جشنواره امامت و مهدویت؛ میراث فرهنگی شهید طهرانچی برای دانشگاه آزاد
به گزارش خبرگزاری آنا، شهید دکتر محمدمهدی طهرانچی تنها یک دانشمند نبود؛ او استاد اخلاق و عالِمی دغدغه‌مند بود که باور داشت نصرت ائمه(ع) و اعتقاد به امامت و مهدویت، نشانه بارز تشیع است. در نگاه این دانشمند فرزانه، دین و علم نه دو مسیر جدا، بلکه مکمل و در تعامل با یکدیگر بود؛ چنان‌که می‌گفت، مسلمان واقعی کسی است که این دو را به‌صورت هم‌افزا در زندگی فردی و اجتماعی خود جاری سازد.
در منظومه فکری و سیره مدیریتی شهید طهرانچی، باور به امامت و مهدویت صرفاً به عرصه دینداری محدود نمی‌شد؛ بلکه در تمام ساحت‌های زیست انسانی، از جمله دانشگاه و فعالیت‌های علمی و فرهنگی نیز جاری بود. او معتقد بود موضوع امامت و مهدویت نه‌تنها یک دغدغه دینی، بلکه موضوعی فرهنگی، تمدنی و اثرگذار در شکل‌گیری سبک زندگی انسان منتظر است.
همین باور ژرف بود که شهید طهرانچی را بر آن داشت تا برای نخستین‌بار در دانشگاه آزاد اسلامی، نهادی را با عنوان «مؤسسه امامت و مهدویت» پایه‌گذاری کند؛ او برگزاری جشنواره‌ای با همین عنوان را افتخاری بزرگ برای دانشگاه آزاد اسلامی می‌دانست؛ نهادی که خود در مسیر تعالی علمی و فرهنگی آن گام برمی‌داشت.
مؤسسه امامت و مهدویت همچون دیگر طرح‌های نوآورانه شهید طهرانچی، تلفیقی از اندیشه و عمل بود. از یک سو، به تقویت باورهای دینی جامعه دانشگاهی پرداخت و از سوی دیگر، آرمان دیرینه او برای پیوند واقعی میان علم و دین را محقق ساخت. او اعتقاد داشت فرهنگ‌سازی اصیل باید از دل ایمان منتظرانه برخیزد و از مسیرهایی همچون جریان‌سازی، شبکه‌سازی، گفتمان‌سازی، نهادسازی، نمادسازی و در نهایت رفتار‌سازی عبور کند.
در همین راستا، خبرنگار آنا با سید جواد جعفری، مدیرعامل مؤسسه امامت و مهدویت دانشگاه آزاد اسلامی، گفت‌وگویی داشته تا ضمن واکاوی دغدغه‌های فرهنگی شهید طهرانچی در زمینه امامت و مهدویت، ابعاد تازه‌ای از شخصیت علمی، اخلاقی و مدیریتی او را برای مخاطبان بازگو کند.
آنا: شهید طهرانچی در چه زمانی طرح تأسیس مؤسسه امامت و مهدویت را مطرح و پیاده‌سازی کرد و این مؤسسه چگونه در چارچوب سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی تعریف شد؟
جعفری: چهار دوره از زمان تأسیس مؤسسه «امامت و مهدویت» می‌گذرد؛ مؤسسه‌ای که در سال ۱۴۰۰ هم‌زمان با رونمایی از سند «تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی» به دستور شهید والامقام دکتر محمدمهدی طهرانچی آغاز به‌کار کرد. یکی از محورهای مهم این سند، توجه به تقویت معنویت در فضای دانشگاه بود. بر همین اساس، پیشنهاد شد از ظرفیت ماه‌های مبارک رجب و شعبان که به‌حق «بهار معنویت» نام دارند، استفاده شود و مجموعه‌ای از برنامه‌های معنوی، فرهنگی و هنری در این بازه زمانی برگزار شود.
آنا: موسسه امامت و مهدویت از آغاز تاسیس خود چه اهداف و برنامه‌هایی را دنبال کرده است؟
جعفری: در گام نخست، مؤسسه فرهنگی‌ـ‌هنری امامت و مهدویت به‌صورت رسمی تأسیس شد تا به‌طور ویژه به موضوع ماه‌های پرفیض رجب و شعبان و به‌طور کلی به جریان‌سازی معنوی در دانشگاه آزاد اسلامی بپردازد. در ادامه، منظومه‌ای جامع از برنامه‌های فرهنگی، هنری و علمی طراحی شد که از سیزدهم رجب تا نیمه شعبان در سراسر کشور اجرا شود. این مجموعه برنامه‌ها تحت عنوان «جشنواره علمی، فرهنگی و هنری امامت و مهدویت» به مرحله اجرا درآمد.
