غزه در تهران؛ مساجد سنگرهای مقاومت در برابر صهیونیسم/ افزایش مساجد پرچمدار به ۲ هزار باب تا سال ۱۴۰۵
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ امروز(۳۰ مرداد ۱۴۰۴) به‌عنوان «روز جهانی مسجد» نامگذاری شده، مساجد به‌عنوان محورهای اصلی حیات معنوی و اجتماعی جوامع اسلامی از بدو تأسیس تاکنون، نقشی بی بدیل در شکل‌دهی هویت فرهنگی، تقویت همبستگی اجتماعی و پیشبرد اهداف والای انسانی ایفا کرده‌اند.
این نهادهای مقدس که در کلام وحی و سنت نبوی، جایگاهی رفیع و منزلتی والا دارند، همواره به‌عنوان پایگاه‌هایی برای ترویج فضائل اخلاقی، گسترش دانش و معرفت و نیز خدمت به خلق شناخته شده‌اند.
سال‌های اخیر با توجه به تحولات شگرف و پیچیدگی‌های روزافزون جوامع بشری، نقش و جایگاه مساجد در حل مسائل و چالش‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، مرکز رسیدگی به امور مساجد به‌عنوان نهادی پیشرو در صیانت از قداست و کارآمدی این سنگرهای ایمانی، همواره تلاش کرده تا با اتخاذ رویکردهای نوین و بهره‌گیری از ظرفیتهای مردمی و نهادهای همکار، زمینه‌های لازم را برای ایفای نقش مؤثر مساجد در عرصه‌های گوناگون فراهم آورد.
بر همین اساس، طرح‌ها و برنامه‌های متعددی در این مرکز طراحی و به مرحله اجرا درآمده که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان طرح «مسجد برقرار» و طرح «مساجد پرچمدار» را ذکر کرد.
این طرح‌ها با هدف تقویت نقش مساجد در زمینه ارائه خدمات اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و رفع محرومیت، گام‌های مؤثری در جهت تبدیل مساجد به پایگاه‌هایی فعال و پویا در سطح محلات و مناطق مختلف برداشته‌اند.
همچنین با توجه به اهمیت شبکه‌سازی و هم‌افزایی ظرفیتهای موجود در مساجد، مرکز رسیدگی به امور مساجد تلاش کرده تا از طریق تشکیل شوراهای فرهنگی و کمیته‌های تخصصی در مساجد، زمینه را برای مشارکت حداکثری نهادها و سازمان‌های مردم‌نهاد در فعالیت‌های اجتماعی مساجد فراهم آورد.
در این میان، نباید از نقش بی‌بدیل مساجد در دوران بحران و حوادث غیرمترقبه غافل شد. مساجد در طول سالیان متمادی، همواره به‌عنوان پناهگاه امن و مطمئن برای آسیب‌دیدگان و نیازمندان عمل کرده و در جریان حوادثی نظیر زلزله، سیل و همه‌گیری کرونا، نقش برجسته‌ای در امدادرسانی، جمع‌آوری کمک‌های مردمی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر ایفا کرده‌اند.
در همین راستا، حوادث تلخ ناشی از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم جعلی صهیونیستی علیه مردم کشورمان بار دیگر اهمیت نقش مساجد را در حمایت از آرمان‌های انسانی و ایستادگی در برابر ظلم و استکبار جهانی به اثبات رساند.
مساجد در این ایام به‌عنوان مراکزی برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی، برگزاری مراسم دعا و نیایش و نیز حمایت معنوی از آسیب‌دیدگان، نقشی بی‌بدیل ایفا کردند.
خبرنگار آنا به مناسبت روز جهانی مسجد گفت‌و‌گویی را با حجت‌الاسلام سیداحسان موسوی معاون فرهنگی اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد ترتیب داده است.
