پاشنه آشیل قارچ قاتل بیمارستانی پیدا شد
«کاندیدا اوریس» (Candida auris)، قارچی نوظهور و مقاوم در برابر چند دارو است که از زمان شناسایی یعنی سال ۲۰۰۹ میلادی، به یکی از جدیترین تهدیدهای عفونتهای بیمارستانی در جهان تبدیل شده است. این قارچ بهویژه بیماران بدحال، سالمندان و افرادی را که به دستگاههای تنفسی وابستهاند هدف میگیرد و میتواند باعث تعطیلی کامل بخشهای مراقبت ویژه شود. آمارها نشان میدهد پس از بروز عفونت تهاجمی، نزدیک به ۴۵ درصد بیماران جان خود را از دست میدهند؛ آن هم در شرایطی که کاندیدا اوریس به انواع اصلی داروهای ضدقارچ مقاوم است.
در چنین شرایطی، پژوهشی تازه از دانشگاه اکستر بریتانیا، با استفاده از یک مدل زنده نوآورانه، پرده از رفتار ژنتیکی این قارچ در زمان عفونت برداشته و امیدی محتاطانه برای مهار یکی از سرسختترین عوامل بیماری زا بیمارستانی ایجاد کرده است.
قارچی که از بیمارستانها سر درآورد
«کاندیدا اوریس» نخستینبار در سال ۲۰۰۹ از مجرای گوش یک بیمار در ژاپن که به عفونت گوش مبتلا بود جدا شد؛ هرچند بررسیهای بازنگرانه بعدی نشان داد که نمونههایی از این قارچ در واقع دستکم به سال ۱۹۹۶ بازمیگردند. با این حال، پس از سال ۲۰۰۹، گسترش آن شتاب گرفت و طی مدت کوتاهی، شیوعهای بیمارستانی در آسیا، اروپا، آمریکا، آفریقا و آمریکای جنوبی گزارش شد.
سازمان جهانی بهداشت، «کاندیدا اوریس» را در فهرست «عوامل بیماریزا قارچی با اولویت بحرانی» قرار داده است؛ عنوانی که نشان میدهد این قارچ نه تنها یک مشکل محلی، بلکه تهدیدی برای سلامت عمومی جهانی است. تا امروز، موارد ابتلا در بیش از ۴۰ کشور ثبت شده است.
این قارچ میتواند روی سطوح بیمارستانی، تجهیزات پزشکی، تختها، پمپ انفوزیون باقی بماند و از طریق آلودگی محیط و انتقال توسط کارکنان مراقبتهای بهداشتی گسترش یابد. مطالعات «مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا» (CDC) نشان میدهد که در جریان شیوعهای اولیه شناسایی شده در ایالات متحده، این قارچ از تختها، تشکها، پنجرهها و سطوح مختلف بخشهای درمانی جدا شده است.
مقاومت چند دارویی، بقای طولانیمدت در محیط وقابلیت انتقال بالای آن در مراکز مراقبتهای بهداشتی باعث چالش بالینی قابل توجه شده است.
وقتی مدلهای سنتی به بنبست رسیدند
یکی از معماهای اصلی درباره «کاندیدا اوریس»، توانایی آن برای زنده ماندن در دماهای بالا و محیطهای شور است؛ ویژگیای که حتی برخی پژوهشگران را به این فرض رسانده که منشا آن ممکن است محیطهای دریایی یا اقیانوسهای گرمسیری بوده باشد. همین ویژگیها باعث شده بود مدلهای آزمایشگاهی رایج ــ مانند موش یا گورخرماهی ــ نتوانند تصویر دقیقی از رفتار این قارچ در بدن میزبان ارائه دهند.
یک مدل زنده متفاوت
پژوهشگران دانشگاه اکستر برای عبور از این بنبست، به سراغ ماهی «کپوردندان عربی» رفتند؛ گونهای که تخمهای آن میتوانند در دمایی نزدیک به دمای بدن انسان زنده بمانند. این مدل به دانشمندان اجازه داد برای نخستین بار ببینند چه ژنهایی از «کاندیدا اوریس» در جریان عفونت در یک میزبان زنده فعال یا غیرفعال میشوند.
نتایج این مطالعه که در نشریه «کامیوکیشنز بیولوژی» (Communications Biology) منتشر شده، نشان میدهد قارچ در حین عفونت، شکل خود را تغییر میدهد و ساختارهای کشیدهای موسوم به «تار» «filament» ایجاد میکند؛ ساختارهایی که احتمالا به قارچ کمک میکنند تا در حین آلوده کردن میزبان، به دنبال مواد مغذی بگردد.
پاشنه آشیل قارچ مرگبار
تحلیل ژنتیکی نشان داد چندین ژنی که فعال شدند، مسئول تولید پمپهای مواد مغذی هستند که مولکولهای جاذب آهن را به دام انداخته و آهن را به داخل سلولهای قارچی منتقل میکنند. از آنجا که آهن برای بقای قارچ حیاتی است، این مسیر میتواند یک آسیبپذیری حیاتی باشد.
دکتر «ریس فارر»، از نویسندگان ارشد این پژوهش، میگوید: «تا پیش از این، هیچ تصوری از اینکه کدام ژنها در جریان عفونت یک میزبان زنده فعال میشوند نداشتیم. اکنون باید بررسی کنیم آیا این موضوع در عفونت انسان نیز رخ میدهد یا نه. این واقعیت که ژنهای مرتبط با جذب آهن فعال میشوند، سرنخهایی درباره منشا احتمالی «کاندیدا اوریس»، مانند محیطی فقیر از آهن در دریا، به ما میدهد. همچنین یک هدف بالقوه برای داروهای جدید و حتی داروهای موجود در اختیارمان میگذارد».
امید به درمانهای آینده
«هیو گیفورد»، پزشک مراقبتهای ویژه و مدرس بالینی دانشگاه اکستر، با تاکید بر اهمیت بالینی یافتهها میگوید: «هرچند هنوز مراحل پژوهشی متعددی در پیش است؛ اما یافته ما میتواند چشماندازی هیجانانگیز برای درمانهای آینده باشد. ما داروهایی در اختیار داریم که مسیرهای جذب آهن را هدف قرار میدهند. اکنون باید بررسی کنیم آیا میتوان آنها را برای جلوگیری از کشتار انسانها توسط «کاندیدا اوریس» و تعطیلی بخشهای مراقبت ویژه بیمارستانها تغییر کاربری داد یا نه».
انتهای پیام/
