یادگیری باید لذت‌بخش، رشددهنده و برای همه قابل دستیابی باشد
به گزارش خبرنگار آنا، یادگیری، قلب تپنده‌ی هر جامعه‌ی پیشرو و زیربنای توسعه‌ی پایدار است. اما وقتی مدارس به محیطی خشک و بی‌روح تبدیل می‌شوند که دانش‌آموزان در آن فقط «شنونده» هستند، مسیر رشد و شکوفایی بسته می‌شود. دکتر محمود امانی طهرانی، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، با نگاهی نوآورانه و علمی، ضرورت بازآفرینی فرایند یاددهی-یادگیری را گوشزد می‌کند. او معتقد است برای خلق محیطی که دانش‌آموزان را نه تنها به یادگیری بلکه به لذت بردن از آن ترغیب کند، باید مدل آموزشی را از ریشه متحول کنیم و فضایی بسازیم که هم رشد فردی و هم مشارکت جمعی را تقویت کند. در ادامه گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار آنا با دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش قابل مشاهده است.
آنا: آقای امانی، در ارائه‌هایی که اخیرا داشتید به یک دغدغه‌ی جدی در آموزش کشور اشاره کرده‌اید، اینکه چطور می‌توان همه دانش‌آموزان را به یادگیری علاقه‌مند کرد و به آنها احساس موفقیت داد. از کجا باید شروع کنیم؟
امانی طهرانی: واقعیت این است که مسئله‌ی یادگیری، فقط یک مسأله‌ی بومی یا خاص ایران نیست. بلکه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مشترک آموزشگران در سراسر دنیاست. نظام‌های آموزشی ممکن است در اهداف و محتوای درسی با هم متفاوت باشند، اما در یک چیز توافق دارند: یادگیری باید برای دانش‌آموز فضایی پرانگیزه، لذت‌بخش و سرشار از حس موفقیت ایجاد کند.
یادگیری مطلوب با عباراتی، چون یادگیری مؤثر، یادگیری فعال و یادگیری رشددهنده شناخته می‌شود. اما متأسفانه، آنچه امروز در بسیاری از مدارس ما می‌گذرد، با این تصویر فاصله دارد.
آنا: منظورتان چیست؟ چه چیزی در مدارس ما نیاز به تغییر دارد؟
امانی طهرانی: اگر نگاهی به وضعیت موجود مدارس بیندازیم، می‌بینیم که فضای مدرسه به شدت به کلاس درس تقلیل یافته است. در واقع، بیشتر دانش‌آموزان، مستقیم از خانه به کلاس درس می‌آیند و بعد هم بدون درگیری با فعالیت‌های غیردرسی، به خانه بازمی‌گردند.
فعالیت‌هایی مثل برنامه‌های پرورشی، ورزشی، هنری، نمایش و سرود، که به مدرسه هویت می‌دهد، کم‌رنگ یا حذف شده‌اند. در نتیجه، اگر قرار است رشد و ارتقایی اتفاق بیفتد، باید در همین کلاس درس رقم بخورد. اما متأسفانه، حتی همین کلاس هم نتوانسته فضای مطلوب یادگیری را فراهم کند.
آنا: چه شواهد و بررسی‌هایی این وضعیت را نشان می‌دهند؟
امانی طهرانی: نتایج پژوهش‌هایی که در کلاس‌های درس پنج استان کشور انجام شده، واقعیتی نگران‌کننده را نشان می‌دهد. الگوی تکراری کلاس‌های درس شامل این ویژگی‌هاست. دانش‌آموزان معمولاً ساکت هستند و صرفاً شنونده‌اند. اداره‌ی کلاس کاملاً در اختیار معلم است. تأکید اصلی بر حفظ‌کردن مطالب درسی است. بیشتر معلمان از روش‌های دستوری استفاده می‌کنند. از دانش‌آموزان خواسته نمی‌شود دانسته‌هایشان را به موقعیت‌های جدید تعمیم دهند. برنامه‌ی آموزشی دقیقاً طبق کتاب درسی جلو می‌رود، بدون خلاقیت یا انعطاف.