ایده محوری این جشنواره، بهره‌گیری از قالب‌ها و ابزارهای هنری برای ماندگار کردن مفاهیم بلند امامت و مهدویت در میان نسل دانشگاهی بود. بر اساس این طرح، هر یک از ۳۱ استان کشور مأموریت یافت میزبانی یکی از برنامه‌های محوری جشنواره را بر عهده گیرد؛ به گونه‌ای که هر استان برنامه‌ای ویژه به مناسبت یکی از روزهای ماه‌های پربرکت رجب و شعبان طراحی و اجرا کرد.
برخی از واحدهای دانشگاهی به مناسبت سالروز میلاد امام علی (ع) در سیزدهم رجب برنامه‌های خاصی داشتند، دیگر واحدها عید مبعث و فضای معنوی ماه رجب را محور فعالیت‌های خود قرار دادند. همچنین تعدادی از واحدها به مناسبت سوم شعبان، سالروز میلاد امام حسین (ع)، و در روزهای چهارم و پنجم شعبان، سالروز ولادت حضرت ابوالفضل (ع) و امام سجاد (ع)، ویژه‌برنامه‌هایی برگزار کردند. در نهایت، تعداد قابل توجهی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی نیز در نیمه شعبان، سالروز ولادت حضرت ولی‌عصر (عج)، میزبان برنامه‌های متنوع جشنواره امامت و مهدویت بودند.
آنا: نقش و حضور شهید دکتر طهرانچی در جشنواره‌های امامت و مهدویت چگونه بود؟ ایشان چه تأثیری بر روند برگزاری و کیفیت این برنامه‌ها داشتند و چگونه به ترویج مفاهیم معنوی در دانشگاه آزاد اسلامی کمک کردند؟
جعفری: از همان ابتدای شکل‌گیری برنامه‌های موسسه امامت و مهدویت در دانشگاه آزاد اسلامی، که به همت و بنیان‌گذاری شهید والامقام دکتر محمدمهدی طهرانچی رقم خورد، این جریان نه تنها در حوزه علمی کشور بلکه در سطح تمدنی مورد توجه جدی قرار گرفت. دکتر طهرانچی با نگاهی عمیق و گسترده به موضوع معنویت، به‌ویژه به مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، هم‌زمان با اعتقاد قلبی و عشق حقیقی به اهل بیت، پیگیر توسعه و تعمیق این مکتب در جامعه بود.
ایشان بر این باور بود که باید از بستر جشنواره‌ها و فضای معنوی ماه‌های مبارک رجب و شعبان بهره برد تا در حوزه ترویج مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، برنامه‌های اثرگذاری اجرا شود. علاقه و عشق عمیق دکتر طهرانچی به ساحت مقدس اهل بیت، موجب می‌شد که با تمام وجود وقت و انرژی صرف این موضوع کند.
شهید طهرانچی به‌طور مستمر برنامه‌ها را در طول سال رصد می‌کرد، نهادهای لازم را شکل می‌داد و در مراسم افتتاحیه جشنواره که همه ساله در جوار بارگاه ملکوتی حضرت علی‌موسی‌الرضا علیه‌السلام برگزار می‌شد، حضور می‌یافت و با سخنرانی‌های مبسوط و راهگشا، اهمیت و چرایی برنامه‌های علمی، فرهنگی و هنری امامت و مهدویت در دانشگاه آزاد اسلامی را تشریح می‌کرد.
همچنین در مراسم اختتامیه جشنواره که همه ساله در شهر مقدس قم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد و ضمن ارزیابی نتایج، رهنمودهای لازم برای دوره‌های بعدی را ارائه می‌داد.
در یک جمله می‌توان گفت که شهید دکتر طهرانچی نگاهی بسیار بلند به آینده جریان فرهنگی و معنوی دانشگاه و به طور کلی ساحت اجتماعی کشور داشت. ایشان بارها تأکید می‌کرد که دانشگاه آزاد اسلامی یک دانشگاه اجتماعی است و فعالیت‌های آن باید بتواند گره‌ای از مشکلات مردم باز کند و در حقیقت دانشگاه باید «حل مسئله» باشد.