گپ و گفت آنا با موسوی در پی می‌آید:
شهید نیازمند؛ سند افتخار مساجد در دفاع از آرمان فلسطین
آنا: با توجه به اهمیت نقش اجتماعی مساجد در کاهش آسیب‌های اجتماعی، ترویج همبستگی محلی و ارتقای مشارکت اجتماعی و گسترش روزافزون آسیب‌های اجتماعی در جامعه چه راهبردها و برنامه‌های مشخصی را برای فعال‌سازی هرچه بیشتر مساجد در حوزه کاهش و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مدنظر دارید و در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی و ایفای نقش مساجد در عرصه تمدن‌سازی، چه اقدامات عملیاتی و راهبردی را در دستورکار قرار داده‌اید؟
موسوی: با توجه به فعالیت‌های گسترده مرکز رسیدگی به امور مساجد درراستای ایفای نقش اجتماعی مساجد از بدو تأسیس، این مرکز همواره با برنامه‌ریزی و تعریف فعالیت‌ها و مأموریت‌های مشخص، نسبت به رصد و حمایت از فعالیت‌های اجتماعی مساجد اقدام کرده است. این اقدامات با هدف فعال‌سازی مساجد در زمینه‌های مختلف اجتماعی صورت گرفته و شامل برنامه‌های متنوعی از جمله ارتباط مساجد با نهادهای اجتماعی، سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها)، سمن‌های اجتماعی، کارگروه‌های مردمی و گروه‌های خودجوش فعال در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از معضلات اجتماعی بوده است.
با توجه به شکل‌گیری و فعالیت نهادهای مختلف اجتماعی نظیر نهادهای ترک اعتیاد، تسهیل ازدواج، آزادسازی زندانیان، رفع محرومیت و اشتغال‌زایی، مساجد گوناگون با بهره‌گیری از ظرفیتهای محلی و امکانات مسجد با این نهادها همکاری کرده‌اند. اقدامات شاخصی نیز توسط برخی از مساجد در زمینه آزادی زندانیان، حمایت از خانواده‌های زندانیان، پیگیری اشتغال و ایجاد کارگاه‌های کوچک انجام شده است. اوج این فعالیت‌ها در دوران همه‌گیری کرونا به چشم آمد، جایی که کارگاه‌های کوچک خانگی و زودبازده و حمایت از مشاغل آسیب‌دیده در مساجد پیگیری و اجرا شد.
در راستای توسعه و گسترش این فعالیت‌ها، مرکز رسیدگی به امور مساجد از سال گذشته طرح «مسجد برقرار» را با هدف تشکیل کمیته‌های مختلف، به‌ویژه شورای فرهنگی مسجد، در زمینه خدمات اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی تعریف و پیگیری کرده است.
از اوایل سال جاری نیز طرح حمایت مسجد از فعالیت‌های مردمی درراستای کاهش آسیب‌های اجتماعی مطرح شد که با وقوع جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم جنایتکار آمریکا و رژیم کودک‌کُش و جعلی صهیونیستی علیه کشورمان، این مأموریت شکل تازه‌ای به خود گرفت و مساجد به‌عنوان پرچمداران این عرصه در تهران معرفی شدند.
آنا: درباره مساجد پرچمدار توضیحات تکمیلی ارائه می‌کنید؟
موسوی: مساجد پرچمدار در پنج محور اصلی به فعالیت می‌پردازند که یکی از این محورها، حمایت از اقشار آسیب‌دیده، پشتیبانی از فعالیت‌های اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و تصویب‌گری در امور مربوط به تأمین نیازهای خانواده‌ها (اعم از مشاوره و حمایت‌های مالی و معنوی) است. این اقدامات تاکنون به انجام رسیده و انتظار می‌رود با اجرای طرح مساجد پرچمدار با همکاری ارگان‌ها، نهادها و ظرفیتهای مردمی، گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته شود.
همچنین اقدامات مؤثری با دولت محترم صورت گرفته و فعالیت‌های مختلفی در این زمینه پیش‌بینی و هماهنگ شده تا مسجد به‌عنوان یک پایگاه رفع محرومیت و خدمات اجتماعی تبدیل شود.
اکنون تعداد ۵۰۰ مسجد برقرار در استان تهران فعال است که تعداد مساجد پرچمدار در فاز اول به یک‌هزار مسجد افزایش یافته و پیش‌بینی میشود تا پایان سال به ۲ هزار مسجد پرچمدار برسد.