آنا: با این شرایط، چه راهکاری برای بازآفرینی فرایند یادگیری پیشنهاد می‌دهید؟
امانی طهرانی: در این ارائه، یک الگوی سه‌وجهی طراحی شده که با نگاهی سیستمی به دنبال ارتقای یادگیری در کلاس‌های درس است. این الگو همزمان به دستاورد‌های علوم مختلف مانند برنامه‌ریزی درسی، تکنولوژی آموزشی و پداگوژی، که علم و هنر یاددهی است، توجه دارد.
در این الگو تلاش می‌شود هم معلم، به‌عنوان عنصر فکور نظام آموزشی، و هم دانش‌آموز، به‌عنوان یادگیرنده‌ای فعال و با انگیزه، نقش‌آفرین باشند.
آنا: این الگوی سه‌وجهی دقیقاً چه مؤلفه‌هایی دارد و چطور به معلم و دانش‌آموز کمک می‌کند؟
امانی طهرانی: این الگو به معلم فضایی گسترده برای طراحی و اجرای فرآیند یاددهی یادگیری می‌دهد، به شکلی که بتواند نیازهای متفاوت دانش‌آموزان را درک کرده و به آنها پاسخ دهد. این مدل نه تنها به تقویت جنبه‌ی انفرادی یادگیری می‌پردازد، بلکه بُعد جمعی و مشارکتی را نیز در نظر دارد.
در واقع، هدف این است که فرایند یادگیری هم لذت‌بخش باشد و هم رشددهنده؛ به‌طوری که همه‌ی دانش‌آموزان، فارغ از توانایی اولیه‌شان، احساس موفقیت کنند.
آنا: آیا این الگو در اسناد تحولی نظام آموزشی ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است؟
امانی طهرانی: بله. ما در سه سند کلیدی نظام آموزشی، یعنی کتاب «مبانی نظری تحول بنیادین»، «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» و «برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران»، بر همین اصول تأکید کرده‌ایم. این اسناد، نقشه‌ی راهی هستند برای ایجاد تحول در فضای یاددهی، یادگیری مدارس و کلاس‌ها. تحولی که اگر جدی گرفته شود، می‌تواند مدرسه را از حالت کنونی خارج کرده و به محیطی پویا، هدفمند و انگیزه‌بخش تبدیل کند.
تحول بنیادین در آموزش و پرورش، رویایی دور از دسترس نیست؛ بلکه راهی است که با برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از الگو‌های نوین آموزشی و درک عمیق از نیازهای دانش‌آموزان، می‌توان به آن دست یافت. الگوی سه‌وجهی یادگیری که دکتر امانی طهرانی معرفی می‌کند، نه تنها چراغ راهی برای معلمان و مدیران است بلکه پلی به سوی آینده‌ای روشن‌تر برای همه دانش‌آموزان ما. آینده‌ای که در آن یادگیری سرشار از شور و نشاط، انگیزه و احساس موفقیت است؛ آینده‌ای که مدرسه را به خانه‌ی دوم پر از زندگی و خلاقیت تبدیل می‌کند.
امانی طهرانی در این گفت‌و‌گو تصویری دقیق از چالش‌ها و راه‌حل‌های یادگیری در مدارس ارائه می‌دهد. وی معتقد است که آموزش باکیفیت و لذت‌بخش نه یک آرزو، بلکه یک ضرورت و یک امکان واقعی است؛ مشروط به اینکه کلاس درس، دوباره به قلب تپنده‌ی آموزش تبدیل شود، معلم نقش طراح و راهبر را بپذیرد و یادگیری برای دانش‌آموز، تبدیل به تجربه‌ای شیرین و ماندگار شود.
انتهای پیام/