به همین دلیل، نگاه بلند ایشان نسبت به جریان فرهنگی کشور و دانشگاه، و همچنین اهتمام ویژه به موضوع مهدویت در دانشگاه، باعث شد که برنامه‌های حوزه امامت و مهدویت با جدیت کامل پیگیری شود و هیچ‌گاه از حمایت‌های ایشان کاسته نشود.
آنا: شهید دکتر طهرانچی در دوران مدیریت خود در دانشگاه آزاد اسلامی چه ویژگی‌های برجسته‌ای داشت؟
جعفری: شهید والامقام دکتر طهرانچی شخصیتی تحول‌آفرین بود. هیچ دو روز از دوران مدیریتی ایشان شبیه روز قبل نبود. اگر روند مدیریت ایشان را در دانشگاه آزاد اسلامی مرور کنید، با نوآوری، ابتکار و خلاقیتی مداوم مواجه می‌شوید؛ مسیری تکاملی که در ابعاد مختلف علمی، آموزشی و ساختاری دانشگاه نمود داشت.
بنیان‌هایی که شهید دکتر طهرانچی در دانشگاه آزاد اسلامی بنا نهاد، امروز پایه و مبنای بسیاری از موفقیت‌های این دانشگاه به شمار می‌رود. این نگاه زیربنایی و رو به جلو، تنها به حوزه آموزش و پژوهش محدود نبود، بلکه در عرصه‌های دینی، فرهنگی، و فعالیت‌های مرتبط با معارف اهل بیت علیهم‌السلام نیز نمود یافت؛ به‌ویژه در زمینه امامت و معنویت.
آنا: این نگاه خلاقانه و ویژه‌ی شهید دکتر طهرانچی، چگونه توانست ساختار جشنواره امامت و مهدویت را به بستری برای جریان‌سازی فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی تبدیل کند؟
جعفری: یکی از نمونه‌های روشن نگاه ویژه شهید دکتر طهرانچی به جشنواره امامت و مهدویت، نحوه طراحی مراسم اختتامیه و نوع تقدیر از فعالان این حوزه بود. به گفته مسئولان جشنواره، در ابتدا برنامه به این صورت تعریف شده بود که بر اساس مجموعه‌ای از شاخص‌ها، هر سال تعدادی از استان‌هایی که بیشترین تلاش را در حوزه امامت و معنویت داشتند، به‌عنوان استان‌های برتر معرفی و در مراسم اختتامیه در قم، از رؤسای واحدهایی که نقش بیشتری در جشنواره ایفا کرده بودند، تجلیل شود.
بااین‌حال، شهید طهرانچی ضمن تأیید و حمایت از این رویکرد، تأکید داشت که جشنواره امامت و مهدویت متعلق به دانشجویان و اساتید است. ایشان توصیه می‌کردند که تقدیر از مسئولان اجرایی در موقعیتی دیگر انجام شود و مراسم پایانی جشنواره به برگزیدگان اصلی اختصاص یابد؛ یعنی همان اساتید و دانشجویانی که آثار علمی، فرهنگی و هنری تولید کرده‌اند.
ایشان همچنین پیشنهاد دادند که «جایزه مقاومت و انتظار» تعریف شود و «برگزیده برگزیدگان» از میان تمام آثار ارسالی در استان‌های مختلف انتخاب گردد. بدین‌صورت که هر استان، جشنواره را به‌صورت مستقل برگزار کرده و برگزیدگان خود را معرفی می‌کند، سپس از میان آثار برگزیده سراسر کشور، یک یا چند اثر ممتاز به‌عنوان «برگزیده برگزیدگان» معرفی شوند و این جایزه مهم به آنها تعلق بگیرد.
از دوره چهارم جشنواره (در سال گذشته) که با حضور خود شهید دکتر طهرانچی برگزار شد، این پیشنهادات به‌صورت رسمی اجرا شد. بر این اساس، دو نوع مراسم تعریف شد: مراسم «شکرانه» برای قدردانی از مسئولان و برگزارکنندگان جشنواره، و مراسم «اختتامیه اصلی» برای تقدیر از دانشجویان و اساتید برگزیده در تولید آثار علمی، فرهنگی و هنری.