آنا: یعنی تا پایان سال جاری تعداد مساجد پرچمدار به ۲ هزار مسجد می‌رسد؟
موسوی: به‌منظور تحقق این هدف، توجیهات لازم و زیرساخت‌های مورد نیاز از طریق قرارگاه ملی مسجد و قرارگاه مسجد تهران با همکاری شهرداری، آموزش و پرورش، سپاه و نهادهای اوقاف، پیگیری و هماهنگی‌های لازم با تمامی نهادها در حال انجام است تا ظرفیت موجود مساجد پرچمدار از یک‌هزار به ۲ هزار مسجد افزایش یابد و پیش‌بینی میشود این امر پس از ماه مبارک رمضان و در سال ۱۴۰۵ محقق شود.
آنا: یکی از مسائل مهم در پایداری فعالیت‌های مساجد، بحث مالی و خودکفایی است. مرکز رسیدگی به امور مساجد چه راهکارها و مدل‌هایی را برای کمک به مساجد درراستای ایجاد درآمدهای پایدار (غیر از کمک‌های مردمی صرف) و توانمندسازی مالی آن‌ها پیشنهاد می‌کند؟
موسوی: یکی از اقدامات مؤثر صورت‌گرفته، تشکیل کمیته مشترک بین مرکز رسیدگی به امور مساجد و شهرداری تهران است که وظیفه بهسازی، نوسازی و رفع ناایمنی مساجد را بر عهده دارد، این کمیته همچنین در زمینه ایجاد درآمد پایدار و ظرفیتهای لازم برای تأمین منابع مالی مستمر مساجد تهران فعالیت می‌کند.
از سال‌های گذشته در دولت شهید رئیسی، کمک‌های شایانی از طریق شوراهای شهر، دهیاری‌ها و شهرداری تهران به مساجدی که دارای ظرفیت لازم هستند، ارائه شده است تا بتوانند ظرفیتهای تجاری ایجاد کنند.
این امر با هدف بهره‌برداری از فضاهایی که جزو شبستان نبوده، صیغه شرعی ندارند و از نظر شرعی فاقد اشکال هستند، صورت می‌گیرد، امیدواریم از این طریق بتوان مساجد را صاحب درآمدهای پایدار کرد که خوشبختانه این اتفاق در بسیاری از مساجد در حال تحقق است.
مساجد در جنگ تحمیلی اخیر حتی یک روز بدون امام جماعت نبود
آنا: با توجه به نقش بی‌بدیل مساجد و حضور محوری ائمه جماعات و آحاد مردم در دوران جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم جنایتکار آمریکا و رژیم کودک‌کُش و جعلی صهیونیستی علیه کشورمان و همچنین در تمامی رویدادهای مهم تاریخی و انقلابی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مرکز رسیدگی به امور مساجد در راستای تداوم این نقش‌آفرینی و بهره‌گیری از ظرفیت مساجد در مسائل روز کشور، چه برنامه‌های مدوّن و راهکارهای عملیاتی را درراستای تقویت مشارکت حداکثری مردم در انتخابات، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و ارتقای سطح بصیرت عمومی جامعه اتخاذ کرده است؟
موسوی: جنگ ۱۲ روزه به فضل الهی برگ زرین دیگری در تاریخ مساجد ما بود. سند افتخار این مدعا، شهادت امام جماعت شهید جناب آقای نیازمند به همراه خانواده در هجوم ددمنشانه رژیم غاصب صهیونیستی است.
جنگ ۱۲ روزه به فضل الهی برگ زرین دیگری در تاریخ مساجد ما بود. سند افتخار این مدعا، شهادت امام جماعت شهید جناب آقای نیازمند به همراه خانواده در هجوم ددمنشانه رژیم غاصب صهیونیستی است
در این میان، پنج مسجد به‌دلیل آسیب ناشی از موشک‌باران و اصابت پرتابه‌های رژیم صهیونیستی مورد تخریب قرار گرفتند. با این حال، به همت امام جماعت و مردم، حتی اولین وعده نماز جماعت نیز تعطیل نشد و نمازگزاران با تغییر خیابان و کوچه، اقامه نماز جماعت را استمرار بخشیدند و این در حالی است که ملزومیت مساجد آن‌گونه که شایسته بوده در رسانه‌ها انعکاس نیافته است.
براساس آمار، در طول جنگ تحمیلی ۱۲ روزه با وجود تعطیلی‌های پس از امتحانات مدارس و فاصله بین تعطیلات عید غدیر تا محرم (که معمولاً ائمه جماعات به مسافرت و سرکشی از خانواده در شهرستان‌ها می‌پردازند تا برای ایام تبلیغی محرم و صفر آماده شوند)، حتی به تعداد انگشتان یک دست نیز امام جماعتی نداشتیم که مسجد را رها کرده باشد، برعکس جلسات توجیهی و همایش‌های ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفره از ائمه جماعات به صورت فشرده برگزار شد.
