از جندالشیطان تا جیش‌الظلم؛ درآمدی بر سیر تحول یک گروهک تروریست

خبرگزاری آنا- علی رحمانی: اگر بخواهیم از منظر تاریخی نگاهی به سرمایه‌گذاری سرویس‌های جاسوسی و دولت‌های غربی روی قومیت دلاور بلوچ در منطقه خاورمیانه و شبه‌قاره بیندازیم، باید بگوییم کشور استعماری انگلستان در قرن نوزدهم جهت حفظ هندوستان که آن روز‌ها «مروارید مستعمرات بریتانیا» خوانده می‌شد، در پی بی‌اثر کردن تلاش‌های ضداستعماری اقوام غیور ساکن در اطراف هند برآمد و به همین منظور نفوذ دیرین خود را از طریق به راه انداختن شبکه‌های متعدد جاسوس در شبه‌قاره حفظ کرد تا در صورت لزوم بتواند قومیت بزرگ بلوچ را که به دلیل اجرایی شدن قرارداد‌های استعماری متعدد همچون همتایان کرد خود در غرب سرزمین‌های اسلامی تکه پاره شده بود، به بهانه‌های واهی گوناگون نظیر اختلافات کذایی شیعه و سنی و رؤیای تشکیل بلوچستان بزرگ! تحت کنترل خود درآورد؛ غافل از این‌که درایت و کاردانی قاطبه مردم شریف و خون‌گرم بلوچستان بیش از این است که در این بازی اهریمنی شرکت جویند. با توجه به وضعیت حساس ژئوپلیتیکی منطقه بلوچستان طی گفتگویی با دکتر «اسماعیل باقری» پژوهشگر تحولات منطقه غرب آسیا به ریشه‌یابی برخی تحرکات مشکوک در این بخش از میهن عزیزمان می‌پردازیم.

آنا: لطفاً راهبرد کلی نظام و رهبر انقلاب در قبال قومیت بلوچ در تابلوی رنگارنگ اقوام ایرانی را به‌صورت مختصر توضیح دهید؟

سؤال طوری طراحی‌شده است که ظاهراً، قومیت بلوچ جدا از سایر اقوام ایرانی است و الان باید در این مورد روشنگری کنیم. راهبرد ج. ا. ایران، نظام و رهبری در مورد همه اقوام و مذاهب مشخص است؛ همه این اقوام اعم از فارس، ترک، کرد، بلوچ، عرب و...؛ بخشی از پیکره و هویت و موجودیت کشور ایران را تشکیل می‌دهد و در این میان منطقه سیستان و بلوچستان به دلیل واقع شدن در منطقه حساس جنوب شرق کشور و در همسایگی پاکستان و افغانستان و دسترسی آن به دریای عمان، خلیج‌فارس و اقیانوس هند از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است و اساساً این منطقه و مردم بلوچ در توسعه اقتصادی، امنیتی و فرهنگی، نقش به سزایی در طول تاریخ ایران داشته‌اند.

آنا: تاریخچه کوتاهی از نحوه شکل‌گیری و اقدامات گروهک موسوم به جیش العدل (بخوانید جیش الظلم) بیان کنید؟

گروهک تروریستی جیش‌الظلم که به‌غلط نام خود را جیش‌العدل نهاده است، یک گروه تروریستی است که از ایدئولوژی انحرافیِ متصل به جریان‌های القاعده و داعش تغذیه می‌کند و اساساً چنین پیوند‌هایی موجب شده است تا در سیستان و بلوچستان ایران، عملیات کنند. این گروهک تروریستی که اخیراً (۳۱ مرداد سال جاری) نیز ۵ نفر از سربازان و کارکنان پاسگاه انتظامی ایرانشهر را به‌طور ناجوانمردانه به شهادت رساندند، به حملات کور و غافلگیرانه روی آوردند تا از دیدِ خودشان ناامنی را در استان سیستان و بلوچستان افزایش دهند و این در حالی است که این سربازان در حال تأمین امنیت شهروندان این استان هستند. اما در مورد نحوه تشکیل این گروهک تروریستی باید گفت که در سال ۱۳۹۱، زمانی که گروهک تروریستی جندالشیطان (جندالله) با اعدام «عبدالمالک ریگی» از بین رفت، گروهک جیش‌الظلم از بازماندگان و اعضای سابق جندالشیطان شکل گرفت. فردی به نام «صلاح‌الدین فاروقی» (عبدالرحیم ملازاده) سرکردگی آن را به عهده گرفت و هدف اصلی خود را دفاع از حقوق سنی‌های بلوچ در ایران و مبارزه مسلحانه با جمهوری اسلامی اعلام کرد. همچنان که گفته شد، جیش‌الظلم یک گروه انحرافی است که با گروه‌های سلفی- وهابی پیوند‌هایی برقرار کرده و به لحاظ ایدئولوژیک با القاعده، داعش و تحریک طالبان پاکستان و ارتش آزاد بلوچستان و... همسو است.