آنا: با توجه به این نگاه و دغدغه ، مؤسسه امامت و مهدویت چگونه در مسیر تحقق دغدغه‌های فرهنگی شهید طهرانچی عمل کرده است؟
جعفری: ایشان نگاه عمیق و بلند‌نظرانه‌ای داشتند تا همه ساحت‌های دانشگاه مورد توجه قرار گیرد و حرکت‌ها یک‌بعدی نباشد؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی مثل معنویت، تحقق ارزش‌های دینی در فضای دانشگاه، و فعالیت‌های فرهنگی اساتید و دانشجویان. شهید طهرانچی نسبت به این موضوعات، حساسیت و توجه ویژه‌ای داشتند. به لطف خدا و به قوه الهی، سعی شد تا در حد وسع و توان مؤسسه امامت و مهدویت، و همچنین امکانات موجود در واحدهای دانشگاهی سراسر کشور، برنامه‌ها متناسب با اهداف و آرمان‌های آن شهید عزیز اجرایی شود.
لازم می‌دانم از تمام رؤسای محترم واحدهای دانشگاهی در سراسر کشور، در استانها و مناطق مختلف، قدردانی کنم؛ همکارانشان در واحدها نیز در عضویت در جشنواره همکاری و همراهی صمیمانه‌ای داشتند و واقعاً سنگ‌تمام گذاشتند. در مراکز استانی دانشگاه آزاد اسلامی، از رؤسا، مسئولان، معاونان، کارشناسان، دانشجویان و اساتید، همه و همه در میدان فرهنگ امامت و مهدویت حضور داشتند. چراکه می‌دانستند شهید دکتر طهرانچی توجه خاصی به این موضوع داشتند و نسبت به معنویت و مسائل فرهنگی دانشگاه نگاهی عمیق و ریشه‌ای داشتند.
خدا را شاکریم که امروز وارد دوره پنجم جشنواره شده‌ایم. اکنون که در فقدان شهید دکتر طهرانچی هستیم، معتقدیم باید پرچمی را که ایشان برافراشتند، با جدیت بیشتری برافراشته نگه داریم. باید تلاش مضاعفی داشته باشیم تا با برنامه‌های بهتر و فضای فرهنگی مطلوب‌تر، ادای دین کنیم به ساحت آن شهید عزیز؛ ان‌شاءالله بتوانیم در پیشگاه خداوند متعال و در برابر آن شهید بزرگوار روسفید باشیم.
آنا: آیا شهید دکتر طهرانچی از همان آغاز تأسیس مؤسسه امامت و مهدویت، دغدغه‌ای برای گسترش بین‌المللی فعالیت‌های جشنواره امامت و مهدویت داشتند؟
جعفری: در سال ۱۴۰۰، هم‌زمان با تأسیس مؤسسه «امامت و مهدویت»، شهید دکتر طهرانچی بر ضرورت رویکرد بین‌المللی این مؤسسه تأکید ویژه‌ای داشت و آن را یکی از مهم‌ترین تکالیف ما برمی‌شمرد. ایشان از مسئولان مؤسسه، به‌ویژه جناب آقای سروری‌مجد، قائم‌مقام خود، و نیز اعضای محترم هیئت مدیره خواست بخشی از برنامه‌های مؤسسه ناظر بر تعاملات فرا مرزی باشد.
تأکید شهید طهرانچی بر آن بود که برنامه‌های مؤسسه، نه‌فقط برای دانشجویان ایرانی، بلکه برای دانشجویانی که از کشورهای دیگر در دانشگاه آزاد اسلامی تحصیل می‌کنند نیز طراحی شود. همچنین ایشان خواهان آن بودند که این تعامل شامل دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور و نیز دانشجویان کشورهای اسلامی شود؛ تا بدین‌ترتیب رویکرد مؤسسه در زمینه امامت و مهدویت، رویکردی فراگیر، فعال و بین‌المللی باشد.
همین رویکرد تاکنون نیز در برنامه‌های مؤسسه دنبال شده است؛ چنان‌که تنها در سال جاری، پنج برنامه از مجموعه برنامه‌های برگزارشده، دارای رویکرد بین‌المللی بوده‌اند. این برنامه‌ها هرچند در واحدهای دانشگاهی داخل کشور برگزار می‌شوند، اما فراخوان آنها به‌صورت بین‌المللی منتشر شده، آثار دریافتی از سراسر جهان دریافت و داوری شده و در نهایت از صاحبان آثار برتر، صرف‌نظر از کشور محل زندگی یا تحصیل، تجلیل به‌عمل آمده است.