مسجد در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم جنایتکار آمریکا و رژیم کودک‌کُش و جعلی صهیونیستی علیه کشورمان، جایگاه واقعی خود را به مردم نشان داد، به‌طوری که فعالیت‌های مختلف فرهنگی، مناجات، دعا، کمیته‌های بهداشت و درمان و کمیته‌های امنیتی با همکاری بسیج، همگی در مساجد جریان داشت. غالب مساجد ما به صورت ۲۴ ساعته فعال بودند و محل حضور شبانه‌روزی نیروهای بسیج برای کمک به امنیت محله شدند.
به منظور حفظ روحیه، عملیات‌های مختلفی از سال‌های گذشته در حال اجرا بوده و با توجه به شبکه‌سازی مساجد در تهران، عملیات‌های مختلفی به این شبکه ابلاغ میشود؛ ازجمله این عملیات‌ها، جهاد تبیین است که امسال ان‌شاءالله چهارمین دوره آن برگزار میشود و کرسی‌های جهاد تبیین ۱، ۲ و ۳ پیش از این برگزار شده و جهاد تبیین ۴ نیز در آینده برگزار خواهد شد.
در موضوع انتخابات هم هر مسجد به ستاد انتخابات تبدیل شد تا مردم را به حضور حداکثری در انتخابات دعوت کند؛ همچنین دو شب گذشته رزمایشی با کمک بسیج و سازمان آب در خصوص تبیین اصلاح الگوی مصرف و دعوت مردم به صرفه‌جویی در مصرف آب و برق به نحو احسن برگزار شد. این عملیات‌ها به مساجد و شبکه ابلاغ میشود تا مسجد بتواند کارکرد و وظیفه خود را در بحث تبیین موضوعات مختلف در بحران‌های اجتماعی، فرهنگی و امنیتی به نحو احسن انجام دهد.
در این راستا، مساجد با اتخاذ رویکردهای نوین و بهره‌گیری از ظرفیتهای مردمی و نهادهای همکار، نقش بی‌بدیل خود را در عرصه‌های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، و امنیتی به منصه ظهور رسانده‌اند.
این تلاش‌ها، نشان‌دهنده پویایی و آمادگی همیشگی مساجد برای ایفای نقش مؤثر در حل مسائل و چالش‌های جامعه بوده و نویدبخش آینده‌ای روشن برای نقش‌آفرینی هرچه بیشتر این نهادهای مقدس در مسیر تعالی و پیشرفت کشور است.
آنا: اگر به تاریخ اسلام نگاه کنیم، مسجد صرفاً محلی برای عبادت نبوده، بلکه مرکزی برای علم‌آموزی، فرهنگ‌پروری و حتی قضاوت بوده است. به نظر شما امروزه تا چه اندازه توانسته‌ایم این جایگاه جامع و چندوجهی مسجد را احیا کنیم و برنامه‌های مرکز امور مساجد برای بازیابی نقش علمی و فرهنگی مسجد در جامعه چیست؟
موسوی: مسجد در دین مبین اسلام از بدو تأسیس و با بنای مسجد قبا توسط نبی مکرم اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم، همواره نقشی فراتر از صرفاً مکانی برای عبادت ایفا کرده و امروزه، زائران و بازدیدکنندگان از این مکان مقدس به وضوح درمی‌یابند که مسجد، علاوه بر جایگاه عبادی به‌عنوان پایگاهی اجتماعی و محل تجمع مسلمین نیز شناخته می‌شده است.
در تمامی ادوار، مسجد پاسخگوی نیازهای گوناگون جامعه بوده و در عرصه‌هایی نظیر آموزش نیرو، اعزام به جبهه، قضاوت و دادرسی و نیز فعالیت‌های متنوع فرهنگی و اجتماعی، نقشی محوری ایفا کرده است.
