رفتن در مسیر تباهی به اتکای باور‌های غلط/ هیچ مخدری بدون عوارض نیست

به گزارش خبرگزاری آنا، یکی از مخدر‌هایی در سال‌های اخیر، بیش از پیش مورد توجه مصرف‌کنندگان (مخصوصا جوانان و نوجوانان) قرار گرفته، حشیش است. مخدری که باور‌های غلط فراوانی پیرامون آن شکل گرفته که باعث می‌شود قربانیان زیادی در دامش گرفتار شوند.

حشیش هم خانواده ماده مخدر «گل» است، اما نوع فرآوری آن، ویژگی‌های ظاهری و البته میزان اثرگذاری‌اش کاملا متفاوت است. مصرف‌کنندگان این مخدر معمولاً در ابتدا دچار سرخوشی یا آرامش می‌شوند؛ اما با ادامه مصرف، علایم هشداردهنده‌ای مانند کاهش تمرکز، اضطراب، بی‌حالی و رفتار‌های پرخطر بروز پیدا می‌کند.

مصرف‌کننده حشیش چه حسی دارد؟

در ابتدا، مصرف حشیش گاهی تجربه‌ای از آرامش و کرختی به افراد می‌دهد که پس از زمان کوتاهی شرایط تغییر می‌کند و مصرف‌کننده با افزایش اشتها و تغییر در درک رنگ یا صدا مواجه می‌شود. با این حال، اثرات کوتاه‌مدت شامل موارد زیر است: اختلال در حفظ تعادل و هماهنگی حرکتی، کندی در قضاوت و تحلیل موقعیت، قرمزی چشم، افزایش ضربان قلب، اضطراب یا پارانویا، کاهش حافظه کوتاه‌مدت و تمرکز، نکته قابل توجه اینجاست که مصرف این ماده مخدر گاهی باعث هذیان‌گویی یا نشانه‌های روان‌پریشانه نیز می‌شود.

خطرات درازمدت آن نیز غیرقابل کتمان است مخصوصا در سنین نوجوانی که باعث آسیب‌های قابل‌توجه و پایداری در مغز می‌شود، مواردی مثل کاهش توان حافظه، افت توجه، مشکلات در یادگیری و آموزش، افت IQ (در برخی مطالعات بین‌المللی، وقتی مصرف از سنین پایین شروع شده باشد، چنین اتفاقی در افراد رخ می‌دهد) افزایش خطر اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی، سایکوز، افسردگی مزمن و اضطراب، به‌ویژه در افراد مستعد ژنتیکی، آسیب‌های تنفسی مشابه استفاده از تنباکو، از جمله سرفه مزمن، برونشیت و افزایش احتمال سرطان ریه همگی از عوارض مغزی این ماده مخدر هستند.

در این میان نباید از اثرات منفی بر سیستم قلبی-عروقی نیز به سادگی گذر کرد، احتمال افزایش ضربان قلب و فشار بر قلب نیز بسیار بالاست.

در تحلیل روان‌شناختی و اجتماعی مصرف حشیش در نوجوانان، چند عامل برجسته به عنوان علل گرایش این قشر به سمت حشیش وجود دارد. مورد اول فشار همسالان و تجربه‌گرایی است. نوجوانان برای نشان دادن استقلال یا پذیرفته شدن در جمع دوستان و هم سن و سالان، به سمت مصرف مواد می‌روند و تصور می‌کنند اگر هرچه سریع‌تر برای مصرف مواد دست به کار نشوند، اصطلاحاً هنوز «مرد» نشده‌اند و نمی‌توانند وارد جمع‌های دوستانه شوند. موضوع دیگر دسترسی آسان و باور به کم‌خطر بودن آن است، حشیش از آن دسته از مخدرات است که دسترسی به آن کار سختی نیست و مصرف کنندگان پول زیادی هم برای آن هزینه نمی‌کنند. تعداد زیادی از مصرف کنندگان این مخدر نیز با این باور که حشیش «طبیعی» است و شبیه به مخدر‌های صنعتی نیست، به دام آن می‌افتند.

در چنین شرایطی فقدان آگاهی والدین و جامعه نیز بسیار اثرگذار است. نبود گفت‌و‌گو درباره پیامد‌های واقعی مصرف، و تصور سطحی نسبت به ضررها، خطر گرایش به مخدر حشیش را افزایش می‌دهد. مواردی مثل فشار‌های اقتصادی، بیکاری و اضطراب‌های تحصیلی ممکن است زمینه گرایش به مواد مخدر را فراهم کند، اما اگر خانواده‌ها آگاهی درستی نسبت به شرایط فرزندانشان داشته باشند، می‌توانند این فشار‌ها را از طرق سالم برطرف کنند تا نوجوان‌ها و جوان‌ها با تصور غلط رسیدن به آرامش، به سمت مخدر‌ها پناه نبرند.

راهکار‌های مقابله برای کنترل گرایش به حشیش

مهمترین راهکار در این موضوع آموزش جامع و پیشگیری در مدارس است. تاکید بر مهارت‌های زندگی، تفکر انتقادی، تشخیص حقیقت از تبلیغات غلط و... نکاتی است که می‌توان از سنین پایین روی آنها کار کرد. مسئله دیگر آموزش والدین است تا با شناخت نشانه‌های مصرف، ارتباط بدون قضاوت و مشارکت در پیگیری درمان فرزندان گرفتار خود را نجات دهند. مداخلات درمانی تخصصی نیز در برخی موارد می‌تواند کمک کننده باشد. کلینیک‌های استاندارد ترک اعتیاد، درمان شناختی–رفتاری (CBT) و البته خانواده‌درمانی جزو این مداخلات درمانی هستند.

آمار و داده‌های کلیدی مهمی در زمینه مصرف حشیش و کانابیس (گیاه اصلی که مخدر‌های حشیش و گل از آن گرفته می‌شود) وجود دارد. مثل اینکه بیش از نیمی از مصرف‌کنندگان آن در گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال هستند و تعدادی از پسران دبیرستانی (بین ۰.۲٪ تا ۸.۳ ٪) در کل زمان تحصیل درگیر این ماده مخدر هستند، این در حالی است که مصرف حشیش در سنین قبل از ۱۵ سال، خطر ابتلا به جنون (اسکیزوفرنی) را تا ۴ برابر افزایش می‌دهد.

مصرف حشیش در میان نوجوانان و جوانان ایران در حال تبدیل‌شدن به بحران سلامت روانی و اجتماعی است. اگرچه برخی تصور می‌کنند این ماده چندان خطرناک نیست، اما داده‌ها و یافته‌ها نشان می‌دهد آثار مخرب آن عمیق، گسترده و غیرقابل انکار است. مقابله مؤثر نیازمند آموزش شفاف، حمایت قوی اجتماعی، پشتیبانی درمانی، و اقدامات قانونی در این حوزه موضوعاتی جدی و با همیت است. آینده این نسل به توانایی ما در مواجهه با این چالش بستگی دارد.