آنا: شهید طهرانچی چگونه نگاه و رویکرد خود نسبت به بحث های معنوی از جمله امامت و معنویت را به دیگران گوشزد می کرد؟
جعفری: شهید دکتر طهرانچی نوع نگاه خود به موضوع مهدویت را صرفاً با صدور بخشنامه یا توصیه‌های مستقیم منتقل نمی‌کرد، بلکه این دغدغه را در رفتار و حضور میدانی خود به نخبگان، دانشگاهیان و اساتید نشان می‌داد. اساتید، دانشجویان، مسئولان دانشگاه و دست‌اندرکاران جشنواره، زمانی که می‌دیدند ایشان در مراسم افتتاحیه حضور پیدا می‌کند، درباره اهمیت موضوع سخن می‌گوید و در مراسم اختتامیه در قم نیز شخصاً شرکت کرده و دیدگاه‌های خود را بیان می‌کند، متوجه می‌شدند که این موضوع برای ایشان اولویت دارد. همین رفتارهای معنادار، انگیزه و الگوی عملی برای دیگران فراهم می‌کرد تا با جدیت وارد عمل شوند، نقش‌آفرینی کنند و در مسیر تقویت این جشنواره گام بردارند.
آنا: پس از شهادت ایشان، چه مسئولیتی بر دوش مسئولان دانشگاه قرار دارد و برای تداوم راه این شهید، چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
جعفری: طی روزهای گذشته در مشهد، نشست‌های برخط متعددی با دست‌اندرکاران و مسئولان جشنواره امامت و مهدویت برگزار شد؛ از جمله با دبیران تخصصی، مسئولان دبیرخانه‌های استانی، مدیران حوزه اطلاع‌رسانی و همچنین عوامل فنی سامانه جشنواره. در این نشست‌ها، تأکید اصلی بر این بود که همان‌گونه که در زمان حیات شهید دکتر طهرانچی، همه توان خود را برای برگزاری هرچه باشکوه‌تر جشنواره به کار می‌گرفتیم، اکنون وظیفه داریم این تلاش‌ها را مضاعف کنیم و نقش خود را پررنگ‌تر ایفا نماییم.
همه ما بر این باوریم که با کار شبانه‌روزی و جهادی باید خروجی فعالیت‌ها به‌گونه‌ای باشد که رضایت روح بلند آن شهید بزرگوار را جلب کند؛ چرا که شهدا زنده‌اند و بر عملکرد ما نظارت دارند. امیدواریم مجموعه اقدامات ما در مسیر برگزاری این جشنواره، مورد رضایت شهید دکتر طهرانچی، خشنودی خداوند متعال و تأیید اهل بیت علیهم‌السلام قرار گیرد.
در سراسر کشور، یک میثاق جمعی شکل گرفته و همه بر این باوریم که جشنواره امامت و مهدویت از یادگارهای ارزشمند شهید طهرانچی و از بنیان‌های خیر ایشان است. وظیفه ماست که پرچمی را که آن شهید عزیز برافراشت، با عزمی راسخ و در مسیری شایسته، برافراشته نگه داریم؛ به‌گونه‌ای که موجب عزت دانشگاه آزاد اسلامی، سربلندی جامعه اسلامی و رضای خداوند متعال باشد، ان‌شاءالله.
آنا: در پایان، اگر بخواهید تصویری موجز از شهید طهرانچی ارائه دهید، چه می‌گویید؟
جعفری: شهید دکتر طهرانچی نمونه‌ای از خلوص و اخلاص در خدمت به ساحت مقدس اهل بیت علیهم‌السلام بود. ایشان با نهایت صداقت و محبت، عشق خود را به حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و اهل بیت نشان می‌دادند و این مسیر را مخلصانه پی می‌گرفتند. بر ماست که از خلوص ایشان درس بگیریم و در خدمت به اهل بیت، تمامی تلاش‌هایمان را با همان اخلاص و بدون هیچ شائبه‌ای جز عشق حقیقی به ساحت مقدس اهل بیت ادامه دهیم.
انتهای پیام/