آنا: نقش کدام یک از سرویس‌های جاسوسی و اطلاعاتی معاند با ایران را پشت پرده اقدامات این گروهک تروریستی می‌بینید؟

اساساً بدون حمایتِ سرویس‌های جاسوسی و خرابکاری کشور‌های معاند، امکانِ بقا برای گروهک‌های تروریستی شبیه جیش‌الظلم در ایران و حتی سایر کشور‌های همسایه شرقی وجود ندارد. سرویس‌های جاسوسی فعال در بلوچستان ایران و حتی پاکستان، به دو بخش تقسیم می‌شوند: کشور‌های فرامنطقه‌ای و کشور‌های منطقه. رژیم صهیونیستی اسرائیل و موساد در کنار سیا و‌ام‌آی ۶ انگلیس از جمله سرویس‌های فعال هستند که سابقه زیادی در این منطقه دارند. به ویژه سرویس جاسوسی انگلیسی‌ها که اساساً به بهانه ایجاد «منطقه حائل»، طبق معاهده گلد اسمیت در دو مرحله در سال ۱۲۴۹ خورشیدی بخش‌هایی از بلوچستان را از ایران جدا کردند و دو سال بعد نیز بخش‌هایی از سیستان به افغانستان واگذار شد. از آن زمان نقش انگلیسی‌ها و سرویس جاسوسی آن فعال بود و در دوران معاصر نیز به نحوی تداوم داشته است. سرویس جاسوسی آمریکایی‌ها یعنی سیا و سپس موساد، سال‌هاست که راهبردشان تجزیه و تضعیف ایران بوده و به همین جهت از گروهک‌های تروریستی که علیه امنیت ایران اقدام کنند، حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کنند.

در واقع این سرویس‌های خرابکار، با استفاده از گروه‌های نیابتی مانند گروهک تروریستی جیش‌الظلم، به دنبال ایجاد بی‌ثباتی در مرز‌های جنوب شرقی ایران، دامن زدن به اختلافات قومی و مذهبی و جلوگیری از پیشرفت اقتصادی و امنیتی ایران هستند. غیر از سیا و موساد و‌ام‌آی ۶، استخبارات کشور‌های عربی بویژه عربستان سعودی از این گروهک تروریستی حمایت می‌کنند. این موضوع در سال‌های گذشته و پیش توافق صلح ایران و عربستان بیشتر مطرح بود. متأسفانه عربستان سعودی در حمایت از این گروهک‌های تروریستی بویژه در دورانی که داعش در منطقه شامات فعال بود، نقش چشمگیری داشت و عضوگیری و جذب نیرو از این گروهک تروریستی و اعزام به سوریه بخشی از اقدامات استخبارات ریاض بوده است. فارغ از این موضوع، در تحلیل‌های سیاسی و امنیتی، حمایت‌های مالی و ایدئولوژیک عربستان سعودی از برخی گروه‌های مذهبی در مناطق سنی‌نشین ایران به عنوان بخشی از سیاست‌های منطقه‌ای ریاض برای مقابله با نفوذ ایران تفسیر می‌شود.

از سوی دیگر، هر چند سرویس اطلاعاتی پاکستان یعنی آی‌اس‌آی، حضور عناصر جیش‌الظلم در خاک پاکستان را رد می‌کند، اما بلوچستان پاکستان، محل استقرار و آموزش نظامی اعضای جیش‌الظلم است و اعضای این گروهک تروریستی عمدتاً در خاک پاکستان و به ویژه در ایالت بلوچستان این کشور مستقر هستند، آموزش می‌بینند و پس از حمله تروریستی کور علیه سربازان ایرانی، غیرنظامیان، مراکز و نهاد‌های استان و... به خاک پاکستان فرار می‌کنند. بی‌توجهی پاکستان سبب شد تا در دی‌ماه ۱۴۰۲ و در پی حمله تروریستی گروهک جیش‌الظلم در راسک و چابهار، ایران به منطقه‌ای موسوم به «کوه سبز» در ایالت بلوچستان پاکستان حمله موشکی و پهپادی انجام دهد. بدون شک نقش سرویس اطلاعاتی هند (RAW) را نمی‌توان در بلوچستان پاکستان، نادیده گرفت؛ اما کمتر سند یا گزارشی وجود داشته که نشان دهد سرویس اطلاعاتی هند در در بلوچستان ایران هم فعال باشد.

