سال سابقه فعالیت در حوزه مسائل منطقه‌ای و خاورمیانه، این است که اگر آمریکا می‌توانست به ایران حمله کند و هزینه‌اش برایش قابل‌تحمل بود، بدون تردید این کار را می‌کرد. دلیل عدم حمله آمریکا این است که هزینه آن برایش بسیار سنگین‌تر از منافع آن خواهد بود.

آبشناس در پایان خاطرنشان کرد: تاریخ نشان می‌دهد آمریکا فقط زمانی به کشور‌ها حمله می‌کند که آنها را خلع سلاح کرده و اطمینان حاصل کرده باشد که هزینه‌ای برایش ندارد. تا زمانی که ایران در موقعیتی باشد که هزینه حمله را برای طرف مقابل بالا نگه دارد، بعید است چنین تهدید‌هایی عملی شود.