هزینه ۷ دلاری برای هر مترمکعب شیرین سازی آب دریا / راههای ارزان تری هم وجود دارد
به گزارش خبرگزاری آنا؛ بر اساس برخی گزارشها به نظر میرسد که آب حاصل از شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به نقاط مرکزی کشور به عنوان آبی بسیار گران بها شناخته شده است بطوریکه در گزارشی عنوان شده است که هزینه شیرین کردن آب دریا و انتقال آن به ۶ برابر طرحهای هم مقیاس در بازچرخانی آب خواهد رسید. در جای دیگر نیز یکی از مسئولان کشوری عنوان کرده بود که تنها ۲ درصد از ظرفیت آب شیرین کنها استفاده میشود و همین موضوع نیز میتواند موید کم طرفدار بودن این آب به جهت گران بها بودن آن باشد.
اما واقعیت استفاده از آب شیرین کنها چیست؟ محمد باقر قرمز چشمه عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص به خبرنگار اقتصادی آنا با تشریح ابعاد مختلف تأمین آب از طریق آبشیرینکنها، بازچرخانی آب و روشهای طبیعی تغذیه آبخوانها، بر ضرورت پرهیز از افراط در پروژههای پرهزینه انتقال آب و توجه جدی به راهکارهای کمهزینه و پایدار تأکید کرد..
هزینه واقعی آبشیرینکنها فراتر از تصور عمومی
محمدباقر قرمزچشمه در تشریح وضعیت آبشیرینکنها اظهار کرد: بر اساس منابع مختلف و مطالعات انجامشده، هزینه تولید آب از طریق آبشیرینکنها، بهویژه آبشیرینکنهای مستقر در سواحل که با روش اسمز معکوس فعالیت میکنند، بسیار بالاست. این هزینه بسته به نوع فناوری، محل اجرا و نحوه انتقال آب، بین ۳ تا ۷ دلار برای هر مترمکعب متغیر است.
وی افزود: زمانی که آبشیرینکن در کنار دریا مستقر باشد، هزینه صرفاً به فرآیند شیرینسازی محدود نمیشود، بلکه انتقال آب به مناطق مرکزی و شرقی کشور، هزینهها را بهصورت تصاعدی افزایش میدهد. به همین دلیل، آبشیرینکنها در زمره گرانترین روشهای تأمین آب قرار میگیرند.
ضرورت توجه به هدف مصرف در انتخاب روش تأمین آب
عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری با تأکید بر اینکه هیچ روش تأمین آبی را نمیتوان بهطور مطلق رد یا تأیید کرد، گفت: باید مشخص شود که آب تولیدی قرار است در چه بخشی مصرف شود؛ شرب، صنعت یا کشاورزی. هر یک از این بخشها نیازها و الزامات خاص خود را دارند و نمیتوان یک نسخه واحد برای همه مصارف پیچید.
قرمزچشمه تصریح کرد: آبشیرینکنها در برخی شرایط اجتنابناپذیر هستند، اما در بسیاری از موارد، روشهای جایگزین با هزینه کمتر و کارایی مناسبتر وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار میگیرند.
انتقاد از گسترش پروژههای انتقال آب از دریا
وی با اشاره به روند رو به افزایش پروژههای انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان گفت: امروز شاهد اجرای پروژههای انتقال آب با هزینههای بسیار بالا هستیم که آب را از جنوب کشور به استانهایی مانند اصفهان، یزد و سیستان و بلوچستان منتقل میکنند و حتی برنامههایی برای انتقال آب به خراسان رضوی و مشهد نیز مطرح شده است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: این پروژهها سرمایهگذاریهای سنگینی را به کشور تحمیل میکنند، در حالی که در بسیاری از مناطق مقصد، میتوان با مدیریت مصرف، کاهش هدررفت و بهرهگیری از روشهای جایگزین، بخش قابل توجهی از نیاز آبی را بدون چنین هزینههایی تأمین کرد.
بازچرخانی آب؛ راهکاری عملی برای کاهش مصرف آب شهری
قرمزچشمه در ادامه به موضوع بازچرخانی آب پرداخت و گفت: پژوهشهای متعددی انجام شده که نشان میدهد بازچرخانی آب خاکستری در ساختمانهای مسکونی میتواند تا ۳۰ درصد مصرف آب شهری را کاهش دهد.
وی توضیح داد: در این روش، آبهایی که آلوده به مواد شوینده نیستند، مانند آب شستوشوی میوه، آب پشتبامها و برخی مصارف خانگی، جمعآوری و پس از ذخیرهسازی مجدد برای فلاشتانکها، آبیاری فضای سبز، باغچهها و شستوشوی فضاهای عمومی مورد استفاده قرار میگیرند.
هزینه ناچیز بازچرخانی در مقایسه با آبشیرینکنها
عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری با اشاره به هزینههای اقتصادی این روش گفت: برآوردها نشان میدهد سامانههای بازچرخانی آب در ساختمانها، در بازه زمانی ۶ تا ۷ ساله هزینه اولیه خود را جبران میکنند. این در حالی است که قیمت آب شهری در کشور به دلیل یارانههای گسترده بسیار پایین است.