آنا: آینده این گروهک تروریستی را با عنایت به اقدامات ددمنشانه اخیر چگونه می‌بینید؟

بدون شک آینده این گروهک تروریستی و سایر گروهک‌های شبیه آن، به چند عامل مهم در داخل و خارج برمی‌گردد. در داخل باید علیه تبعیض قومی و مذهبی اقدام اساسی کرد و نباید یک بلوچ یا زابلی اعم از شیعه و سنی، خودش را جدا از هویت ملی و ایران تعریف کند. برای این موضوع باید به فرهنگ و قومیت بلوچ بها داد، تعاملات اقوام را بیشتر کرد. در رسانه‌ها و دانشگاه‌ها به جایگاه واقعی استانِ سیستان و بلوچستان پرداخت. به لحاظ اقتصادی بویژه در حوزه آب آشامیدنی و کشاورزی، انرژی و توسعه صنایع و حتی صنعت گردشگری سرمایه‌گذاری کرد که الحمدالله در دوره ریاست جمهوری شهید رئیسی، اقدامات بزرگی انجام شد ازجمله احداث سد (سد کهیر در کنارک، ایجاد بزرگترین آب‌شیرین‌کن فراساحلی کشور در چابهار) و انتقال آب از دریای عمان به شمال استان و مواردی از این قیبل که در دوره ریاست جمهوری دکتر پزشکیان هم توسعه اقتصادی استان در دستورکار است.

به لحاظ امنیتی و تأمین امنیت استان نیز نهاد‌های امنیتی و نظامی فعال هستند و می‌طلبد که مردمِ شریف این استان نیز همکاری کنند تا برخی موارد مشکوکِ عناصر تروریستی را گزارش کنند تا امنیت این استان خدشه‌دار نشود.

اما تحولات منطقه و رویکرد کشور‌های منطقه بویژه پاکستان و عربستان نیز در افزایش یا کاهش اقدامات تروریستی گروهک‌ها تأثیرگذار است. بدون شک این گروهک‌ها به نوعی عناصرِ نیابتی آمریکا و رژیم صهیونیستی هستند تا هر از گاهی با اقدامات کور، به نوعی اهداف شوم خود را محقق کنند. اما آینده گروهک تروریستی جیش‌الظلم بسیار تیره و تار است؛ چراکه این گروهک در چند سال اخیر ضربات سنگینی از نیرو‌های نظامی ایران خورده و بدون شک در صورت تداوم همکاری‌های امنیتی ایران و پاکستان، قدرت عملیاتی و سازمانی آن بیش از پیش کاهش خواهد یافت.

متأسفانه برخی عوامل نظیر بیکاری، فقر، نهادینه شدن قاچاق سوخت و کالا در منطقه، بستر مناسبی برای جذب نیرو‌های جدید به این گروهک فراهم کرده است. در این بین، بی‌ثباتی در کشور‌های همسایه و حمایت سرویس‌های جاسوسی غربی-عربی از این گروهک تروریستی و از همه مهمتر حمایت‌های اخیر برخی جریان‌های تندرو از ترویج رویکرد‌های سیاسی و مذهبی علیه ایران موجب شده تا زمینه برای ظهور چنین گروهک‌هایی وجود داشته باشد. بنابراین، برای ریشه کن کردن عوامل زمینه‌ساز تروریسم، نه تنها باید توسعه اقتصادی در منطقه را مدنظر قرار داد؛ بلکه باید مراقبت کرد تا جریان‌های انحرافی و تروریستی، رویکرد‌های سیاسی و فرقه‌ای غلط در این استان را ترویج و تبلیغ نکنند. نکته آخر این که ایران، وطن و میهن مشترک تمام اقوام و مذاهب است و نباید اجازه داد که عوامل و گروه‌های خارجی، اعم از دولت‌های مداخله‌گر یا جریان‌های تروریستی، امنیت و آینده آن را به مخاطره بیندازند.