درراستای احیای کارکرد و جایگاه اصیل مسجد، یکی از اقدامات اساسی و راهبردی ما، احیا و تشکیل شورای فرهنگی در مساجد است. این شورا، با گرد هم آوردن تمامی نهادها و کارگروه‌های فرهنگی فعال در مسجد (اعم از بسیج، هیئت مذهبی، دارالقرآن، مرکز نیکوکاری، مرکز خیریه و صندوق قرض‌الحسنه) درصدد است تا تمامی برنامه‌ها و فعالیت‌ها را ذیل یک نقشه راه فرهنگی مدون و یکپارچه، تعریف و سازماندهی کنند، بدین ترتیب، مسجد قادر خواهد بود با بهره‌گیری از تمامی ظرفیتهای موجود، درراستای ارتقای سطح علمی نمازگزاران و اهالی محله و نیز توسعه فعالیت‌های فرهنگی در سطح محلی با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای هدفمند، گام‌های مؤثری بردارد.
آنا: چند درصد از مساجد اقامه نماز صبح دارند؟
موسوی: با توجه به وضعیت فعلی مساجد، اولویت بنیادین، برقراری سه وعده نماز یومیه در مساجد و نیز باز بودن در مساجد از اذان صبح تا طلوع آفتاب و همچنین از قبل از نماز ظهر تا پس از نماز عشا است.
در شرایط کنونی با وجود مساجد برقرار حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از مساجد استان تهران، نماز صبح را به صورت جماعت اقامه می‌کنند. این توازنِ آماری ۵ درصدی، ناشی از عواملی نظیر نیاز مساجد به تعمیرات یا بروز اتفاقاتی است که منجر به انتقال موقت نماز به مکانی دیگر یا تعطیلی موقتی مسجد میشود.
با این حال در طول دو سه سال اخیر، براساس بررسی‌های مستمر کارشناسان نظارت، به طور ثابت، حدود ۳۰ درصد از مساجد شهر تهران، نماز صبح را به صورت جماعت برگزار کرده‌اند و این میزان، اگرچه قابل توجه است، اما با هدف‌گذاری‌های صورت گرفته، فاصله دارد، بنابراین هدف ما این است که تا پایان سال جاری میزان برقراری سه وعده نماز در مساجد را به حداقل ۵۰ درصد برسانیم.
البته برخی از مساجد به‌دلیل محدودیت‌های خاص، ظرفیت برگزاری نماز جماعت در برخی از وعده‌ها را ندارند، به عنوان مثال، مساجد واقع در منطقه بازار، شب‌ها تعطیل هستند و تردد در آن نواحی بسیار محدود است. همچنین، برخی دیگر از مساجد به‌دلیل شرایط و موقعیت جغرافیایی و بومی و محله‌ای، امکان برگزاری نماز صبح را ندارند؛ به‌عنوان مثال برخی از مساجد با مساحت محدود ۱۰ تا ۱۵ متر مربع، تنها امکان اقامه نماز فرادی را دارند.
با این وجود، براساس پیش‌بینی‌ها و با توجه به هدف‌گذاری‌های انجام شده در طرح مساجد «پرچمدار» و مساجد فعال امید است بتوانیم با یاری خداوند متعال به هدف تعیین شده یعنی رساندن میزان برقراری سه وعده نماز در مساجد استان تهران به ۵۰ درصد، دست یابیم.
آنا: فعالیت لحظه‌ای مساجد هم در سامانه «مسجد من» قابل مشاهده است، کمی در این باره توضیح دهید.
موسوی: در گذشته ارتباط مستقیم و دوسویه با مساجد و ائمه جماعت وجود نداشت و تعامل از طریق نواحی صورت می‌‌گرفت، اما سال گذشته با استعانت از درگاه خداوند متعال و بهره‌گیری از ظرفیتهای فضای مجازی، سامانه‌ای مبتنی بر بستر گوگل ایجاد شد.
به فضل الهی، این سامانه امکان مشاهده مستقیم صفحه اختصاصی هر مسجد توسط امام جماعت را فراهم آورده است. از این طریق ائمه جماعت می‌توانند نسبت به ثبت اطلاعات مربوط به احکام، امناء، وضعیت مسجد و فعالیت‌های جاری اقدام کرده و در عین حال، شیوه‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های صادره را به صورت مستقیم دریافت کنند و این امر، گامی مؤثر درراستای تسهیل و تسریع ارتباطات و ارتقای سطح تعامل فی‌مابین خواهد بود.
انتهای پیام/