وی افزود: اگر اجرای این سامانهها در مرحله ساخت ساختمان و در قالب آییننامههای ساختمانی الزامآور شود، هزینه نهایی آن در بلندمدت حتی به یکدهم دلار هم نمیرسد و اساساً قابل قیاس با هزینههای چنددلاری آبشیرینکنها نیست.
سطوح آبگیر شهری؛ همزمان با کنترل سیلاب و تأمین آب
قرمزچشمه با اشاره به روشهای دیگر تأمین آب گفت: استفاده از سطوح آبگیر شهری یکی از روشهای چندمنظوره است که علاوه بر جلوگیری از آبگرفتگی و سیلابهای شهری، امکان استفاده از آب برای تغذیه فضای سبز و تقویت منابع آب زیرزمینی را فراهم میکند.
وی ادامه داد: این روشها بهویژه در مناطق شهری با بارندگی متوسط سالانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیمتر، مانند برخی شهرهای استان گلستان از جمله گرگان و گنبد، کاربرد گستردهای دارد و از نظر اقتصادی نیز بسیار مقرونبهصرفه است.
پخش سیلاب؛ بازگشت به یک فرآیند طبیعی
این عضو هیئت علمی با تأکید بر نقش سیلاب در چرخه طبیعی آب اظهار کرد: سیلاب بخشی از فرآیند طبیعی طبیعت است و در شرایط طبیعی، مواد مغذی را از بالادست به دشتها منتقل میکند و باعث افزایش حاصلخیزی خاک و تغذیه آبخوانها میشود.
وی افزود: متأسفانه با توسعه شهرها، احداث جادهها و ساختوساز در مناطق نفوذپذیر، این فرآیند طبیعی مختل شده و نفوذ آب به سفرههای زیرزمینی کاهش یافته است. پخش سیلاب در واقع تلاشی برای بازگرداندن این فرآیند طبیعی به شکل مصنوعی است.
ایران؛ پیشگام جهانی در پخش سیلاب
قرمزچشمه با اشاره به سابقه علمی ایران در این حوزه گفت: مرحوم دکتر کوثر بنیانگذار علمی پخش سیلاب در کشور بود و امروز ایران با ویژگیهای نوین این روش، در سطح جهانی پیشگام محسوب میشود. بسیاری از منابع علمی بینالمللی در این زمینه به مطالعات انجامشده در ایران استناد میکنند.
وی تأکید کرد: پخش سیلاب علاوه بر تغذیه آبخوانها، مزایای متعددی از جمله کنترل فرسایش، کاهش سیلاب، ایجاد فضای سبز، توسعه گردشگری، تولید علوفه و حتی تقویت زنبورداری دارد، در حالی که هزینه آن اصلاً قابل مقایسه با آبشیرینکنها نیست.
لزوم همافزایی روشها و پرهیز از افراط و تفریط
عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری تصریح کرد: هیچکدام از این روشها نباید بهطور کامل کنار گذاشته شوند. آبشیرینکنها، بازچرخانی آب، سطوح آبگیر و پخش سیلاب باید در کنار یکدیگر و متناسب با شرایط هر منطقه به کار گرفته شوند، اما افراط در اجرای پروژههای پرهزینه به صلاح کشور نیست.
الزام قانونی بازچرخانی آب؛ تجربه موفق کشورهای دیگر
وی با اشاره به تجارب بینالمللی گفت: در بسیاری از کشورها از جمله آلمان و استرالیا، اجرای سامانههای بازچرخانی آب در ساختمانهای چندطبقه بهعنوان یک الزام قانونی در آییننامههای ساختمانی تعریف شده است.
قرمزچشمه افزود: در ایران، با وجود تلاشهای متعدد، این موضوع هنوز بهصورت جدی اجرایی نشده و تنها در برخی شهرها مانند اصفهان، اجرای آن به شکل اختیاری مطرح است، در حالی که الزام قانونی میتواند نقش مهمی در کاهش مصرف آب شهری ایفا کند.
فرهنگسازی؛ حلقه مفقوده مدیریت آب در کشور
این استاد دانشگاه با تأکید بر ضرورت فرهنگسازی گفت: ایران کشوری کمآب است و مهمترین مسئله در مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی مصرف و فرهنگسازی است. متوسط مصرف آب در بسیاری از کشورهای اروپایی با منابع آبی چند برابر ایران، حدود ۱۵۰ لیتر در روز است، در حالی که مصرف در کشور ما بسیار بالاتر است.
قرمزچشمه هشدار داد: اگر به مدیریت مصرف، بازچرخانی آب و استفاده از روشهای پایدار و طبیعی تأمین آب توجه نشود، کشور با چالشهای جدی و غیرقابل جبران در حوزه منابع آب مواجه خواهد شد.
انتهای پیام/
